Nga cho biết, đường ống Nord Stream 1 vận chuyển khí đốt tự nhiên của Nga đến Đức sẽ được ‘bảo trì’ từ ngày 31/8 đến ngày 3/9. Nếu tình trạng mất điện kéo dài, châu Âu phải tìm ra một số giải pháp thay thế để giải quyết các vấn đề cấp bách về nguồn cung năng lượng.
Tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom của Nga cho biết, Nord Stream 1, đường ống lớn nhất cung cấp khí đốt tự nhiên cho khách hàng lớn nhất của họ là Đức, sẽ tạm ngưng từ ngày 31/8 đến ngày 3/9 để bảo trì.
Các nước châu Âu lo ngại Moscow kéo dài thời gian này và cáo buộc Nga sử dụng nguồn cung cấp năng lượng như một “vũ khí chiến tranh” để trả đũa các lệnh trừng phạt mà phương Tây áp đặt sau cuộc xâm lược Ukraine. Moscow phủ nhận cáo buộc.
Nga cắt giảm dòng chảy qua đường ống xuống 40% vào tháng 6 và 20% vào tháng 7, đổ lỗi cho các vấn đề bảo trì và các lệnh trừng phạt của phương Tây ngăn cản việc sửa chữa và lắp đặt thiết bị.
Nga cũng đã cắt nguồn cung khí đốt cho một số nước châu Âu bao gồm Bulgaria, Đan Mạch, Phần Lan, Hà Lan và Ba Lan. Và khí đốt qua các đường ống khác cũng bị cắt kể từ khi Moscow tiến hành cái mà nước này gọi là “hoạt động quân sự đặc biệt” ở Ukraine vào ngày 24/2.
Gazprom cho biết hôm thứ Ba (30/8) họ sẽ tạm ngừng cung cấp khí đốt cho các nhà thầu Pháp do tranh chấp thanh toán. Bộ trưởng năng lượng Pháp gọi đó là một cái cớ. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng quốc gia này đã lường trước được sự việc.
Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck đang tìm kiếm giải pháp thay thế việc nhập khẩu khí đốt của Nga vào giữa năm 2024. Ông cho biết hồi đầu tháng rằng đường ống Nord Stream 1 đã “hoạt động hoàn toàn” và không có vấn đề kỹ thuật nào như Moscow tuyên bố.
Đường ống cung cấp khí đốt tự nhiên chính của Nga cho châu Âu
Nga cung cấp khoảng 40% khí đốt tự nhiên cho châu Âu, chủ yếu thông qua các đường ống. Lượng khí đốt Nga cung cấp trong năm ngoái là khoảng 155 tỷ mét khối.
Qua Ukraine, khí đốt của Nga chủ yếu đến Áo, Ý, Slovakia và các nước Đông Âu khác. Ukraine đã đóng cửa điểm trung chuyển khí đốt Sokhranovka qua phía bắc Luhansk do Nga chiếm đóng ở phía đông đất nước.
Các tuyến đường thay thế đến châu Âu không đi qua Ukraine bao gồm: đường ống Yamal-Europe, đường ống đi qua Belarus và Ba Lan đến Đức.
Đường ống Yamal-Europe có công suất 33 tỷ mét khối và chiếm khoảng 1/6 lượng khí đốt tự nhiên xuất khẩu của Nga sang châu Âu. Dòng khí đốt qua đường ống đã đảo chiều kể từ đầu năm, chảy theo hướng đông giữa Ba Lan và Đức.
Moscow đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với chủ sở hữu của đường ống Yamal-Europe ở Ba Lan. Tuy nhiên, Bộ trưởng Khí hậu Ba Lan, bà Anna Moskwa cho biết nước này có thể đối phó mà không cần dòng khí đốt tự nhiên chảy ngược từ đường ống Yamal.
Đường ống Nord Stream 1 mới chỉ hoạt động ở mức 20% công suất kể từ tháng 7. Điện Kremlin cáo buộc các biện pháp trừng phạt của phương Tây làm trì hoãn việc trao trả các thiết bị được gửi đến Canada để sửa chữa.
Các nhà cung cấp thay thế ở Châu Âu
Theo Reuters, một số quốc gia có các lựa chọn nguồn cung thay thế và mạng lưới khí đốt của châu Âu đã kết nối với nhau để chia sẻ tài nguyên.
Đức, khách hàng khí đốt lớn nhất của Nga ở châu Âu, có thể nhập khẩu qua đường ống từ Anh, Đan Mạch, Na Uy và Hà Lan. Đức đã ngừng chứng nhận đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 từ Nga do chiến tranh ở Ukraine.
