Xe tăng chiến đấu chủ lực T-14 Armata và máy bay chiến đấu tàng hình Su-57, đều được Điện Kremlin đánh giá cao, song hầu như chúng không có vai trò gì trong cuộc chiến ở Ukraine. Có nhiều đồn đoán rằng Moscow đã mất niềm tin vào những nền tảng này. Họ hiểu rằng bất kỳ sự mất mát nào đối với chúng đều sẽ dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống tuyên truyền. Nhưng Điện Kremlin đã không ngăn cản lực lượng binh lính của mình tiến vào Ukraine và thương vong nặng nề tại đây.
Suy cho cùng, việc mất đi binh lính cũng sẽ không bị đối thủ chế nhạo như thiệt hại về trang bị, khí tài. Tuy nhiên, sẽ thật là thiếu khôn ngoan nếu như Moscow tung vào lò lửa Ukraine những đội quân tinh nhuệ của mình, để rồi nướng sạch họ. Các lực lượng đặc nhiệm của Nga đang phải chịu thương vong thay cho các khí tài hiện đại. Đây là một điều không thể nào lý giải cho được.
Theo báo cáo hồi đầu năm nay, các đơn vị tinh nhuệ Nga đã chịu tổn thất nặng nề. Nhưng thành tích chiến đấu của họ thì rất đáng nghi ngờ. Thậm chí họ không đạt được tiến bộ gì hơn lực lượng chính quy của Nga. Sau khi các Hồ sơ của Lầu Năm Góc bị rò rỉ trên mạng xã hội, đánh giá của Mỹ về lực lượng đặc nhiệm của Điện Kremlin kết luận rằng có thể phải mất vài năm để quân đội Nga bổ sung và khôi phục lực lượng bí mật của mình. Người ta nói rằng chỉ còn lại khoảng 100 trong số 900 binh sĩ của lữ đoàn lực lượng đặc nhiệm Nga.
Nhìn chung, thương vong của quân đội Nga đã tăng mạnh kể từ cuộc phản công của Ukraine vào mùa xuân năm nay, với thương vong của Nga dường như cao gấp đôi ở Ukraine. Tuy nhiên, xét đến thiệt hại của cuộc chiến cũng bao gồm số lượng lớn thương vong dân sự do Nga ném bom vào các khu dân cư, bệnh viện và cơ sở hạ tầng ở Ukraine, thì thương vong của cả hai bên thậm chí còn khác nhau hơn. Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc cho biết, cho đến nay, đã có tới 40.000 dân thường thương vong ở Ukraine.
Mới đây, giới chức Mỹ cho biết thương vong của quân đội Nga lên tới gần 300.000 người, trong khi con số thương vong của Ukraine là 170.000 người. Trong chiến tranh, có tới 120.000 binh sĩ Nga thiệt mạng, trong khi khoảng 70.000 binh sĩ Ukraine thiệt mạng. Điều gây sốc là Nga đã lấp đầy con số thương vong khổng lồ của quân đội Nga bằng tỷ lệ thương vong cao hơn của lực lượng đặc nhiệm.
Các lực lượng đặc nhiệm của Nga có thể đã được giao những nhiệm vụ lẽ ra phải được giao cho các lực lượng thông thường. Đặc biệt là trong cuộc tấn công nhằm vào các vị trí kiên cố của Ukraina vào đầu cuộc chiến, khi Nga có điều kiện thuận lợi để điều động các đơn vị tinh nhuệ. Quân đội Nga đã tập trung xây dựng các đơn vị tinh nhuệ này trước chiến tranh, nhưng họ được giao những nhiệm vụ lẽ ra phải được giao cho lực lượng chính quy, dẫn đến việc Moscow mất đi những binh lính giỏi nhất. Xe bọc thép chở quân của lực lượng lính dù VDV BTR-MDM Rakushka (Shell) trên Quảng trường Đỏ trong cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng 24 tháng 6 năm 2020 tại Moscow Nga. (Ảnh: Ramil Sitdikov – Host Photo Agency via Getty Images)
Một nghiên cứu của Nga cho thấy việc thiếu các đơn vị bộ binh tiền tuyến hiệu quả đã dẫn đến việc triển khai lực lượng đặc nhiệm chủ yếu dưới dạng bộ binh hạng nhẹ. Và tất nhiên, điều đó đã gây thương vong lớn cho các đơn vị này. Kết quả là có ít lực lượng đặc nhiệm sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt hơn.
