Cuộc đời phi thường của một trong những diễn viên vĩ đại nhất Hoa Kỳ và sự đóng góp của ông đối với cuộc sống của hàng triệu người.
“Bí quyết của cuộc sống chính là việc bạn đến và rời đi khỏi trái đất này với ít sự ồn ào nhất có thể. Tôi không phải đang chạy đua để trở thành một vị thánh. Tôi chỉ chợt nghĩ rằng, trong cuộc sống của mình, chúng ta cần có một chút gì đó giống với người nông dân, gieo lại xuống đất những gì mà anh ấy đã nhận được” – trích dẫn lời của nam diễn viên Paul Newman.
Được đánh giá rất cao cả trong phim và ngoài đời thường, nam diễn viên biểu tượng của Hoa Kỳ, Paul Newman, được mọi người tưởng nhớ bởi những thành tựu đạt được trong hoạt động từ thiện của ông bên cạnh những vai diễn đáng nhớ. Đối với những ai không quen thuộc với các vai diễn nổi tiếng của ông như Butch Cassidy, Cool Hand Luke và Fast Eddie Felson, có thể vẫn thường xuyên nhìn thấy hình ảnh của Newman mỉm cười thân thiện với mình trong các cửa hàng bách hóa địa phương. Nhờ hình ảnh của ông xuất hiện trên rất nhiều sản phẩm tại kệ hàng trong các cửa hàng bách hóa trên khắp đất nước, doanh nghiệp Newman’s Own đã đóng góp trên 570 triệu đô la cho các hoạt động thiện nguyện trên khắp thế giới. Đó là một di sản thật sự có giá trị, Quỹ từ thiện Newman’s Own tồn tại bằng chính tấm lòng thiện nguyện của người sáng lập, đã qua đời vào năm 2008. Vĩ đại hơn rất nhiều so với vai trò là một diễn viên nổi tiếng trong các bộ phim, câu chuyện về Paul Newman là một câu chuyện dài với đầy những điều bất ngờ và các tình tiết phi thường.
Sự nghiệp với nhiều điều kỳ diệu của Paul Newman
Chàng thanh niên Paul Newman là người con trai thứ hai trong một gia đình ở Cleverland, tiểu bang Ohio. Khi bước vào tuổi trưởng thành, ông tham gia lực lượng Hải Quân và phục vụ với vai trò nhân viên điện đài và cũng là xạ thủ trên máy bay ném ngư lôi trong Đệ nhị Thế chiến. Lúc ban đầu, ông ghi danh vào Chương trình Huấn luyện Phi công V-12 của Hải Quân, tuy nhiên ông không đạt yêu cầu vì mắc chứng mù màu. Đến khi cuộc chiến tranh gần kết thúc, ông và phi công của mình đã được điều động đến tàu sân bay USS Bunker Hill trước khi diễn ra Trận chiến Okinawa vào mùa xuân năm 1945. Có lẽ số phận đã định sẵn, căn bệnh nhiễm trùng tai của người phi công dẫn đến việc máy bay của họ bị neo lại mặt đất, trong khi các thành viên còn lại của phi đội đều đã bay đến tàu sân bay. Sau đó, chiếc mẫu hạm này trở thành mục tiêu tấn công cảm tử của quân đội Nhật Bản dẫn đến việc toàn bộ đơn vị của ông đã hy sinh. Thảm kịch này khiến Paul nhận ra một bài học trực diện nhất về thực tế khắc nghiệt của cuộc sống, giúp ông chiêm nghiệm về việc phúc họa của một con người sẽ đem đến cho họ những điều tốt đẹp hoặc nguy hiểm. Chính sự kiện này đã thúc đẩy sự suy ngẫm sâu sắc và lòng trắc ẩn trong nội tâm của chàng thanh niên trẻ tuổi, gieo vào chàng những hạt giống của lòng biết ơn và mong muốn tác động tích cực đến người khác.
Sau khi xuất ngũ khỏi lực lượng Hải Quân, Paul tốt nghiệp trường Đại Học Kenyon và quay trở về giúp gia đình quản lý cửa hàng dụng cụ thể thao sau khi cha ông qua đời. Sau khoảng một năm rưỡi, ông giao lại công việc kinh doanh cho anh trai và theo học nghệ thuật diễn xuất tại Trường Kịch Nghệ Yale, và tiếp đó là Trường Đào Tạo Diễn Viên ở New York. Vào những năm 1950, ông tham gia diễn xuất trong rất nhiều tác phẩm của Broadway cũng như các bộ phim truyền hình dài tập. Lần đầu tiên ông xuất hiện trong tác phẩm Hollywood là bộ phim “The Silver Chalice” vào năm 1954. Tuy nhiên, các đánh giá về diễn xuất của ông trong bộ phim này không được tốt. Ông đã rất thất vọng về bộ phim cũng như diễn xuất của mình. Sau đó, ông tự chi trả để đăng tải lời xin lỗi dài cả trang trên một tờ báo thương mại, cảnh báo mọi người đừng xem bộ phim này (khi nó được phát sóng lại trên truyền hình vào chín năm sau đó). May mắn thay, thất bại này hóa ra chỉ là một niềm nhức nhối nhỏ trong sự nghiệp lẫy lừng của Newman.
