Ánh Dương
Trong thời kỳ của Liên Xô cũ, hệ thống sưởi ấm ở Ukraine được thiết kế là một mạng lưới đường ống rộng lớn mang nước và hơi nước nóng đến mọi nơi trong thành phố. Đây là một hệ thống tập trung với các trạm trung chuyển và đặt ngầm dưới đất. Nó cũng chính là một trong các nhược điểm lớn khi xảy ra chiến tranh.
Ukraine đang gấp rút chuẩn bị các phương án cho một mùa đông khắc nghiệt phía trước. Tuy nhiên, quân đội cũng như dân thường đang xì xào lo lắng về việc phải làm gì khi mùa đông lạnh giá đến.
Hệ thống sưởi ấm bằng hơi nước tập trung
Trong thời kỳ của Liên Xô cũ, bên dưới các thị trấn và thành phố của Đông Âu, các nhà quy hoạch đã thiết kế những mạng lưới đường ống rộng lớn mang nước và hơi nước nóng đến nhà, trường học, cửa hàng, bệnh viện, v.v. Các hệ thống tập trung này – được các quan chức bật và tắt – cung cấp hệ thống sưởi giá rẻ và phổ biến trên toàn bộ thành phố.
Theo ông Oleksandr Kharchenko, người đứng đầu một tổ chức tư vấn chủ chốt của Ukraine và cũng là cố vấn của Bộ Năng lượng, tại Kyiv, tất cả các đường ống đều lấy nhiệt từ hai ga lớn và nước nóng được vận chuyển qua gần 600.000 km đường ống để sưởi ấm các khu dân cư.
Tính đến năm 2021, tại Ukraine, 53% hộ gia đình thành thị vẫn sống dựa vào hệ thống sưởi này, theo dữ liệu của dự án an ninh năng lượng Tetra Tech Ukraine.
Đó là một lợi thế lớn trong quá trình cung cấp năng lượng. Mặc dù hơi nước trong các mạng lưới sưởi ấm thường được làm ấm bởi các nhà máy than hoặc khí đốt tự nhiên, nhưng cũng dễ dàng để điều chỉnh sang sử dụng năng lượng sinh học hoặc nhiệt thải từ hệ thống nước thải, nhà máy điện hoặc thậm chí là trung tâm dữ liệu.
Ở Tây Âu, thì các mạng lưới sưởi ấm tập trung ít phổ biến hơn, các thành phố đang tích cực để phát triển hệ thống sưởi ấm như vậy. Họ có thể học hỏi từ Ukraine.
Điểm dễ bị tổn thương khi chiến tranh xảy ra
Carsten Rothballer, điều phối viên tại mạng lưới các thành phố Châu Âu cho biết: “Có nhiều tiềm năng để giảm lượng khí thải CO2 mà nhiều thành phố mơ ước, nhưng [ở Ukraine] chúng tôi thực sự có sẵn cơ sở hạ tầng”.
Nhưng kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, cơ sở hạ tầng đó đã trở thành một trong những điểm dễ bị tổn thương nhất. Theo Tổng thống Volodymyr Zelensky, trong tuần qua, người Nga đã tiến hành các cuộc tấn công dữ dội nhất vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine.
Họ đã phá hủy 30% nhà máy điện của đất nước và gây ra “mất điện lớn trên toàn quốc”. Các quan chức Ukraine tin rằng Điện Kremlin có hiểu biết sâu sắc về hệ thống nhiệt từ thời Liên Xô và họ sẽ cố gắng phá hủy nó trong mùa đông, khi nhiệt độ ở Ukraine trung bình từ -5 ° C đến 3 ° C.
Hệ thống sưởi ở khu vực đặc biệt có rủi ro: không giống như các hệ thống phi tập trung hơn, hệ thống này cần nước, điện và các nhà máy nhiệt để hoạt động — cũng như nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên hoặc than ổn định. Nếu bất kỳ thiết bị nào ngừng hoạt động trong một thời gian dài, đường ống có thể bị đóng băng và nứt.
Điều tương tự cũng có thể xảy ra tại các tòa nhà bị trúng bom, và vẫn được kết nối với hệ thống sưởi chung; nếu không khí lạnh xâm nhập qua các cửa sổ bị nổ của các toà nhà – nó có khả năng phá hủy hệ thống của toàn bộ khu vực lân cận.
Vấn đề sinh tử nếu không được sưởi ấm
Diana Korsakaite, một chuyên gia về hệ thống sưởi của công ty kỹ thuật Tetra Tech có trụ sở tại Kyiv cho biết: “Đã có thiệt hại nghiêm trọng, nhưng người Ukraine đang làm tất cả những gì có thể để sửa chữa nhanh chóng”. Họ đã mua gần 900 máy phát điện khẩn cấp trong trường hợp điện bị cắt, hơn 60 km đường ống thép để thay thế khi bị đứt, và 237 lò hơi di động có thể vận chuyển đến các tòa nhà có nhu cầu.
Nếu cơ sở hạ tầng không được đảm bảo và mọi người không thể sưởi ấm ngôi nhà của họ, thì điều đó “có thể trở thành vấn đề sinh tử”, giám đốc WHO khu vực châu Âu cho biết ngày 14 tháng 10.
Nếu các lực lượng Nga tấn công các trạm sưởi tập trung vào mùa đông, khiến các đường ống dẫn nước bị đóng băng và các thành phố trở nên lạnh giá, thì điều đó sẽ buộc hàng triệu người phải rời bỏ nơi ở.
Nhiều người cho rằng đây sẽ là một hành động khủng bố bởi vì hành động này không có bất kỳ ý nghĩa quân sự nào. Đó là một cuộc chiến chống lại những người dân thường, không liên quan đến hoạt động quân sự.