Bảo Nguyên
Triển vọng kinh doanh của các doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc suy giảm mạnh, và tình trạng tương tự cũng được quan sát trong các doanh nghiệp châu Âu. Bất chấp những tuyên truyền của ĐCSTQ, các nhà đầu tư đang đẩy nhanh việc rút vốn ra khỏi Trung Quốc, với các nguyên nhân như chính sách COVID, nền kinh tế suy giảm và căng thẳng địa chính trị.
Triển vọng kinh doanh của Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp lịch sử khi dự báo doanh thu đạt mức thấp nhất trong một thập kỷ, theo hàng trăm doanh nghiệp Mỹ đang hoạt động tại nước này.
Một báo cáo kinh doanh hàng năm do Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Thượng Hải (AmCham Shanghai) công bố vào ngày 28/10 cho thấy chỉ 55% các công ty được khảo sát lạc quan hoặc lạc quan một chút về triển vọng kinh doanh 5 năm của Trung Quốc, giảm ở mức đáng kể (23 điểm) so với năm 2021.
Những nội dung chính trong Báo cáo Kinh doanh Trung Quốc năm 2022 chỉ ra rằng 47% người được hỏi dự đoán có tăng trưởng doanh thu hàng năm vào năm 2022, giảm 29 điểm so với năm ngoái và là mức kỳ vọng thấp nhất trong ít nhất một thập kỷ.
Tương tự như vậy, 47% người được hỏi kỳ vọng tăng trưởng doanh thu ở Trung Quốc sẽ vượt qua tốc độ tăng trưởng toàn thế giới của các công ty của họ trong vòng 3-5 năm tới, giảm 22 điểm so với năm ngoái.
Ngoài ra, 52% các công ty được khảo sát cho biết niềm tin từ trụ sở công ty của họ vào quản lý kinh tế của Trung Quốc đã suy giảm hơn trong năm qua, trong khi chỉ có 18% xếp Trung Quốc là điểm đến đầu tư hàng đầu của họ, giảm từ mức 27% vào năm 2021.
Báo cáo cũng tiết lộ rằng chỉ 17% các công ty được khảo sát cho biết các chính sách và quy định của chính phủ nước này đối với các công ty nước ngoài đã được cải thiện trong năm qua, giảm 19% so với năm 2021.
Bên cạnh AmCham Shanghai, Phòng Thương mại Châu Âu đã công bố những cảnh báo tương tự trong một báo cáo mà họ cho biết có ý kiến đóng góp từ 1.800 công ty thành viên, trong đó có 967 khuyến nghị đối với Trung Quốc, Liên minh Châu Âu và các công ty Châu Âu liên quan đến hoạt động kinh doanh tại nước này.
Vào tháng 9, tổ chức công nghiệp hàng đầu châu Âu đã cảnh báo rằng các công ty đang mất niềm tin vào Trung Quốc và vị thế của nước này như một điểm đến đầu tư đang bị xói mòn, với chính sách COVID-19 “không linh hoạt và được thực hiện không nhất quán” là một lý do then chốt.
Báo cáo đề cập đến các vấn đề từ Đài Loan đến thương mại, nói rằng, chẳng hạn, chế độ Trung Quốc nên kiềm chế “những thay đổi chính sách thất thường”.
“Thế giới sống với miễn dịch cộng đồng, và Trung Quốc chờ đợi cho đến khi thế giới loại bỏ hết Omicron, điều này dĩ nhiên là khó xảy ra”, Chủ tịch Phòng Thương mại Joerg Wuttke nói trong một cuộc họp báo, đề cập đến lập trường zero-COVID cứng rắn của chế độ Trung Quốc, điều đã dẫn đến những đợt phong tỏa thường xuyên và việc đóng cửa các biên giới đối với đi lại quốc tế.
Bên cạnh COVID-19, Phòng Thương mại cho biết việc cải cách bị đình trệ của các doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc, sự rời đi của công dân châu Âu khỏi Trung Quốc cùng với việc hạn chế đi lại đối với nhân viên Trung Quốc ra nước ngoài, và sự gia tăng chính trị hóa doanh nghiệp cũng đang làm tổn hại đến sức hấp dẫn của Trung Quốc.
Báo cáo cho biết có một số lượng kỷ lục các doanh nghiệp muốn chuyển các khoản đầu tư hiện tại hoặc theo kế hoạch sang các thị trường khác.
Rút vốn khỏi Trung Quốc
Mặc dù các báo cáo do AmCham Thượng Hải và Phòng Thương mại Châu Âu công bố đều cho thấy môi trường kinh doanh đang xấu đi nghiêm trọng và đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc giảm sút, Tạp chí Chứng khoán Nhà nước Trung Quốc đã đăng một bài báo cho thấy rằng các công ty nước ngoài “lạc quan chung” về thị trường Trung Quốc và rằng đầu tư nước ngoài tăng so với cùng kỳ năm trước.
Đáp lại những tuyên bố của các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc, bà Grace Li, một nhà kinh tế tại Singapore chuyên về kinh tế Trung Quốc, nói với The Epoch Times rằng dữ liệu của Trung Quốc thiếu độ tin cậy.
“Ví dụ, vào tháng 9, Bloomberg đã báo cáo rằng việc sử dụng vốn nước ngoài của Trung Quốc đã tăng 17,3% trong bảy tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, người ta phát hiện ra rằng 76% cái gọi là vốn nước ngoài là các khoản vốn được chuyển trở lại Trung Quốc đại lục thông qua các doanh nghiệp do Trung Quốc tài trợ có trụ sở tại Hong Kong”, bà Li nói.