Trong báo cáo cập nhật ngày 18/9, Bộ Quốc phòng Anh nói rằng ít nhất 5 trung đoàn thuộc lực lượng nhảy dù tinh nhuệ của Nga, thường gọi là VDV, “có thể đang tập trung trong phạm vi cách ngôi làng tiền tuyến Robotyne vài kilomet”. Theo báo cáo, tối đa lực lượng này gồm khoảng 10.000 lính dù. Bộ Quốc phòng Anh cho rằng VDV có thể được giao nhiệm vụ tăng cường cho lực lượng vũ trang tổng hợp số 58 của Nga, khi lực lượng bộ binh đang bị quá tải.
Bản thân các quan chức Nga không biết vô tình hay hữu ý cũng đã thừa nhận sự thiệt hại nặng nề của các đơn vị tinh nhuệ. Vào ngày kỷ niệm ngày thành lập Lực lượng Đổ bộ đường không Nga hôm 2/8, tướng Mikhail Teplinsky, tư lệnh Lính dù Nga, nói rằng 8.500 binh sĩ dưới quyền đã bị thương nhưng không rời chiến trường Ukraine.
Theo tướng Teplinsky, 5.000 lính dù bị thương đã được điều trị và trở lại chiến đấu, trong khi 3.500 người khác không rời chiến tuyến dù chịu nhiều thương tích. Ông không đề cập cụ thể số lính dù thiệt mạng hoặc bị thương nặng trong quá trình tham chiến ở Ukraine và video cũng nhanh chóng bị xóa khỏi các kênh của Bộ Quốc phòng Nga mà không rõ lý do.
Tuy nhiên, tình báo quốc phòng Anh ngày 6/8 công bố báo cáo tình hình chiến trường, cho hay “dựa trên phép ngoại suy từ số liệu của Teplinsky”, có thể nhận định 50% trong tổng số 30.000 lính dù thuộc VDV được triển khai đến Ukraine từ đầu chiến sự đã thiệt mạng hoặc bị loại khỏi vòng chiến. Còn theo phân tích độc lập của BBC ước tính ít nhất 1.840 quân nhân VDV, trong đó có hơn 320 sĩ quan, đã thiệt mạng trong 17 tháng chiến sự tại Ukraine.
VDV là một trong các binh chủng chủ lực và tinh nhuệ nhất của Nga. Các đơn vị lính dù Nga được cơ giới hóa hoàn toàn, trang bị xe chiến đấu bộ binh và thiết giáp chở quân hạng nhẹ. Họ thường triển khai bằng vận tải cơ chiến lược hoặc trực thăng chiến thuật, thông qua phương án nhảy dù hoặc đổ quân xuống sân bay, trận địa nằm sâu trong hậu phương địch.
Lịch sử của lực lượng đặc nhiệm Nga bắt đầu từ những năm 1960, khi nhiệm vụ của họ là thực hiện các nhiệm vụ phá hoại, ám sát và các nhiệm vụ khác nhằm làm tê liệt hệ thống phòng thủ của NATO trong trường hợp xảy ra chiến tranh với Tây u.
Chuyên gia quân sự Nga Mark Galeotti cho rằng, điểm khác biệt giữa lực lượng đặc nhiệm và lực lượng đặc nhiệm phương Tây là Nga tập trung vào các nhiệm vụ đặc biệt hơn là “chuyên môn” của bản thân các chiến binh.
Trọng tâm của lực lượng đặc nhiệm Nga là thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt thay vì các đơn vị tinh nhuệ như Bộ Tư lệnh Dù của Quân đội Anh, Lực lượng SEAL của Hải quân Hoa Kỳ hay Lực lượng Mũ nồi xanh và Biệt động quân Hoa Kỳ. Lực lượng đặc nhiệm của Nga bao gồm lính nghĩa vụ, hoặc ít nhất là binh sĩ có năng lực hơn, cũng như tình nguyện viên, với tổng số khoảng 17.000 binh sĩ đặc nhiệm. Hầu hết các lực lượng đặc nhiệm được giao cho các cơ quan tình báo quân sự Nga chứ không phải quân đội chính quy.