Na Uy là nhà cung cấp khí đốt lớn thứ hai của châu Âu sau Nga. Nước này đã và đang tăng cường sản xuất để giúp EU đạt được mục tiêu loại bỏ nhiên liệu hóa thạch của Nga vào năm 2027.
Tập đoàn năng lượng khổng lồ Equinor của Na Uy và Centrica của Vương quốc Anh đã công bố một thỏa thuận cung cấp nguồn cung cấp khí đốt bổ sung cho Vương quốc Anh cho ba mùa đông tới. Vương quốc Anh không phụ thuộc vào khí đốt của Nga và có thể xuất khẩu sang châu Âu thông qua đường ống.
Nam Âu có thể nhận khí đốt của Azerbaijan qua Đường ống xuyên Adriatic đến Ý và Đường ống dẫn khí đốt tự nhiên xuyên Anatolia (TANAP) qua Thổ Nhĩ Kỳ.
Hoa Kỳ cho biết họ có thể cung cấp 15 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) cho EU trong năm nay. Nhưng các nhà máy LNG của Mỹ đang hoạt động hết công suất. Một nhà ga xuất khẩu LNG chính ở Texas sẽ tạm thời ngừng hoạt động cho đến cuối tháng 11 sau một vụ nổ.
Các thiết bị đầu cuối LNG của châu Âu cũng có khả năng hạn chế để chấp nhận nhập khẩu bổ sung. Một số quốc gia cho biết họ đang tìm cách mở rộng nhập khẩu và tích trữ khí đốt tự nhiên. Trong số đó, Đức có kế hoạch xây dựng hai thiết bị đầu cuối LNG chỉ trong hai năm.
Ba Lan phụ thuộc vào Nga khoảng 50% lượng khí đốt tự nhiên tiêu thụ, khoảng 10 tỷ mét khối. Nước này cho biết họ có quyền tiếp cận khí đốt thông qua hai đường nối với Đức. Ngoài ra, một đường ống mới nối Ba Lan và Na Uy sẽ khai trương vào tháng 10, với lưu lượng khí đốt hàng năm lên đến 10 tỷ mét khối; một đường ống dẫn khí đốt mới giữa Ba Lan và Slovakia cũng đã được khai trương vào tuần trước.
Tây Ban Nha muốn tái khởi động dự án xây dựng đường dẫn khí đốt thứ ba qua dãy núi Pyrennes. Nhưng Pháp cho biết việc xây dựng các thiết bị đầu cuối LNG mới nổi sẽ nhanh hơn và rẻ hơn nhiều so với việc xây dựng các đường ống mới.
Các lựa chọn khác để đối phó với việc khan hiếm nguồn cung khí đốt
Một số quốc gia có thể lấp đầy bất kỳ khoảng trống nào trong việc cung cấp năng lượng thông qua nhập khẩu điện từ các nước láng giềng, hoặc bằng cách thúc đẩy sản xuất từ hạt nhân, năng lượng tái tạo, thủy điện hoặc than đá.
Ở Bỉ, Anh, Pháp và Đức, các nhà máy điện hạt nhân đang giảm dần, có cái ngừng hoạt động, có cái bị xóa sổ dần. Mực nước thủy điện đã giảm trong mùa hè này do lượng mưa thấp kèm theo các đợt nắng nóng.
Châu Âu đã và đang rất nỗ lực để loại bỏ than đá nhằm đáp ứng các mục tiêu về khí hậu. Nhưng một số nhà máy đã khởi động lại từ giữa năm 2021 do giá khí đốt tăng cao.
Các bộ trưởng năng lượng đã đồng ý rằng tất cả các nước EU nên tự nguyện cắt giảm 15% việc sử dụng khí đốt từ tháng 8 đến tháng 3 năm sau, so với mức sử dụng trung bình hàng năm trong giai đoạn 2017-2021, đồng thời đưa ra các mục tiêu lấp đầy kho khí đốt dự trữ trên toàn EU.
Đức đã đưa ra giai đoạn hai của kế hoạch sử dụng khí khẩn cấp ba giai đoạn một, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp và người tiêu dùng tiết kiệm khí đốt.
Hà Lan sở hữu mỏ khí đốt Groningen với trữ lượng khoảng 450 tỷ mét khối, tương đương ba năm nhập khẩu khí đốt của châu Âu từ Nga. Đây là mỏ khí đốt lớn nhất châu Âu và là một trong những mỏ lớn hàng đầu thế giới.
Bộ trưởng năng lượng Hà Lan cho biết mỏ khí đốt Groningen của Hà Lan có thể giúp đỡ các nước láng giềng trong trường hợp bị Nga cắt đứt hoàn toàn. Tuy nhiên, việc gia tăng sản xuất có nguy cơ gây ra động đất.
Huyền Anh