Chàng diễn viên trẻ đã có cơ hội lần thứ hai để tham gia một bộ phim khác vào năm 1956, với vai diễn Rocky Graziano trong phim “Somebody Up There Likes Me”. Vai diễn này ban đầu được dự định giao cho James Dean, tuy nhiên lại bị bỏ trống sau cái chết bi thảm của nam tài tử vào năm 1955. Vai chính thứ hai này được đánh giá rất cao và đã đưa Paul Newman đến với sự nghiệp diễn xuất đầy thành công kéo dài suốt năm thập kỷ. Vài năm sau đó, Newman nhận được đề cử cho Giải thưởng Viện Hàn lâm (Academy Award) đầu tiên của mình với diễn xuất tuyệt vời trong bộ phim “Cat on a Hot Tin Roof”. Những bộ phim như “The Hustler”, “Hud”, và “Cool Hand Luke” đã đưa ông trở thành một siêu sao điện ảnh trong những năm 1960. Trong suốt sự nghiệp của mình, Newman đã được đề cử 10 lần cho Giải thưởng Viện Hàn lâm và đạt được giải thưởng cho vai diễn về sự trả thù của nhân vật Fast Eddie Felson trong bộ phim “The Color of Money”. Ông là một trong số sáu diễn viên được đề cử nhiều nhất và cũng là một trong sáu diễn viên duy nhất nhận được đề cử trong suốt năm thập kỷ. Bên cạnh việc diễn xuất, Newman cũng trực tiếp đạo diễn nhiều bộ phim, bao gồm “Rachel, Rachel,” là bộ phim đầu tay của ông, đã đạt được bốn đề cử cho Giải thưởng Viện Hàn lâm, gồm đề cử cho giải Bộ phim hay nhất và Diễn viên nữ xuất sắc nhất dành cho vợ ông, bà Joanne Woodward.
Đam mê tốc độ
Trong khi đang diễn tập cho bộ phim mà ông tham gia vào năm 1969, “Winning”, Paul Newman bắt đầu trở nên yêu thích việc lái xe đua. Ngày nay, thật khó để có thể tưởng tượng một ngôi sao điện ảnh nổi tiếng lại được cho phép (theo hợp đồng) trực tiếp ngồi sau tay lái của một chiếc xe đua – đặc biệt là, bạn hãy thử nghĩ về công nghệ an toàn thời đó, việc lái xe đua thậm chí còn nguy hiểm hơn hiện tại rất nhiều lần. Tuy nhiên, vào đầu những năm 1970, Paul không chỉ muốn lái xe đua, mà ông còn muốn đạt đến trình độ đua xe chuyên nghiệp. Ông đã chiến thắng bốn giải vô địch quốc gia trong Câu lạc bộ Xe đua Thể thao của Hoa Kỳ và đã về thứ nhì trong cuộc đua 24 giờ của Le Mans diễn ra vào năm 1979, một giải đua tầm cỡ quốc tế. Niềm đam mê đua xe của Paul đã trở nên lớn đến mức vợ của ông là nữ diễn viên Joanne Woodward phải thốt lên rằng “Tôi rất lo lắng cho anh ấy. Tôi thực sự lo ngại. Toàn bộ sự nghiệp điện ảnh của anh ấy trông có vẻ chỉ là đồ bỏ đi bởi vì tất cả những gì anh ấy muốn làm là đua xe.”
Bên cạnh việc đua xe, Newman cùng với Bill Freeman đã thành lập một đội đua xe chuyên nghiệp có tên gọi là Newman Freeman Racing và sau đó là Đội Newman/Haas Racing ông thành lập cùng với Carl Haas. Những nỗ lực này đã củng cố tầm quan trọng của Newman đối với làng đua xe thế giới. Đối với nhiều người tham gia môn thể thao đua xe, P.L (biệt danh của Newman trên đường đua) tuyệt vời đến mức ông được công chúng biết đến với vai trò đầu tiên là vận động viên đua xe hợp pháp rồi mới đến một ngôi sao điện ảnh, mặc dù Newman chỉ thực hiện cuộc đua chuyên nghiệp đầu tiên của mình vào năm 47 tuổi. Nếu như ông bắt đầu sự nghiệp đua xe sớm hơn, ông đã có thể trở thành một trong những vận động viên xuất sắc nhất. Tuy nhiên, ông bắt đầu sự nghiệp đua xe chuyên nghiệp ở độ tuổi mà hầu hết mọi người bắt đầu về hưu, và ông đã duy trì việc tham gia các cuộc đua cho đến cuối đời. Ông đã thực hiện vài vòng đua cuối cùng của đời mình vào một tháng trước khi qua đời ở tuổi 83. Cũng như niềm đam mê đối với môn thể thao này, Newman tràn đầy sự hài hước liên quan đến đua xe; ví dụ như việc ông cải tạo toa xe hàng Volvo trở thành một chiếc xe 650 mã lực. Tất cả những điều này và nhiều điều khác nữa đã được kể lại trong bộ phim tài liệu vào năm 2015 “Chiến thắng: Cuộc đời đua xe của Paul Newman.”
