Lê Tây Sơn
8 tháng 10, 2022
Một đội quân tinh nhuệ được tuyển đại trà, thể hiện nhuệ khí đạo quân tư nhân của Putin suy giảm khi cuộc chiến ở Ukraine chững lại.
Điềm báo
Bên cạnh thi thể những người Ukraine nằm cạnh nhau trên bãi cỏ, mặt đất, lộ ra một miệng hang. Nhóm lính đánh thuê Nga kéo những thây người này đến chỗ chôn. Một giọng nói bằng tiếng Nga khàn khàn, vạch ra kế hoạch dùng xác chết dân thường để bẫy lính Ukraine: “Gài lựu đạn đi.” Tên khác nói: “Không cần lựu đạn đâu, bắn hết!”. Nhưng rồi chúng nhận ra không còn đạn để bắn.
Đoạn video trên được chiếu độc quyền trên CNN, khi hãng truyền thông này tiếp cận được các tân binh Wagner chiến đấu ở Ukraine, và có cuộc phỏng vấn thẳng thắn, hiếm hoi với một cựu chỉ huy Wagner đang xin tị nạn ở châu Âu. Sự thật bên trong đạo quân đánh thuê tư nhân hàng đầu của Putin là thế đấy!
Tiết lộ về cuộc khủng hoảng trong đội ngũ lính đánh thuê Wagner là điềm báo nguy kịch cho cuộc xâm lược của Nga ở Ukraine vì Wagner thường được mô tả là “đội quân uy lực tạo ra chuyển biến chiến trường” của Putin. Từ chục năm qua Wagner nổi tiếng toàn cầu và uy tín này vẫn giữ vững trước khi Nga xâm lược Ukraine. Nhưng khi “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Putin bị khủng hoảng và lệnh động viên một phần lính nghĩa vụ, những rạn nứt trong lực lượng tinh nhuệ này đang lộ dần.
Kể từ khi thành lập vào năm 2014 đến đầu năm 2022, Wagner được các nhà phân tích xem là “công ty quân sự tư nhân cánh tay phải của Điện Kremlin”. Các chiến binh Wagner tham gia chiến đấu ở Ukraine kể từ khi Nga chiếm Crimea năm 2014, ở Syria và một số quốc gia châu Phi, từ Sudan, Libya, Mozambique, Mali đến Cộng hòa Trung Phi (Central African Republic).
Với danh tiếng là “một lực lượng đáng tin cậy và có giá trị”, Wagner giúp bảo vệ lợi ích toàn cầu và tăng nguồn lực quân sự cho Moscow, đặc biệt là củng hộ chế độ Assad ở Syria. Việc triển khai Wagner thường là chìa khóa để Nga kiểm soát các nguồn tài nguyên sinh lợi, từ vàng của Sudan đến dầu của Syria.
“Tôi tin nếu Nga không sử dụng các nhóm lính đánh thuê với quy mô lớn thì không thể đạt được những thành công,” Gabidullin –người từng phụ trách lực lượng đánh thuê 95 ở Syria và rời Wagner vào năm 2019, nói. Ông cho rằng việc Nga sử dụng lính đánh thuê nhiều hơn do cuộc chiến của Putin đang rơi vào bế tắc. Trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksiy Reznikov nói với CNN, rằng đạo quân Wagner được tung vào các trận chiến khó khăn nhất, quan trọng nhất ở Ukraine và đóng vai trò lớn trong chiến thắng của Nga ở Mariupol và Kherson.
Lộ dần những bất cập
Nhưng trên thực tế, Wagner cũng giống như các lực lượng khác của Nga, đang gặp khó khăn tại Ukraine. Bảy tháng chiến đấu lòi ra ánh sáng những điểm yếu dẫn đến thất bại trong hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine. Những thành công khá khiêm tốn so với mục tiêu đầy tham vọng ban đầu của Putin đã phải trả bằng cái: “Kinh nghiệm chiến trường mà Wagner có là yếu tố giúp lính đánh thuê của nó tách biệt khỏi quân đội Nga thông thường, thứ còn lại là tiền,” Gabidullin nói với CNN. “Điểm mạnh của Wagner là luôn tìm kiếm những người dày dạn kinh nghiệm từng trải qua nhiều cuộc chiến tranh”.
Sau khi phục vụ với tư cách là sĩ quan cấp dưới của một đơn vị đổ bộ đường không trong những ngày cuối cùng của Liên Xô, Gabidullin trở lại quân ngũ gia nhập Wagner vào năm 2014 tại chiến trường miền Đông Ukraine. Ông cho biết nhiều nhân viên chủ chốt của Wagner từng chiến đấu ở vùng Donbas, Syria và có được những kinh nghiệm chiến đấu quý giá mà hầu hết quân đội chính quy Nga không có được.
