Tác giả Frank Fang
Ngũ Giác Đài cho biết quân đội Hoa Kỳ đã khai triển nhiệm vụ trục vớt khinh khí cầu do thám Trung Quốc bị chiến đấu cơ Hoa Kỳ bắn hạ hôm 04/02.
Hôm thứ Bảy (04/02), một quan chức quốc phòng cao cấp và một quan chức quân sự cao cấp cho biết một số tàu Hải quân và Lực lượng Tuần duyên Hoa Kỳ đã thiết lập vành đai an ninh nơi khinh khí cầu rơi, cách bờ biển South Carolina khoảng 6 hải lý và đang tìm kiếm các mảnh vỡ.
“Bản chất của các mảnh vỡ vẫn đang được đánh giá. Tuy nhiên, các phương án trục vớt sẽ tìm cách thu hồi tất cả các mảnh vỡ và bất kỳ vật liệu nào có giá trị tình báo,” vị quan chức quốc phòng này cho biết. “Và chúng tôi sẽ bảo đảm rằng chúng tôi đang hợp tác chặt chẽ với FBI về chuỗi hành trình khi chúng tôi làm như vậy.”
Hai vị quan chức này đã không đưa ra ước tính thời gian trục vớt sẽ kéo dài bao lâu nhưng lưu ý rằng nhiệm vụ sẽ “khá dễ dàng” vì khinh khí cầu rơi xuống một vùng nước nông.
Theo quan chức quốc phòng kể trên, việc trục vớt khinh khí cầu sẽ cho phép các nhà phân tích kiểm tra các thiết bị nhạy cảm của Trung Quốc.
“Tôi cũng muốn lưu ý rằng mặc dù chúng tôi đã thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ chống lại việc thu thập thông tin nhạy cảm của khinh khí cầu do thám của CHND Trung Hoa, nhưng việc khinh khí cầu do thám này bay qua lãnh thổ Hoa Kỳ có giá trị tình báo đối với chúng tôi,” vị quan chức quốc phòng cho biết, sử dụng tên viết tắt của Trung Quốc là Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
“Tôi không thể đi sâu hơn vào chi tiết, nhưng chúng tôi đã có thể nghiên cứu và xem xét kỹ lưỡng khinh khí cầu này và thiết bị của nó, điều này rất có giá trị.”
Các thợ lặn của Hải quân và một tàu trục vớt thuộc Bộ Tư lệnh Bắc Mỹ của Hoa Kỳ sẽ tham gia nỗ lực trục vớt này, quan chức quân sự này lưu ý.
“Chúng tôi đã khám phá ra các thông số kỹ thuật của khinh khí cầu này và khả năng do thám của nó. Và tôi đoán rằng nếu chúng tôi thành công trong việc phục hồi các khía cạnh của mảnh vỡ, chúng tôi sẽ còn khám phá ra được nhiều hơn nữa,” vị quan chức quân sự này nói.
Khinh khí cầu
Quan chức quốc phòng cho biết Tổng thống Joe Biden đã ra lệnh bắn hạ khinh khí cầu, và một chiến đấu cơ F-22 Raptor từ Căn cứ Không quân Langley ở Virginia đã bắn một hỏa tiễn AIM-9X Sidewinder vào khinh khí cầu này lúc 2 giờ 39 phút chiều theo Giờ Miền Đông, khiến khinh khí cầu rơi xuống.
Theo quan chức quốc phòng, chiếc chiến đấu cơ này đã khai hỏa ở độ cao 58,000 feet (khoảng 17,678 mét), trong khi khinh khí cầu ở độ cao từ 60,000 đến 65,000 feet (khoảng từ 18,288 đến 19,812 mét) vào thời điểm đó.
Quan chức quốc phòng này cũng cung cấp mốc thời gian khi Ngũ Giác Đài bắt đầu theo dõi khinh khí cầu. Khinh khí cầu đã đi vào khu vực phòng không của Hoa Kỳ ở phía bắc Quần đảo Aleutian ở Alaska hôm 28/01, sau đó đi vào không phận Canada hôm 30/01, rồi quay trở lại không phận Hoa Kỳ qua Idaho hôm 31/01.
Khinh khí cầu được phát hiện phía trên Montana — nơi có một trong những hầm chứa hạt nhân của Hoa Kỳ — vào hôm 02/02, ngày mà Tham vụ Báo chí Ngũ Giác Đài, Chuẩn tướng Pat Ryder tiết lộ sự tồn tại của khinh khí cầu.
Khinh khí cầu sau đó bay qua một số tiểu bang miền Trung Tây trước khi đi qua South Carolina.
Trong một tuyên bố sau khi khinh khí cầu bị bắn hạ, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cho biết Ngũ Giác Đài đã loại trừ khả năng bắn rơi khinh khí cầu trên đất liền “do kích thước và độ cao của khinh khí cầu cũng như trọng tải do thám của nó,” điều sẽ gây ra rủi ro không đáng có cho người dân trong một khu vực rộng lớn.
Ông Austin lưu ý rằng quyết định bắn hạ khinh khí cầu này “được đưa ra với sự phối hợp và với sự hỗ trợ hoàn toàn từ chính phủ Canada.”
Bà Anita Anand, Bộ trưởng Quốc phòng Canada, cho biết trong một tuyên bố rằng Canada “hoàn toàn ủng hộ” hành động của Hoa Kỳ.
Trung Quốc
Vị quan chức quốc phòng này cũng lưu ý rằng đây không phải là khinh khí cầu do thám đầu tiên của Trung Quốc bay qua Hoa Kỳ.
