Ở phía tây Crimea do Nga chiếm đóng, một căn cứ không quân của Nga đã phát nổ vào ngày 9/8, phá hủy ít nhất 9 máy bay quân sự, trong đó có 3 máy bay chiến đấu Su-30SM, 5 máy bay cường kích Su-24M, một số cơ sở mặt đất và nhà kho có thể chứa đạn dược và nhiên liệu.
Trong khi hầu hết các bằng chứng chỉ ra rằng đầy dường như là một hoạt động quân sự của Ukraine, vẫn chưa rõ chính xác nguyên nhân gây ra một vụ nổ tạo ra khói đen từ một căn cứ không quân của hải quân Nga trên bán đảo Crimea. Các quan chức Ukraine vẫn giữ im lặng về nguyên nhân của vụ nổ, nhưng một nguồn tin quân sự Ukraine giấu tên cho biết Kyiv đứng sau vụ nổ. Dù lý do dẫn đến vụ nổ là gì, Ukraine đã nắm bắt cơ hội để sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội cổ vũ để nâng cao tinh thần. Bộ Quốc phòng Ukraine đã lên Twitter để chế nhạo những người Nga đi nghỉ ở Crimea bằng một bài hát nổi tiếng vào những năm 1980 có tên “Mùa hè tàn khốc”.
Nga dường như đang bảo vệ thể diện bị mất của mình, khi tàu Moskva của Hạm đội Biển Đen, bị tên lửa Ukraine đánh chìm, Nga phủ nhận có cuộc tấn công, nói rằng vụ chìm tàu Moskva được cho là kết quả của một vụ nổ kho đạn do vi phạm các quy định về an toàn phòng cháy chữa cháy.
Dù vậy, có một điều rõ ràng, đây là đòn giáng mạnh thứ hai vào Nga kể từ khi bắt đầu cuộc chiến, sau vụ đánh chìm tàu Moskva, đặc biệt là khi Ukraine đang chuẩn bị một cuộc phản công vào phần phía bắc của Crimea, hành động này chắc chắn hỗ trợ mạnh mẽ cho kế hoạch của Ukraine nhằm chiếm lại thành phố Kherson từ tay quân đội Nga.
Ông Robert Person, giáo sư tại Học viện Quân sự Hoa Kỳ ở West Point, cho biết bất kể ai tấn công và bất kể họ tấn công như thế nào, đây là tin xấu đối với Nga. Nó mở rộng chiến tranh thành một khu vực nguy hiểm.
Nó chứng tỏ rằng Ukraine có khả năng tiêu diệt các mục tiêu quan trọng ở Crimea, điều này sẽ gây khó khăn cho Nga khi sử dụng bán đảo Crimea để hỗ trợ các hoạt động quân sự của mình ở miền nam Ukraine. Nếu Ukraine có thể gây ra những thiệt hại nặng nề như vậy cho Nga ở Crimea, đặc biệt là phá hủy các nguồn cung cấp hậu cần, thì sự hỗ trợ chiến tranh của người Nga ở miền nam Ukraine là điều không thể nói tới, điều này sẽ có tác động lớn đến cuộc chiến giành lại Kherson của Ukraine.
Kể từ khi Nga giành quyền kiểm soát Crimea vào năm 2014, đây là nơi đặt trụ sở của Hạm đội Biển Đen của Nga và đã nhanh chóng quân sự hóa bán đảo, nơi nổi tiếng với các khu nghỉ mát bãi biển. Trước cuộc xâm lược, Nga đã khai triển hàng chục nghìn quân và thiết bị hạng nặng tới Crimea. Khi chiến tranh bắt đầu, những đội quân này từ bán đảo Crimea tràn lên phía bắc Ukraine và nhanh chóng chiếm đóng các vùng Kherson và Zaporozhye. Hiện đây là hậu phương chính trong cuộc tấn công của quân đội Nga vào Ukraine, và người Nga cũng dựa vào căn cứ không quân ở đó để tấn công các vị trí của Ukraine ở miền nam Ukraine.
Ý nghĩa của vụ nổ tại căn cứ không quân mang tên Saky không phải là số lượng máy bay bị phá hủy. Ông Glen Howard, chủ tịch của Jamestown Foundation, một tổ chức tư vấn của Washington, cho biết quân đội Nga đang muốn tiến vào Kherson để phòng thủ trước một cuộc tấn công có thể xảy ra của Ukraine và Crimea là cơ sở cho các hoạt động của Nga. Vì vậy, việc Ukraine mở một mặt trận khác ở Crimea là hoàn toàn hợp lý về mặt quân sự.
Kể từ sau cuộc xâm lược, quân đội Ukraine đã buộc quân đội Nga phải giảm tốc độ tiến công của họ ở phía nam và phía đông, kìm kẹp họ trên một mặt trận dài hàng trăm km và cố gắng cắt đứt nguồn cung cấp hậu cần của Nga. Vụ nổ ở căn cứ không quân Saky rõ ràng là kết quả của những nỗ lực của quân đội Ukraine nhằm khuếch đại ý đồ chiến đấu của quân đội Ukraine và đặt người Nga vào tình thế khó khăn.
