Huyền Anh
Thứ Tư (24/8) đánh dấu kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Hàn Quốc. Mặc dù hai nước đã trở thành đối tác thương mại quan trọng song người dân Hàn Quốc ngày càng có quan điểm tiêu cực về Bắc Kinh. Các chuyên gia tin rằng mối bang giao 30 năm Hàn-Trung đang ngày một nhạt dần do sự khác biệt về hệ giá trị và thể chế giữa hai quốc gia.
Theo Nikkei Asian Review, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Park Jin tại Thanh Đảo vào ngày 9/8 . Ông Vương đã đề cập một câu nói của Khổng Tử trong cuộc trò chuyện rằng “Tam thập nhi lập”, có hàm ý rằng Hàn Quốc nên độc lập hơn với Hoa Kỳ về mặt ngoại giao.
Ngoại trưởng Park Jin cũng trích dẫn lời của Khổng Tử. Ông nói: “Dĩ hòa vi quý nhưng khác biệt”. Điều này có nghĩa là sống hòa thuận với người khác, nhưng không được đồng ý một cách mù quáng.
Cuộc trao đổi “mỗi người một ý” trên cho thấy sự chia rẽ giữa Hàn Quốc và Trung Quốc vào thời điểm mà sự đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng leo thang.
Một ngày sau cuộc họp giữa hai ngoại trưởng, Bộ Ngoại giao Trung Quốc ra tuyên bố khẳng định Hàn Quốc đồng ý với chính sách “ba không” và sẽ hạn chế việc sử dụng hệ thống phòng không THAAD được triển khai tại các căn cứ quân sự của Mỹ ở miền Nam Hàn Quốc. Những hành động đơn phương và hung hãn của ĐCSTQ đã làm dấy lên sự bất mãn mạnh mẽ đối với chính quyền Hàn Quốc, nhiều người Hàn Quốc tin rằng ĐCSTQ là một chế độ “hung hăng”.
Sau Chiến tranh thế giới thứ II, Trung Quốc và Hàn Quốc không có quan hệ chính thức trong hơn 40 năm, và từng bùng nổ những xung đột gay gắt với nhau. Các mối quan hệ chạm đáy trong Chiến tranh Triều Tiên, khi Trung Quốc hỗ trợ quân đội Triều Tiên và coi Hàn Quốc là kẻ thù.
Bước ngoặt giữa hai nước diễn ra vào cuối những năm 1980, khi Tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ, Roh Tae-woo, coi Thế vận hội Olympic 1988 là cơ hội để thực hiện “Chính sách Ngoại giao phương Bắc”, và liên tiếp thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô, Trung Quốc và các nước trong phe xã hội chủ nghĩa.
Ông Đặng Tiểu Bình, lãnh đạo ĐCSTQ vào thời điểm đó, ủng hộ việc thiết lập quan hệ ngoại giao với Hàn Quốc. Ông Đặng tin rằng động thái này không chỉ thúc đẩy thương mại với Hàn Quốc và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, mà còn cắt đứt mối quan hệ của Hàn Quốc với Đài Loan.
Trung Quốc và Hàn Quốc chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1992, điều này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường an ninh ở Đông Á. Sau khi Seoul bình thường hóa quan hệ với Bắc Kinh và Moscow, Bình Nhưỡng bắt đầu theo đuổi vũ khí hạt nhân dưới sức ép này.
Với chất bán dẫn từ Hàn Quốc, Trung Quốc đã phát triển lĩnh vực kinh doanh lắp ráp điện thoại thông minh và các thiết bị khác. Trong 30 năm tiếp theo, nền kinh tế Trung Quốc phát triển nhanh chóng, và thương mại với Hàn Quốc đã tăng từ 6,3 tỷ USD năm 1992 lên 301,5 tỷ USD vào năm ngoái.
Tuy nhiên, bất chấp những phát triển kinh tế này, người Hàn Quốc đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ trong quan điểm tiêu cực đối với Bắc Kinh.
Theo một cuộc khảo sát do hãng truyền thông Hàn Quốc JoongAng công bố hôm thứ Tư (24/8) , 90,2% số người được hỏi cho biết họ tin rằng Trung Quốc không phải là đối tác đáng tin cậy và là quốc gia thiếu tin cậy nhất trong số những quốc gia được khảo sát.
Trong cuộc khảo sát này, những người được hỏi sẽ trả lời quan điểm của họ về sáu quốc gia bao gồm Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Nga, Canada và Úc.