“Các khinh khí cầu do thám của chính quyền CHND Trung Hoa đã đi qua lục địa Hoa Kỳ trong thời gian ngắn ít nhất ba lần dưới thời chính phủ tiền nhiệm và một lần mà chúng tôi biết vào thời kỳ đầu của chính phủ này, nhưng chưa bao giờ trong thời gian này,” vị quan chức quốc phòng nói.
Quan chức quốc phòng này cũng bác bỏ tuyên bố của Trung Quốc rằng khí cầu là một khinh khí cầu thời tiết đã bị thổi bay lệch hướng.
“Khinh khí cầu do thám này đi ngang qua Hoa Kỳ và Canada một cách có chủ đích. Và chúng tôi tin rằng nó đang tìm cách giám sát các địa điểm quân sự nhạy cảm. Lộ trình của nó qua Hoa Kỳ, gần nhiều địa điểm nhạy cảm tiềm ẩn, mâu thuẫn với lời giải thích của chính phủ CHND Trung Hoa rằng đó là một khinh khí cầu thời tiết,” vị quan chức quốc phòng cho biết.
Một khí cầu do thám khác của Trung Quốc đã được phát hiện đi qua Mỹ Latinh.
“Những khinh khí cầu này đều là một phần của hạm đội khinh khí cầu của Trung Quốc được phát triển để tiến hành các hoạt động do thám, cũng vi phạm chủ quyền của các quốc gia khác,” quan chức quốc phòng nói.
“Những loại hoạt động này thường được thực hiện dưới chỉ lệnh của Quân Giải phóng Nhân dân, hay PLA. Trong vài năm qua, khinh khí cầu Trung Quốc trước đây đã được phát hiện ở các quốc gia trên khắp năm châu lục, bao gồm Đông Á, Nam Á, và Âu Châu. Sự xâm nhập của Trung Quốc vi phạm chủ quyền của chúng ta và chủ quyền của các quốc gia khác là không thể chấp nhận được.”
Phản hồi việc khinh khí cầu của mình bị bắn hạ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã đưa ra một tuyên bố đe dọa tiến hành điều mà họ gọi là “những phản ứng tiếp theo.”
“Việc sử dụng vũ lực của Hoa Kỳ rõ ràng là một phản ứng thái quá,” bộ này tuyên bố, trước khi lưu ý rằng Trung Quốc “bảo lưu quyền tiến hành các phản ứng tiếp theo nếu cần thiết.”
Trong một bài đăng trên Facebook hôm 04/02, Sở Cảnh sát North Myrtle Beach của South Carolina đã cảnh báo cư dân địa phương rằng một số “mảnh vỡ” của khinh khí cầu “có thể dạt vào bờ biển.”
Sở cảnh sát này cho biết: “Nếu một mảnh được tìm thấy, vui lòng liên hệ với cơ quan chấp pháp địa phương của quý vị để thu hồi.”
Quốc hội
Dân biểu Elissa Slotkin (Dân Chủ-Michigan) viết trên Twitter hôm 04/02 rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) phải đối mặt với hậu quả của việc xâm phạm không phận Hoa Kỳ.
“Tôi rất vui vì chúng ta đã bắn hạ nó mà không có nguy cơ thương vong dân sự, nhưng cần phải có những hậu quả đối với ĐCSTQ ngoài việc hoãn chuyến công du [của Ngoại trưởng Antony Blinken] tới Bắc Kinh,” bà Slotkin viết.
Bà lưu ý rằng Hoa Kỳ cần thực hiện các bước để chứng minh cho chính quyền Trung Quốc thấy “sự nghiêm trọng của các hành động của họ.”
“Cho dù thông qua các biện pháp trừng phạt mới hay hạn chế cứng rắn hơn đối với hàng xuất cảng của Hoa Kỳ sang Trung Quốc, thì thông điệp phải mạnh mẽ và rõ ràng,” bà Slotkin viết.
Ông Blinken ban đầu dự kiến đến Trung Quốc hôm 05/02 trong chuyến công du hai ngày. Sau đó, ông hoãn chuyến đi, nói với Trung Quốc rằng hành động của họ là “vô trách nhiệm” và “rõ ràng vi phạm chủ quyền của Hoa Kỳ.”
“Tôi mong nhận được thông báo nhanh chóng từ Chính phủ về các năng lực của khinh khí cầu này, và liệu có bất kỳ tài sản nào bị giám sát hay không và kế hoạch của chúng tôi để ngăn chặn điều này xảy ra trong tương lai,” bà Slotkin nói.
Dân biểu Marc Molinaro (Cộng Hòa-New York) cũng kêu gọi một báo cáo nhanh chóng từ chính phủ.
“Chúng ta cần biết làm thế nào mà khinh khí cầu này có thể xâm nhập không phận của chúng ta, vật liệu nhạy cảm nào mà nó có thể đã chụp được và cách chúng ta ngăn chặn những vi phạm trong tương lai,” ông viết trong một tuyên bố. “Tôi kêu gọi Chính phủ Tổng thống Biden tổ chức một cuộc họp cơ mật để các Thành viên Quốc hội phúc đáp những nghi vấn này và đề xướng một giải pháp cho tương lai.”
“Chúng ta phải làm việc cùng nhau để buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm và bảo vệ tốt hơn an ninh quốc gia của chúng ta.”
Frank Fang là một ký giả tại Đài Loan. Anh đưa tin về Hoa Kỳ, Trung Quốc và Đài Loan. Anh có bằng Thạc sĩ về khoa học vật liệu tại Đại học Thanh Hoa ở Đài Loan.
Nguyễn Lê biên dịch