Trần Gia Huấn
28-3-2022
Từ ngày 12/3/2022, Bộ trưởng Quốc phòng Liên bang Nga, Sergei Shoigu, biến mất trước công luận; trong khi quân đội của ông đang xâm lược Ukraine, lính của ông đang chết trên chiến trường. Shoigu là cánh tay phải của Vladimir Putin. Chiến trường đang nóng bỏng, nguy cấp từng giờ. Tại sao Shoigu biến mất?
Nước Nga đã bị cô lập. Thông tin bị nhà nước Nga kiểm soát nghiêm ngặt. Không còn nguồn tin độc lập nào. Truyền thông thế giới đang lao vào một mê lộ của những phỏng đoán: Sergei Shoigu đang ở đâu?
Người thì đồn Shoigu đã từ chức. Kẻ khác phao tin Shoigu bị nhồi máu cơ tim. Rồi lại có tin Shoigu đang bị quản thúc tại gia, bị bắt giam; thậm chí, có tin đồn Shoigu đã chết.
Sergei Shoigu là ai?
Shoigu năm nay 66 tuổi, sinh ra và lớn lên tại vùng Siberia hẻo lánh, gần biên giới Mông Cổ. Cha là người dân tộc Tuvans (Тывалар) gốc Mông Cổ, có ngôn ngữ riêng. Mẹ là người Nga nhưng sinh ra trên đất Ukraine.
Năm 1977, Shoigu tốt nghiệp ngành kỹ sư cầu đường và đô thị. Ông trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Liên Xô và ở lại vùng Seberia phục vụ trong ngành xây dựng.
Mãi đến đầu năm 1990, Shoigu được triệu về Moscow và chỉ định lãnh đạo ủy ban xây dựng và kiến trúc quốc gia. Liên bang Soviet sụp đổ. Ông bỏ Đảng Cộng Sản gia nhập đảng “Ngôi nhà của chúng ta – nước Nga” (Our Home – Russia), rồi sau đó ông lập đảng “Thống Nhất” (Unity), tiền thân của đảng “Nước Nga Thống Nhất” (United Russia) cho đến nay.
Năm 1991, Shoigu được chỉ định giữ chức Bộ trưởng Bộ Các Tình trạng Khẩn cấp (Minister of Emergency Situations). Từ đó, ông được công chúng biết tới qua tình hướng động đất, bão, lụt, cháy rừng, khủng bố… Phong cách lãnh đạo của ông rất quyết đoán “gọi tên chỉ việc” phù hợp với Putin. Ông được tặng danh hiệu cao quý nhất: “Anh hùng của Liên bang Nga.”
Đến tháng 11/2012, Putin chỉ định Shoigu giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng Liên bang Nga, và được phong thẳng lên hàm tướng, chỉ xếp sau hàm nguyên soái, theo cấp bậc của quân đội Nga.
Sau hai năm giữ chức bộ trưởng quốc phòng, năm 2014, Shoigu tổ chức chỉ huy đánh chiếm bán đảo Crimea của Ukraine, mà không tốn quá nhiều súng đạn. Tiếp theo, ông can thiệp vào cuộc nội chiến ở Syria.
Shoigu còn lãnh đạo ngành tình báo quốc phòng, nơi chịu tránh nhiệm vụ đầu độc cha con điệp viên nhị trùng Sergei Skripal bằng chất độc thần kinh novichok ở Vương quốc Anh hồi năm 2018. Tháng 8/2020, nhà đối lập Alexei Navalny cũng bị đầu độc cùng loại chất độc thần kinh này.
Shoigu được cho là tác giả chính của kịch bản xâm lược toàn diện lãnh thổ Ukraine, bắt đầu từ ngày 24/2/2022. Tuy nhiên, một số nhà phân tích quân sự gần đây nói rằng, trong cuộc chiến này, Putin không lắng nghe quân đội, mà chỉ lắng nghe các sĩ quan mật vụ. Bằng chứng là, trong cuộc họp hồi tháng 2/2022, Shoigu ngồi rất xa Putin.
***
Shoigu từng là cánh tay phải của Putin. Thông tin từ báo chí cho biết, năm ngoái Shoigu đã đưa Putin về thăm quê trên dải núi Siberian. Chính tay Putin lái xe quân sự trượt tuyết, chở Shoigu băng rừng, vượt suối. Hai ông mặc quần áo lông thú, cùng ngồi ăn trưa trong bộ sa lông bọc da đặt dưới gốc thông già trong cánh rừng taiga, đã được mô tả rất thơ mộng, huyền bí và đầy lãng mạn của văn hào Nga Turgenev.
Báo Siberian Time công bố cảnh Shoigu đang vẽ tranh phong cảnh và sưu tầm các loại kiếm samurai Nhận Bản và Trung Hoa. Ai cũng biết đó cũng là thói quen của Peter Đại đế (Peter the Great).