Phải đến năm 2012, Nga mới thành lập được lực lượng gần với khái niệm lực lượng đặc nhiệm của phương Tây hơn. Bộ Tư lệnh Lực lượng Tác chiến Đặc biệt (KSSO) là lực lượng chiến lược trực thuộc Bộ Quốc phòng Nga và có khoảng 2.500 nhân sự. Lực lượng này đã tham chiến ở Syria.
Các cơ quan tình báo Anh đã tập trung vào các hoạt động đặc biệt kéo dài nhiều năm của Nga nhằm phá hoại các thể chế nhà nước Ukraine, một số hoạt động kéo dài trong nhiều năm. Báo cáo của tình báo Anh không chỉ xác định những sai sót về mặt cấu trúc mà còn nêu chi tiết những lạm dụng chiến thuật của lực lượng đặc nhiệm Nga trong cuộc tấn công Ukraine.
Có lẽ chúng ta vẫn còn nhớ trận đánh chiếm sân bay Antonov ngày 24/2 năm ngoái. Mục đích của quân đội Nga là sử dụng lực lượng đặc nhiệm để chiếm giữ sân bay Antonov cách thủ đô Kyiv của Ukraine chưa đầy 10 km và thiết lập một đầu cầu. Sau đó, Nga sẽ sử dụng sân bay để đưa thêm quân và trang thiết bị hạng nặng tiến hành một cuộc tấn công chớp nhoáng vào Kyiv.
Lữ đoàn tấn công đường không số 31 của Quân đội Nga thực hiện nhiệm vụ này, là một trong 3 lữ đoàn tấn công đường không của Quân đội Nga, lữ đoàn có khoảng 2.000 quân và được trang bị hàng trăm lính nhảy dù và hàng chục khẩu pháo 122mm. Để đảm bảo hành động diễn ra đột ngột, họ sử dụng quân trang bị nhẹ để tiến hành các cuộc tấn công đổ bộ bằng trực thăng. Quân đội Ukraine đã mất cảnh giác và Nga đã chiếm sân bay, đồng thời thiết lập tuyến phòng thủ bên ngoài sân bay để chuẩn bị cho sự xuất hiện tiếp theo của Sư đoàn dù cận vệ 76 trên máy bay vận tải lớn IL-76.
Ban đầu, mọi thứ có vẻ ổn. Tuy nhiên, ngay khi quân Nga chưa ổn định, Lữ đoàn 4 Vệ binh Quốc gia Ukraine bắt đầu phản công. Lực lượng Vệ binh Quốc gia được trang bị vũ khí hạng nặng như súng cối, pháo và bệ phóng tên lửa. Lữ đoàn 31 chỉ có vũ khí hạng nhẹ nên không có sức mạnh để đỡ đòn. Sau khi quân đội Ukraine bắn rơi 2 trực thăng vũ trang Ka-52, tình hình lực lượng yếu kém của quân đội Nga bắt đầu xấu đi. Giao tranh ác liệt trên mặt đất đã khiến sân bay nằm ngoài tầm kiểm soát của Nga. 20 máy bay vận tải IL-76 chở quân tiếp theo của Nga không thể hạ cánh an toàn xuống sân bay Antonov và phải bay tới Belarus. Lúc này, quân Nga đã mất đi tính bất ngờ trong hành động của mình và nỗ lực nhanh chóng chiếm Kyiv đã thất bại.
Với sự ra đi của I:-76, Lữ đoàn 31 tại sân bay rơi vào tình thế nguy cấp. Điều đang chờ đợi họ không phải là lực lượng dự phòng của Nga mà là một cuộc tấn công phối hợp của Lữ đoàn 45 Ukraine và Lữ đoàn 4 Vệ binh Quốc gia. Lữ đoàn 31 tinh nhuệ nhanh chóng bị quân Ukraine đánh bại, số ít sống sót chạy trốn vào khu rừng rậm gần đó, còn lực lượng đặc nhiệm Nga tham gia chiến dịch gần như bị tiêu diệt hoàn toàn.
