Huy Đức
9-2-2023
Vào lúc 3:10 phút sáng nay, Đại tá Bùi Văn Tùng đã thanh thản ra đi, hưởng thọ 94 tuổi.
Tuyên bố đầu hàng mà ông soạn cho Đại tướng Dương Văn Minh đọc vào trưa 30-4-1975 là một trong những văn kiện quan trọng nhất, đánh dấu sự khép lại trang sử đau thương, kéo dài 30 năm, của người Việt.
Trong giờ phút này mà nhắc tới tên tuổi trung tướng Phạm Xuân Thệ thì thật là xúc phạm vong linh ông, nhưng cũng vì sự kính trọng ông, chúng ta, có lẽ, cũng không nên né tránh.
Hình ảnh của đại úy Phạm Xuân Thệ, trung đoàn phó Trung đoàn 66, và trung tá Bùi Văn Tùng, Chính ủy Lữ đoàn 203, được Borries Gallasch, phóng viên tạp chí Tấm Gương của Cộng hòa Liên bang Đức, người châu Âu duy nhất có mặt bên trong Dinh Độc Lập vào thời điểm đó, mô tả cực kỳ đối lập. Đại úy Thệ thì rất võ biền, trung tá Tùng thì đàng hoàng đĩnh đạc.
Borries Gallasch viết: “Tay Thệ cầm súng ngắn đã lên đạn, một khẩu K54 của Nga, Thệ rất phấn khích la lớn, yêu cầu ông Minh ra đài phát thanh. Nhưng tướng Minh không muốn đi… Sự hoang mang chấm dứt khi người chỉ huy của quân Giải phóng, Chính ủy Bùi Văn Tùng, xuất hiện… Ông Tùng quyết định cho đưa vị tổng thống bị bắt giữ đến đài phát thanh”.
Trong cuốn sách Borries Gallasch là chủ biên, xuất bản tại Tây Đức vào tháng 9-1975 không nhắc gì thêm về Thệ. Trong khi, mô tả rất rõ việc Chính ủy Bùi Văn Tùng “thảo lời đầu hàng trên một tờ giấy màu xanh”.
Borries Gallasch viết điều mà ông chứng kiến ngay trong ngày 30-4-1975, ông mất năm 1981, khi chưa biết cái ngày bên thắng cuộc lại có một “Lý Thông” xuất hiện.
***
Cũng trong sáng nay, khi nghe tin Đại tá Bùi Văn Tùng trút hơi thở cuối cùng, tôi mở lại Hồi ký của Thượng tướng Trần Văn Trà. Trong tập “Kết Thúc Cuộc Chiến Tranh 30 Năm” xuất bản năm 1982 (bắt đầu viết 1978), đoạn tiến vào Dinh, không thấy chỗ nào Danh Tướng này nhắc đến Thệ hay Trung đoàn 66. Trong khi, ông cho biết một điều rất quan trọng: “Khi Lữ 203 xe tăng của Quân Đoàn II đến cầu xa lộ Đồng Nai thì bộ binh vẫn còn ở xa chưa đến kịp”.
Không thể chờ bộ binh, Lữ 203 phải nhờ vào Trung đoàn 116 đặc công biệt động. “Trừ 2 đại đội ở lại giữ cầu, toàn bộ Trung đoàn 116 ngồi lên xe tăng của Lữ 203 cùng hợp đồng chiến đấu”. Từ đấy vào đến Dinh Độc Lập cả Lữ 203 và Trung đoàn 116 còn phải đổ máu rất nhiều.
Các chỉ huy của Trung đoàn 116 có mặt trong xe tăng thứ 3 vào Dinh nhưng chưa từng có ai lên tiến tranh công với đồng đội.
Lịch sử không thấy nói ở thời điểm chiếc xe Jeep mà Trung đoàn 66 thu được do chiến sỹ Đào Ngọc Vận lái chở trung đoàn phó Phạm Xuân Thệ chạy vào Dinh, Trung đoàn 66 đang ở đâu.
Và, lịch sử sẽ dành trang nào cho một chỉ huy có hành động bỏ quân, bỏ đơn vị “xông lên” cái nơi chỉ còn “mâm cỗ” ấy.
Trong thập niên 1990s và 2000s, tôi phỏng vấn Đại tá Bùi Văn Tùng không ít lần. Ông là một người lính quả cảm, trí tuệ nhưng giản dị và vô cùng trung thực. Có thể nói, ông là một trong những sĩ quan QĐND Việt Nam mà tôi kính trọng nhất.
Những người thực sự anh hùng hoặc đã chết trong chiến tranh, hoặc vô danh, hoặc lặng lẽ, không màng tới một hào quang nào, như ông.
_____
PS: Tuyên bố đầu hàng của Đại tướng Dương Văn Minh Trung tá Bùi Văn Tùng viết ngắn gọn: “Tôi, Dương Văn Minh, tổng thống chính quyền Sài Gòn, kêu gọi Quân lực Việt Nam Cộng hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện quân Giải phóng Miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bố Chính quyền Sài Gòn từ trung ương đến địa phương phải giải tán hoàn toàn. Từ trung ương đến địa phương trao lại cho Chính phủ Cách mạng Lâm thời Miền Nam Việt Nam”.
Tướng Dương Văn Minh đọc xong, Trung tá Bùi Văn Tùng đọc tiếp: “Chúng tôi đại diện lực lượng quân Giải phóng Miền Nam Việt Nam long trọng tuyên bố thành phố Sài Gòn đã được giải phóng hoàn toàn, chấp nhận sự đầu hàng không điều kiện của tướng Dương Văn Minh, tổng thống chính quyền Sài Gòn”.