Chúng ta đã biết gì về sự mất tích của Shoigu?
Bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu và tham mưu trưởng Valery Gerasimov là hai gương mặt quen thuộc kể từ khi cuộc xâm lăng Ukraine bắt đầu vào sáng 24/2/2022.
Gương mặt của hai ông tràn ngập trên truyền thông Nga và thế giới, đến mức chúng trở thành gương mặt của cuộc chiến Ukraine. Bỗng nhiên từ 11/3 đến nay, Shoigu biến mất trước công chúng. Điều này đã gợi lên nhiều đồn đoán.
Có hai nguồn tin độc lập từ tiếng Nga nói rằng, Shoigu bị nhồi máu cơ tim sau một cuộc hạch tội của Putin, nhưng điện Kremlin phủ nhận, và giải thích là Shoigu quá bận rộn chỉ huy “Chiến dịch Quân sự Đặc biệt” không có thời gian xuất hiện trước truyền thông.
Thứ Bảy, ngày 26/3 Bộ Quốc phòng Nga công bố video Shoigu đang chủ tọa buổi giao ban. Ông ngồi ở đầu bàn, hai bên có khoảng trên 10 viên chức quốc phòng cao cấp, trong đó có cả tham mưu trưởng Valery Gerasimov. Nhưng các nhà báo Nga độc lập chỉ ra đó là hình ảnh cắt ghép từ video đã phát trước đây.
Những đồn đoán về sức khỏe của Shoigu tràn ngập trên mạng, đến mức Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mỉa mai rằng: “Người ta đồn rằng bộ trưởng quốc phòng Nga đã biến mất. Tôi tự hỏi rằng hay là ông ấy đích thân một mình đến thăm chiến trường Chornobaivka?”
Chornobaivka là một phi trường ở miền nam Ukraine đã bị Nga đánh chiếm, nhưng ngay sau đó Ukraine phản công liên tục, gây thiệt hại rất nặng nề cho Nga. Chornobaivka được ví như một địa ngục của quân đội Nga.
Cuối tuần này, Sergey Rudskoy, viên chức dưới cấp thứ trưởng của quân đội Nga ra thông báo: Nga đã hoàn thành mục tiêu giai đoạn I, và bắt đầu giai đoạn II: tập trung “Giải phóng Donbas”. Moscow đã thay đổi mục tiêu.
Lời đồn đoán càng bùng mạnh vì trong cơ cấu quân đội Nga, ít khi có một sĩ quan cấp thấp thông báo thay đổi kế hoạch cấp chiến lược của cả một chiến dịch lớn.
Anders Aslund, kinh tế gia người Thụy Điển, tác giả của cuốn sách “Tư bản Thân hữu Nga”, từng nhiều năm làm cố vấn kinh tế cho chính phủ Nga, cho rằng, xã hội Nga rất coi trọng phẩm hàm, ngôi thứ, tôn ti, trật tự. Đặc biệt dưới triều đại Putin, điều này còn bị đẩy đến mức cực đoan. Chứng tỏ có những “lộn xộn rất nghiêm trọng” ở thượng tầng mà Putin đang muốn giấu kín.
Aslund cho rằng sự vắng mặt kéo dài của Shoigu, dường như cho thấy có một cuộc thanh trừng nội bộ ở điện Kremlin. Putin đã không hài lòng với người bạn câu cá của mình.
Tất cả chỉ là những đồn đoán, nhưng dựa vào những video được cho là ngụy tạo của Bộ Quốc phòng Nga công bố gần đây, thì Shoigu hoặc bị bệnh, hoặc bị loại, hai khả năng này gần như là chắc chắn.
Mang quân hàm tướng, giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng Liên bang Nga, kiêm Tổng Tư lệnh chiến trường; nhưng Sergei Shoigu chưa từng làm lính một ngày, chưa từng có một ngày nếm mùi chiến trường, chưa qua một trường đào tạo sĩ quan hay kỹ thuật quân sự. Lãnh đạo ngành tình báo quốc phòng, nhưng không biết gì về tình báo, ngoài việc mang chất độc novichok đi đầu độc các đối thủ, không tính đến hậu quả. Phải chăng, đây chính là một tai họa khổng lồ cho cả nước Nga và quân đội Nga.
Chẳng cần Mỹ, chẳng cần NATO, cũng chẳng cần phương Tây gì cả, chỉ một mình Putin và Shoigu hai người bạn “câu cá” cũng đủ làm cho quân đội Nga sụp đổ tan tành, còn lại chỉ là những bóng ma huyền thoại.
_________
Thông tin trong bài được tổng hợp từ báo Washington Post, CNN, Financial Times, Guardian và một vài tờ báo Nga.