Cống hiến cho xã hội
“Tấm lòng thiện nguyện là một điều tự nhiên như mặt trời mọc vào mỗi buổi sáng. Đó là điều đúng đắn cần phải làm. Còn điều gì tuyệt vời hơn việc dang rộng đôi tay của bạn để giúp đỡ những người kém may mắn hơn mình?” – Paul Newman.
Với khởi đầu chỉ là việc tặng những phần nước sốt salad tự làm cho bạn bè và hàng xóm đã dần trở thành một tổ chức từ thiện quyên góp 570 triệu đô la trên toàn cầu. Cùng với sự giúp đỡ của một người bạn và cũng là người đồng sáng lập – ông A.E Hotchner, thương hiệu nước sốt salad Newman’s Own đã ra đời vào năm 1982, và đạt được 300,000 đô la lợi nhuận trong năm đầu tiên. Kinh ngạc trước sự thành công quá nhanh, Paul đã nói, “Hãy đưa tất cả số tiền lợi nhuận này cho những người cần nó nhất.” Duy nhất tại thời điểm đó, Newman’s Own nổi tiếng bởi lời cam kết “Cống hiến 100% lợi nhuận cho các hoạt động thiện nguyện.” Một doanh nghiệp phi lợi nhuận bắt đầu chỉ với món nước sốt salad đã mở rộng việc kinh doanh đến hơn 100 sản phẩm đủ loại khác nhau và được bày bán trên khắp Hoa Kỳ cũng như ở nước ngoài.
Đúng với tính cách hài hước của mình, Newman đã cùng với người đồng sáng lập là ông Hotchner viết một cuốn hồi ký về kinh doanh, có nhan đề “Vượt qua sự xấu hổ để theo đuổi lợi ích chung.” Ông có chút bối rối dễ hiểu về việc đưa hình ảnh của mình lên chai nước sốt, tuy nhiên ông hiểu rằng tên tuổi, hình ảnh cũng như ý định tốt đẹp đằng sau công việc kinh doanh của mình đáng để đánh đổi. Ông Aaron Edward Hotchner, hay còn được gọi là “Hotch”, một nhà văn thành công đã giúp cho Newman’s Own đạt được thành quả. Khi Newman có ý tưởng về việc thành lập một khu cắm trại dành riêng cho trẻ em mắc bệnh hiểm nghèo có tên gọi “The Hole in the Wall Gang Camp” (được đặt theo tên của một nhóm ngoài vòng pháp luật nổi tiếng trong bộ phim nổi danh của Newman là “Butch Cassidy and the Sundance Kid”), ông và Hotch đã biến điều này thành sự thật. Khu cắm trại mở cửa vào năm 1988 tại quê nhà của Newman, tiểu bang Connecticut và đã dẫn đến sự thành lập 30 khu cắm trại cùng các chương trình trên toàn thế giới, là một phần của SeriousFun Children’s Network. Tổ chức đã cung cấp hơn một triệu trải nghiệm cho trẻ em cũng như gia đình của các em tại hơn 50 quốc gia.
Sau khi kết hôn 50 năm cùng vợ mình, nữ diễn viên Joanne Woodward, ông Newman đã qua đời do căn bệnh ung thư phổi vào ngày 26/09/2008. Thông qua Quỹ từ thiện Newman’s Own và SeriousFun Children’s Network, ông đã để lại một di sản vẫn liên tục phục vụ trẻ em, cựu chiến binh, và những người khác trên toàn thế giới. Quyển hồi ký của Newman về những ký ức chưa từng được công bố sắp ra mắt vào cuối năm 2022 hứa hẹn hé mở nhiều chi tiết hơn về cuộc đời đáng kinh ngạc của ông.
Nói theo cách của Newman, “Tôi mong muốn được mọi người nhớ đến như là người đã cố gắng để trở thành một phần trong thời đại của mình, cố gắng để giúp cho mọi người kết nối với nhau, cố gắng để tìm kiếm những điều đứng đắn trong cuộc đời, cố gắng để đề cao bản thân như là một con người chân chính. Một người không tự mãn, một người không trốn tránh.” Có thể nói rằng Paul Newman đã thành công trong những nỗ lực đó của mình.
Jeff Perkin là một nghệ sĩ đồ họa và huấn luyện viên sức khỏe dinh dưỡng tích hợp. Quý vị có thể tìm hiểu thêm thông tin về ông tại trang web WholySelf.com.
Bài báo này được xuất bản lần đầu trên tạp chí American Essence.
Hoàng Long biên dịch