Mộc Vệ
Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm thứ Năm (7/7) tuyên bố từ chức lãnh đạo Đảng Bảo thủ, như vậy đang có khoảng trống vị trí Johnson từ nhiệm. Vậy điều gì sẽ xảy ra? Lãnh đạo mới sẽ được bầu ra như thế nào?
Theo Reuters, với việc 8 bộ trưởng từ chức trong 2 giờ hôm 7/7 vừa qua, ông Johnson đã rơi vào thế bị cô lập hoàn toàn và buộc phải tuyên bố sẽ từ chức sau đó. Văn phòng Downing Street xác nhận rằng ông Johnson sẽ đưa ra tuyên bố từ chức trước người dân cả nước. “Việc từ chức của ông ấy là không thể tránh khỏi”, Justin Tomlinson, Phó Chủ tịch Đảng Bảo thủ, cho biết trên Twitter. “Là một đảng, chúng ta phải nhanh chóng đoàn kết và tập trung vào những gì quan trọng.”
Sau khi ông Johnson từ chức, điều gì sẽ xảy ra tiếp sau?
Có dẫn đến một cuộc bầu cử?
Sẽ không có cuộc bầu cử, nhưng dĩ nhiên sẽ bắt đầu quá trình bầu chọn lãnh đạo mới của Đảng Bảo thủ.
Thủ tướng Vương quốc Anh không do cử tri bầu trực tiếp. Ông Johnson trở thành Thủ tướng vì ông là lãnh đạo của đảng cầm quyền.
Sau khi Johnson từ chức, Đảng Bảo thủ sẽ vẫn là đảng lớn nhất, vì vậy nhà lãnh đạo mới sẽ nghiễm nhiên trở thành Thủ tướng.
Cách bầu lãnh đạo mới của Đảng Bảo thủ
Ứng viên lãnh đạo cần sự ủng hộ của ít nhất 8 nghị sĩ.
Nếu có nhiều hơn 2 ứng viên, các nghị sĩ Đảng Bảo thủ sẽ trải qua các vòng bỏ phiếu để chỉ còn lại 2 ứng viên.
Sau đó các thành viên trên toàn quốc của Đảng Bảo thủ sẽ bầu chọn qua đường bưu điện để quyết định người chiến thắng cuối cùng từ 2 ứng viên để trở thành lãnh đạo Đảng Bảo thủ và sẽ là thủ tướng mới.
Ai là thủ tướng trong thời kỳ này
Trong bài phát biểu từ chức, Johnson cho biết ông dự định sẽ tiếp tục tại vị cho đến khi chọn được người kế nhiệm.
Trong các trường hợp bình thường, thủ tướng từ chức lãnh đạo sẽ vẫn tại vị với tư cách là người phụ trách cho đến khi một nhà lãnh đạo mới được bổ nhiệm. Nhưng trong trường hợp của ông Johnson, không rõ liệu Đảng Bảo thủ có ủng hộ cách tiếp cận như vậy hay không.
Một giải pháp thay thế sẽ là trao cho Phó Thủ tướng Dominic Raab làm Thủ tướng phụ trách. Tuy nhiên chưa có tiền lệ cách làm như vậy.
Liệu Johnson có thuận lợi vượt qua giai đoạn phụ trách?
Về lý thuyết, các nghị sĩ Đảng Bảo thủ có thể buộc ông ra đi bằng cách kêu gọi các nghị sĩ Đảng Bảo thủ bỏ phiếu tín nhiệm. Tuy nhiên chỉ một tháng trước, ông Johnson đã vượt cuộc bỏ phiếu như vậy.
Theo các quy định hiện hành của Đảng Bảo thủ, điều đó có nghĩa là không thể có thêm cuộc bỏ phiếu tín nhiệm đối với ông khi cuộc bỏ phiếu trước chưa quá 12 tháng.
Thái độ của phe đối lập
Lãnh đạo Công đảng Keir Starmer cho biết hôm thứ Năm, nếu Đảng Bảo thủ không buộc Johnson ra đi ngay lập tức thì phe đối lập sẽ tổ chức một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm trên toàn Hạ viện đối với chính phủ.
Nếu phe đối lập thắng, về mặt lý thuyết có thể dẫn đến một cuộc tổng tuyển cử. Nhưng ngay cả với Đảng Bảo thủ trong tình trạng hỗn loạn hiện tại thì họ vẫn chiếm đa số trong Hạ viện, và vấn đề là họ không thể muốn một cuộc tổng tuyển cử cùng lúc với một cuộc bầu cử lãnh đạo.
Do đó, có khả năng phe đối lập sẽ hạ bệ chính phủ.
Johnson rời phố Downing như thế nào
Ông Johnson sẽ đích thân nộp đơn từ chức cho Nữ hoàng.
Hoàng gia sẽ chính thức thông báo rằng Nữ hoàng Elizabeth II đã chấp nhận đơn từ chức của ông và sẽ cho biết bà đã mời ai để kế nhiệm.
Thủ tướng mới sau đó sẽ đến gặp Nữ hoàng và nhận lời. Đây chỉ là hoạt động mang tính hình thức.
Thủ tướng mới có phải kêu gọi tổng tuyển cử không?
Không cần thiết. Trước tháng 12/2024, Vương quốc Anh sẽ không tổ chức một cuộc tổng tuyển cử tiếp theo.
Thủ tướng mới có thể yêu cầu quốc hội bỏ phiếu sớm, nhưng không cần thiết làm như vậy.
Mộc Vệ