“Họ có nhiều kinh nghiệm hơn nhiều so với binh lính Nga. Quân đội Nga thường là những người lính trẻ hợp đồng và không có kinh nghiệm vì thế không thể giải quyết cuộc chiến mà không có lính đánh thuê. Cái gọi là ‘quân đội Nga bất khả chiến bại’ chỉ là một huyền thoại và mớ hổ lốn trên chiến trường. ‘Phẩm chất’ đó chỉ có ở các đạo quân lính đánh thuê tư nhân mà Wagner là giỏi nhất,” ông nói.
Theo Andrii Yusov, người phát ngôn của cơ quan tình báo quốc phòng Ukraine chuyên theo dõi hoạt động của Wagner, hiện nay Wagner có ít nhất khoảng 5,000 lính đánh thuê đang hoạt động cùng lực lượng Nga ở Ukraine nói. Một nguồn tin tình báo của Pháp cũng đồng ý như thế và lưu ý một số chiến binh Wagner đã rời lục địa châu Phi để đến Ukraine. Bộ Quốc phòng Ukraine nhận định Điện Kremlin ngày càng phải dựa vào các chiến binh Wagner ở tuyến đầu.
Thường bị đẩy vào các hoạt động sinh tử bí mật, Wagner phải gánh chịu nhiều thương vong, nhưng số tử vong thì bị che giấu. Gabidullin tiết lộ, Wagner chiến đấu chỉ có một nguyên tắc: Đổi hòa bình cho Nga lấy đôla Mỹ. Những người lính đánh thuê có thể kiếm được tới $5,000 mỗi tháng. Họ được thưởng, tất cả đều bằng đôla Mỹ cho mỗi xe tăng hoặc đơn vị Ukraine tiêu diệt.
Đoạn phim do chiến binh Wagner ghi hình vào Tháng Tám được Bộ Quốc phòng Ukraine chuyển cho CNN, cho thấy những người lính đánh thuê phàn nàn về việc thiếu áo giáp và mũ bảo hiểm. Trong một video khác, một chiến binh nói đơn vị anh được lệnh tấn công vị trí của Ukraine, nhưng chẳng có binh sĩ nào còn đạn.
Bí mật bị bật mí
Một động thái chưa từng có, nay mới xảy ra, đó là Wagner đang tuyển dụng công khai binh lính, vì Wagner bị tổn thất quá nhiều trên chiến trường. Các quảng cáo tuyển lính đánh thuê mọc lên nhiều nơi được tô điểm bằng số điện thoại và hình ảnh các chiến binh trong bộ đồ ngụy trang với khẩu hiệu “Orchestra‘ W ’Awaits You”. Một số bí mật của lực lượng này dần được phô bày. Ngay cả đồng minh của Putin, Yevgeny Prigozhin cuối cùng cũng thừa nhận vai trò thủ lĩnh Wagner vào cuối Tháng Chín sau nhiều lần phủ nhận. Quảng cáo tuyển dụng lan truyền cả qua mạng xã hội và trực tuyến. Một nhà tuyển dụng được CNN liên lạc đưa ra mức lương tháng “ít nhất 240,000 rúp” (khoảng $4,000) với thời gian “công tác” bốn tháng. Wagner không nhận người bị ung thư, viêm gan C, lạm dụng chất kích thích và một số tật bệnh khác. Trái ngược với hình ảnh trước đây là một tổ chức tinh nhuệ, các tân binh mới không cần kinh nghiệm quân sự.
Vào Tháng Chín, một video xuất hiện, cho thấy Prigozhin tuyển dụng cả tù nhân từ các nhà tù Nga với lời hứa khoan hồng sau sáu tháng chiến đấu ở Ukraine. “Đổi mới” này “không thể tưởng tượng được” đối với công ty quân sự tư nhân từng được xem là một trong những “vũ khí chuyên nghiệp nhất” trong kho vũ khí của Điện Kremlin.
Công tố viên Ukraine Yuriy Belousov nói với CNN: “Wagner sẵn sàng tuyển bất cứ ai. Không còn tiêu chí cho sự chuyên nghiệp nữa!”. Ông lo ngại việc tuyển mộ lỏng lẻo sẽ khiến quy mô gây tội ác chiến tranh của Wagner sẽ gia tăng. Gabidullin nói người có tiền án vẫn được tuyển chọn. Bản thân ông phải ngồi tù ba năm vì tội giết người và còn nhiều chỉ huy nổi tiếng của Wagner cũng từng bóc lịch nhiều năm trong tù.
Một vấn đề lớn nữa là sự bất mãn trong hàng ngũ Wagner. Đây là nguy cơ, vì đối với một nhóm phụ thuộc vào sự hấp dẫn của tiền lương và công việc, sự hài lòng là rất quan trọng. Việc hạ thấp tiêu chí tuyển dụng của Wagner dẫn đến tình trạng mất tinh thần khi số lượng “quân nhân chuyên nghiệp” giảm.
L.T.S.