Trong chiến dịch này, rõ ràng quân tinh nhuệ được sử dụng làm bia đỡ đạn. Nhưng đây chỉ là một ví dụ về sự lạm dụng của lực lượng đặc nhiệm Nga. Gần đây, các đơn vị tinh nhuệ khác, bao gồm cả các đơn vị không quân, cũng đã được triển khai tới các vị trí phòng thủ của Nga, một lần nữa khiến các đơn vị như vậy bị lạm dụng. Nó gợi nhớ đến những chiến thuật liều lĩnh trong thế kỷ 18 và 19, khi quân đội được yêu cầu thực hiện những nhiệm vụ bất khả thi, bao gồm cả việc cố thủ trong vô vọng.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho biết trong một đánh giá gần đây rằng việc tái triển khai quân kiểu này này cho thấy quân đội Nga có thể đang sử dụng các đơn vị tương đối tinh nhuệ để củng cố các bộ phận chủ chốt của tiền tuyến. Bộ chỉ huy quân sự Nga đã dựa vào lực lượng lính dù như một lực lượng tấn công và phòng thủ, nhưng các hoạt động với nhịp độ cao liên tục của họ có thể khiến khả năng của họ bị suy giảm.
Quân đội Ukraine cho biết, 3 đơn vị tinh nhuệ của Nga, bao gồm Lữ đoàn súng trường cơ giới số 72 và Lữ đoàn tấn công dù số 31 và 83, đã chịu tổn thất nặng nề trong trận Bakhmut mới đây. Điện Kremlin đang cố gắng giữ vững thành phố mà họ đã phải trả giá đắt, nhưng cái giá phải trả cho lực lượng tinh nhuệ của họ có thể còn cao hơn nữa.
Các lực lượng đặc nhiệm cần có khả năng thích ứng chiến trường bẩm sinh để họ có thể tận dụng những khả năng độc đáo của mình nhằm thực hiện các nhiệm vụ khác ở Ukraine. Nhưng trong những ngày đầu của cuộc chiến, sự vụng về về mặt chiến thuật và sự cứng nhắc của bộ binh Nga đã bộc lộ rõ ràng. Giải pháp của Điện Kremlin chỉ đơn giản là sử dụng đội quân tinh nhuệ làm đặc công. Điều này khiến quân đội Nga vốn đang giao tranh ác liệt gặp phải vấn đề thiếu hụt bộ binh trầm trọng. Các chỉ huy Nga sau đó đã ra lệnh cho lực lượng đặc nhiệm hành động như bộ binh hạng nhẹ, dẫn đến thương vong lớn hơn và tổn thất nặng nề hơn cho lực lượng đặc nhiệm.
Trớ trêu thay, thái độ của quân đội Nga đối với lực lượng đặc nhiệm đã phóng đại những sai lầm của chính họ trong cuộc chiến Ukraine. Những nỗ lực mở rộng quy mô của lực lượng đặc nhiệm đã thu hút một lượng lớn lính hợp đồng tình nguyện. Điều đó buộc quân đội phải tuyển mộ những binh sĩ được đào tạo tốt hơn từ lực lượng chính quy để bổ sung cho lực lượng đặc nhiệm.
Một báo cáo từ lực lượng đặc nhiệm Nga cho biết việc mở rộng lực lượng đặc nhiệm đã dẫn đến sự thiếu hụt lực lượng bộ binh hợp đồng có năng lực hơn trong quân đội Nga. Hiệu quả của các lực lượng thông thường giảm sút, thương vong tăng lên, số người tăng lên.
Căng thẳng giữa lực lượng tinh nhuệ và lực lượng thông thường không phải là hiếm. Quân đội Mỹ cũng gặp khó khăn trong việc chuyển giao binh lính tài năng cho lực lượng tinh nhuệ, điều này ảnh hưởng đến hiệu quả chiến đấu của lực lượng thông thường. Nhưng vấn đề của Nga còn lớn hơn và cấp bách hơn. Khi tổn thất của Nga ở Ukraine tiếp tục gia tăng, quân đội Nga cuối cùng có thể phải lựa chọn giữa việc duy trì hiệu quả chiến đấu của lực lượng đặc nhiệm và xây dựng lại lực lượng thông thường đã suy thoái tinh thần.
Không rõ Nga vẫn còn bao nhiêu lực lượng đặc nhiệm hoặc các đơn vị tinh nhuệ khác tham gia chiến đấu, nhưng những đơn vị này có thể đã thoái hóa thành lực lượng trên bộ tầm thường và có thể phải mất nhiều năm để khôi phục khả năng đặc trưng của các đơn vị này. Giờ đây, cách duy nhất Moscow có thể khiến những đội quân này trở nên “tinh nhuệ” có lẽ là đeo huy hiệu lực lượng đặc nhiệm trên người.
Theo Epochtimes
Viên Minh biên dịch & tổng hợp