Các hành động của người Ukraine chứng tỏ rằng quân đội Nga đang gặp nguy hiểm ở những khu vực rộng lớn của Crimea. Không chỉ căn cứ không quân, mà trụ sở của Hạm đội Biển Đen, nhiên liệu, đạn dược, tiệm sửa chữa và cơ sở hạ tầng của nó hiện đang dễ bị tổn thương. Điều này đã buộc người Nga phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn về việc khai triển và hoạt động tập trung của họ ở miền nam và miền đông Ukraine. Theo quan điểm này, tổn thất về đạn dược và nhiên liệu ở căn cứ không quân Saky nghiêm trọng hơn nhiều so với tổn thất của máy bay. Điều này sẽ ảnh hưởng lâu dài đến các hoạt động tiếp theo của Nga.
Căn cứ không quân Saky nằm trên bờ biển phía tây của Crimea, cách các lực lượng Ukraine trên mặt trận Kherson hơn 225 km, một khoảng cách nằm ngoài tầm bắn của hầu hết các tên lửa hiện có của Ukraine.
Hoa Kỳ và các đồng minh NATO không muốn Kyiv có khả năng tấn công các mục tiêu ở Nga vì họ không muốn chiến tranh leo thang. Những vũ khí tối tân nhất mà Mỹ vừa cung cấp cho Ukraine bao gồm hàng trăm quả đạn dẫn đường chính xác Hamas GMLRS, có tầm bắn dưới 70 km. Do đó, Ukraine hiện không có vũ khí có tầm bắn trên 200 km cho các hoạt động tiền tuyến.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho biết trong bản cập nhật hàng ngày về cuộc chiến Nga-Ukraine hôm 10/8 rằng vẫn chưa thể xác định nguyên nhân gây ra vụ nổ tại căn cứ không quân Saky của Nga. Các miệng núi lửa và vết cháy có thể nhìn thấy trong các bức ảnh vệ tinh chụp một ngày sau vụ nổ. Có nhiều khả năng gây ra vụ nổ, có thể là lực lượng đặc biệt, có thể là du kích hoặc tên lửa, có thể là một hoạt động thực địa, hoặc có thể là kết quả của một cuộc tấn công từ xa.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho rằng mặc dù Ukraine tuyên bố rằng họ gần đây đã thực hiện một cuộc tấn công vào khu vực Kherson, cách đó 170 km, nhưng không có bằng chứng cho thấy các lực lượng vũ trang Ukraine có khả năng tấn công căn cứ không quân Saky ở nơi xa hơn. Có khả năng vụ nổ do kết quả của một chiến dịch đặc biệt, bởi vì các loại vũ khí hiện có ở Ukraine không có tầm bắn xa như vậy. Nếu Ukraine có vũ khí như vậy, cả thế giới sẽ biết về chúng.
Sau khi loại trừ khả năng có vũ khí dẫn đường chính xác tầm xa, thì khả năng lớn nhất là các hoạt động trên bộ, có nghĩa là nó có khả năng là hành động của các lực lượng đặc biệt Ukraine. Thật hợp lý khi nghĩ rằng các lực lượng đặc biệt xâm nhập vào căn cứ không quân Saky vào ban đêm, đặt chất nổ tại các vị trí quan trọng, và sau đó kích nổ chúng từ xa.
Đôi nét về lực lượng đặc biệt Ukraine và tiểu đoàn Shaman. Đây là đơn vị được tuyển chọn và thử nghiệm nghiêm ngặt trong thực tế chiến đấu, phẩm chất cá nhân và khả năng tác chiến của đơn vị này không kém bất kỳ lực lượng đặc biệt nào ở châu Âu và châu Mỹ. Họ đặc biệt thích cận chiến, đánh giáp lá cà với kẻ thù. Những người lính thuộc Tiểu đoàn Shaman nói rằng kẻ thù thường ở cách họ vài mét vào thời điểm họ bị phát hiện, và ở khoảng cách đó, rất ít kẻ thù có thời gian để phản ứng.
Một vụ nổ lớn như thế này tại căn cứ không quân Saky không phải là hoạt động của du kích địa phương mà là hoạt động của các lực lượng đặc biệt được đào tạo bài bản. Các lực lượng đặc biệt Ukraine có thể đã hoạt động vào ban đêm và sau đó lựa chọn kích nổ vào ban ngày để thể hiện tác dụng của vụ phá hủy đối với hàng nghìn du khách Nga đang nghỉ dưỡng thư giãn trên các bãi biển ở Crimea nhằm tối đa hóa sự công khai.
Vụ việc cũng có thể được mô tả là một chiến thắng lớn, có thể so sánh với vụ đánh chìm soái hạm Moskva của Hạm đội Biển Đen vào tháng Tư. Vì đánh chìm tàu Moskva xảy ra trên biển nên có rất ít hình ảnh về việc nó chìm xuống, tạo cơ hội cho Điện Kremlin gây hoang mang cho công chúng. Không như vậy với vụ nổ tại căn cứ không quân Saky, xảy ra trước mắt những người Nga đi nghỉ và cư dân ở Crimea, nó nhanh chóng được lan truyền trên mạng xã hội trong một video mà Nga không thể che đậy.
Đối với quân đội Nga, ảnh hưởng của vụ việc này không còn là vấn đề tinh thần và thể diện. Làm sao họ có thể chiến đấu khi hậu phương bị tấn công?