“Chính sách zero-COVID của Bắc Kinh, sự suy giảm mạnh trong thị trường bất động sản và nền kinh tế, căng thẳng Mỹ – Trung gia tăng, lập trường thân Nga trong cuộc chiến Nga – Ukraine, và mối đe dọa từ chiến tranh chống lại Đài Loan, tất cả đều là những yếu tố dẫn đến việc vốn nước ngoài tiếp tục bị rút ra khỏi Trung Quốc”.
Bà cho biết, dữ liệu từ Viện Tài chính Quốc tế (IIF), một hiệp hội thương mại toàn cầu, cho thấy trong 8 tháng từ tháng 2 đến tháng 9 năm nay, hơn 98,2 tỷ USD vốn nước ngoài đã được rút khỏi thị trường trái phiếu Trung Quốc.
“Sau Đại hội Đảng lần thứ 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), không chỉ chứng khoán Hong Kong, thị trường A-share giảm mạnh [thị trường cổ phiếu được niêm yết bằng đồng nhân dân tệ của các công ty Trung Quốc được giao dịch trên thị trường chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến], mà tỷ giá đồng nhân dân tệ và chứng khoán Trung Quốc ở Mỹ và Trung Quốc cũng giảm mạnh. Đây là những dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy các nhà đầu tư nước ngoài không lạc quan về thị trường Trung Quốc và đang ‘bỏ phiếu bằng hành động’ khi tăng tốc độ rút vốn khỏi Trung Quốc”, bà Li nói thêm.
3 vấn đề cần cải thiện
Trong một video ngắn giới thiệu về Báo cáo Kinh doanh Trung Quốc năm 2022, ông Sean Stein, Chủ tịch AmCham Thượng Hải, đã xác định “ba yếu tố chính” mà các công ty được khảo sát cho biết sẽ đóng góp nhiều nhất trong việc hỗ trợ hoạt động kinh doanh của họ ở Trung Quốc.
Phản hồi nhận được nhiều nhất là “việc nới lỏng các chính sách zero-COVID của Trung Quốc”, tiếp theo là “sự cải thiện quan hệ Mỹ-Trung” và “sự tăng trưởng của thị trường tiêu dùng Trung Quốc”.
Theo báo cáo, 19% các công ty được khảo sát đang giảm đầu tư vào Trung Quốc trong năm nay so với năm ngoái. Tất cả các lý do hàng đầu đều liên quan đến các chính sách phòng chống đại dịch của quốc gia.
Trong khi các quốc gia trên toàn thế giới đã hoàn toàn dỡ bỏ hoặc nới lỏng đáng kể các hạn chế đi lại liên quan đến COVID, Trung Quốc không cho thấy dấu hiệu nới lỏng chính sách zero-COVID nghiêm ngặt của mình.
Phát biểu của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình tại Đại hội Đảng lần thứ 20 vừa kết thúc dường như làm tan vỡ hy vọng của người dân Trung Quốc đang tìm kiếm dấu hiệu nới lỏng chính sách. Cách tiếp cận hà khắc có mục đích loại bỏ mọi sự lây nhiễm giữa các cộng đồng thông qua việc phong tỏa nghiêm ngặt, xét nghiệm lặp lại và giám sát hàng loạt.
Tương tự như vậy, triển vọng quan hệ Mỹ-Trung tiếp tục ảm đạm, theo nhận định của giới truyền thông và các chuyên gia.
Bà Li cho biết ĐCSTQ dường như đang chuẩn bị cho các cuộc xung đột Mỹ – Trung có thể xảy ra trong tương lai. Và rằng Trung Quốc đang tích cực xây dựng lại các hợp tác xã cung ứng và tiếp thị, căng tin do nhà nước điều hành phục vụ các cuộc chiến tranh và nạn đói, đồng thời tăng tốc hướng tới một nền kinh tế kế hoạch.
“Thị trường tiêu dùng Trung Quốc cũng rất trì trệ”, bà Li nói. “Các biện pháp phong tỏa đã tác động đáng kể đến cả sản xuất và tiêu dùng, dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp cao hơn và thu nhập thấp hơn, tạo thành một vòng luẩn quẩn. Nhiều người trong số những người được gọi là tầng lớp trung lưu đã trở lại với nghèo đói”.
Trong khi đó, doanh số bán bất động sản của Trung Quốc tiếp tục sụt giảm, các công ty bất động sản đang trải qua cuộc khủng hoảng nợ, và rủi ro tài chính tiếp tục leo thang.
Báo cáo của AmCham chỉ ra rằng hơn 56% các công ty được khảo sát tin rằng các chính sách hiện tại của chính phủ Trung Quốc ưu đãi các công ty địa phương, cao hơn 5% so với năm ngoái và là mức cao nhất kể từ năm 2017.
Tiger Global Management, một công ty đầu tư của Mỹ và là nhà đầu tư lâu năm vào Trung Quốc, đã đình chỉ đầu tư vào Trung Quốc khi đánh giá lại rủi ro. Công ty đã giảm lượng cổ phiếu Trung Quốc nắm giữ trong năm nay và chuyển trọng tâm đầu tư sang Ấn Độ và Đông Nam Á. Động thái này được cho là do căng thẳng địa chính trị gia tăng và việc duy trì chính sách zero-COVID của Bắc Kinh.
Bà Li nói thêm rằng chừng nào Trung Quốc vẫn tiếp tục đàn áp nền kinh tế tư nhân của mình, thì dòng vốn nước ngoài chảy vào sẽ khó có thể gia tăng.
Bảo Nguyên