Trong một câu hỏi, họ sẽ trả lời liệu họ có “tin tưởng” hay “không tin tưởng” đất nước đó hay không.
Kết quả cho thấy những người tham gia khảo sát có sự tin tưởng cao nhất ở Hoa Kỳ với 85,1%, tiếp theo là Canada với 65,6%, Úc là 63,8% và Nhật Bản là 13,9%. Chỉ 8,2% nói rằng họ tin tưởng Trung Quốc. Nga, quốc gia đang xâm lược Ukraine, đứng cuối bảng với tỷ lệ tín nhiệm 5,1%.
Khi nói đến sự không tin tưởng, Trung Quốc đứng đầu danh sách với 90,2%, tiếp theo là Nga với 87,3%, Nhật Bản với 84,3%, Úc với 23,9%, Canada với 22,4% và Hoa Kỳ với 14,2%.
Tờ Central Daily chỉ ra rằng trong 4 năm qua, tỷ lệ mất lòng tin đối với Bắc Kinh ngày càng tăng qua từng năm.
Năm 2018, chỉ có 77,2% không tin tưởng Trung Quốc, con số này đã tăng lên hơn 90% trong 4 năm, trong khi tỷ lệ người tin tưởng Trung Quốc đã giảm từ 19% xuống 8,2%.
Ngược lại, sự tin tưởng của người Hàn Quốc đối với Tokyo đã tăng lên kể từ năm 2020.
Cuộc khảo sát cũng đánh giá nhận thức của người Hàn Quốc về người Trung Quốc và Nhật Bản theo 7 khía cạnh: thân thiện, linh hoạt, lập kế hoạch, táo bạo, sáng tạo, hòa nhập và hòa bình.
Cuộc khảo sát cho thấy 77,5% người được hỏi coi người Nhật là “thân thiện”, trong khi chỉ 6% cho biết họ “không thân thiện”.
Ngược lại, chỉ 12% số người được hỏi cho rằng người Trung Quốc thân thiện.
Trước đó, Trung tâm Nghiên cứu Pew tại Hoa Kỳ đã tiến hành một cuộc khảo sát đối với người Hàn Quốc từ tháng 2/2022 đến tháng 6/2022 và phát hiện ra rằng 80% người Hàn Quốc có cái nhìn tiêu cực về Bắc Kinh.
Trung tâm Pew lưu ý rằng kể từ năm 2002, cảm xúc tiêu cực của người Hàn Quốc đối với Bắc Kinh ngày càng tăng, từ 31% năm 2002 lên 80% trong năm nay.
Pew cho biết tâm lý chống Bắc Kinh ngày càng tăng của Hàn Quốc phần lớn là kết quả của đòn trả đũa kinh tế của chính quyền Trung Quốc sau khi Seoul chấp thuận triển khai hệ thống phòng không THAAD trong biên giới nước này vào năm 2016.
Các nhà nghiên cứu lưu ý trong báo cáo: “Vào năm 2017, với tình trạng hỗn loạn này, nhận thức tiêu cực về Trung Quốc đã tăng mạnh. Vào năm 2020, cảm xúc tiêu cực đã tăng trở lại ở hầu hết các quốc gia được khảo sát sau đại dịch COVID-19″.
Theo tờ The Korea Times, ông Kim Han-kwon, giáo sư tại Học viện Ngoại giao Quốc gia Hàn Quốc, cho rằng tình cảm ngày càng tiêu cực của người Hàn Quốc đối với Trung Quốc là do nền giáo dục tư tưởng của ĐCSTQ cũng như sự khác biệt về hệ giá trị và thể chế giữa hai quốc gia.
Ông Jin nói: “Kể từ khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhậm chức vào năm 2013, chính phủ Trung Quốc đã rất chú trọng đến lòng yêu nước và giáo dục tư tưởng. Trung Quốc luôn coi mình là trung tâm của thế giới.
Theo nghĩa này, Trung Quốc và Hàn Quốc đã có một cuộc xung đột gây tranh cãi về nguồn gốc của kim chi và hanbok.
Ông Kim Han-kwon cũng cho biết, tình cảm này còn do sự khác biệt trong hệ thống chính trị và xã hội của hai nước.
“Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm 1992, Trung Quốc và Hàn Quốc đã tập trung phát triển quan hệ song phương đồng thời gạt bỏ những vấn đề tiềm ẩn này sang một bên. Tuy nhiên, khi sự cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng leo thang, những vấn đề này lại được đặt lên hàng đầu”, ông Kim Han-kwon nói.
Lam Giang