Thứ 4 (05/04) giờ địa phương, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy đã gặp gỡ Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tại bang California. Cuộc gặp khiến Trung Quốc tức giận và dọa đáp trả.
Ông McCarthy (Cộng hòa – California) và một phái đoàn lưỡng đảng của quốc hội Mỹ đã chào đón bà Thái tại Thư viện Tổng thống Ronald Reagan ở Thung lũng Simi. Đây là động thái nhằm phản ứng lại các hành vi đe dọa hung hăng từ phía Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Khi cuộc họp bắt đầu, ông McCarthy đã gọi bà Thái là “một người bạn tuyệt vời của nước Mỹ”.
“Tôi lạc quan về viễn cảnh chúng ta sẽ tiếp tục tìm cách để người dân Hoa Kỳ và Đài Loan hợp tác với nhau nhằm thúc đẩy tự do kinh tế, dân chủ, hòa bình và ổn định”, ông nói thêm.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ nhấn mạnh rằng các giá trị dân chủ là nền tảng cho mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Đài Loan.
Ông nói: “Tôi tin mối quan hệ của chúng ta hiện nay bền chặt hơn bất kỳ thời điểm nào khác trong đời tôi”.
Trong bài phát biểu của mình, bà Thái đã ám chỉ về mối đe dọa do ĐCSTQ gây ra: “Một lần nữa, chúng ta nhận thấy chúng ta đang sống trong một thế giới mà nền dân chủ bị đe dọa; chúng ta không thể coi nhẹ tính cấp bách của việc giữ cho ngọn hải đăng tự do tỏa sáng”.
Tổng thống Đài Loan cảm ơn quốc hội Mỹ vì sự hỗ trợ của lưỡng đảng đối với Đài Loan nhằm “tăng cường khả năng tự vệ của Đài Loan, thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại một cách mạnh mẽ… và ủng hộ sự tham gia đầy ý nghĩa của Đài Loan trong cộng đồng quốc tế”.
Bà nói: “Đài Loan rất biết ơn vì có Hợp chủng quốc Hoa Kỳ ở bên cạnh khi chúng tôi phải đương đầu với những thách thức độc nhất, khó khăn nhất của thời đại”.
Sau buổi gặp mặt, ông McCarthy tuyên bố có 3 việc mà Mỹ nhất định phải làm.
“Đầu tiên, chúng ta phải tiếp tục bán vũ khí cho Đài Loan và đảm bảo những loại vũ khí này đến Đài Loan kịp thời. Thứ hai, chúng ta phải tăng cường hợp tác kinh tế, đặc biệt là về thương mại và công nghệ. Thứ ba, chúng ta phải tiếp tục thúc đẩy các giá trị chung trên trường thế giới”.
Những người ủng hộ đã vẫy cờ Đài Loan và giơ các biểu ngữ ủng hộ Đài Loan và Hong Kong. Họ hô vang: “Jiayou Taiwan” (Tiến lên, Đài Loan) tại bãi đậu xe của Thư viện Reagan, trước khi bà Thái và ông McCarthy có cuộc họp cấp cao nhất của một tổng thống Đài Loan trên đất Mỹ kể từ khi Washington chuyển công nhận ngoại giao từ Đài Bắc sang Bắc Kinh năm 1979.
#Taiwan President @Iingwen arrives for her historic meeting with House @SpeakerMcCarthy at Ronald Reagan Presidential Library in California’s Simi Valley.
— The Epoch Times (@EpochTimes) April 5, 2023
Both pro-Taiwan and pro-CCP protesters showed up for the arrival. pic.twitter.com/zczjncf5Gx
Thái độ của lưỡng đảng Hoa Kỳ
Phát biểu tại cuộc họp báo sau cuộc gặp mặt, các thành viên của phái đoàn Mỹ nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ Đài Loan là trọng tâm của lưỡng đảng tại quốc hội.
Dân biểu Pete Aguilar (Dân chủ – California) cho biết ông đã nói với bà Thái Anh Văn rằng, “các đảng viên Dân chủ tại Hạ viện sẽ không bao giờ từ bỏ mối quan hệ này và sẽ hợp tác chặt chẽ với chính quyền Biden để khẳng định cam kết của chúng tôi, bởi vì chúng tôi hiểu vai trò quan trọng và độc nhất mà Đài Loan nắm giữ trong khu vực”.
Ám chỉ các mối đe dọa từ Trung Quốc, Dân biểu Mike Gallagher (Cộng hòa – Wisconsin) tuyên bố rằng phái đoàn lưỡng đảng muốn “gửi đi một thông điệp đơn giản – đó là, chúng tôi không sợ hãi”.
“Chúng tôi ủng hộ những người bạn ở Đài Loan”, ông nói. “Chúng tôi sẽ tiếp tục nói điều đó bất cứ khi nào có cơ hội, và chúng tôi sẽ biến những lời nói đó thành hành động… bởi vì Đài Loan là một ngọn nến nhỏ, rất sáng, đang cháy ở rìa của bóng tối độc tài rộng lớn”.
Trung Quốc điều tàu và máy bay chiến đấu
Cuộc gặp lịch sử này diễn ra trong bối cảnh ĐCSTQ leo thang đe dọa và quấy rối quân sự đối với Đài Loan.
Vào đêm trước khi cuộc họp diễn ra, Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ đã gửi một email đe dọa tới các thành viên của phái đoàn Hoa Kỳ, yêu cầu họ hủy bỏ sự kiện.
“Trung Quốc sẽ không ngồi yên trước hành động khiêu khích trắng trợn này và rất có thể sẽ thực hiện các hoạt động cần thiết và quyết liệt để đối phó với tình huống không mong muốn”, trích email.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken từng nói rằng không có gì lạ về việc một tổng thống Đài Loan quá cảnh Hoa Kỳ, và Bắc Kinh không nên lấy điều đó làm cái cớ để gia tăng căng thẳng.
Trước đó cùng ngày, theo thông tin từ Bộ Quốc phòng Đài Loan, một nhóm tác chiến tàu sân bay Trung Quốc đã tiến đến vùng biển ngoài khơi bờ biển phía đông nam Đài Loan. Một ngày trước đó, chính quyền Trung Quốc đã cử 20 máy bay và 3 tàu hải quân đến gần hòn đảo; 9 máy bay đã vượt qua eo biển Đài Loan, tiến vào Vùng Nhận dạng Phòng không (ADIZ) của hòn đảo.
Đáp lại, Đài Loan triển khai máy bay, tàu hải quân và hệ thống tên lửa trên đất liền để giám sát các hoạt động của quân đội Trung Quốc.
Theo phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh, ĐCSTQ thề sẽ đáp trả cuộc gặp giữa ông McCarthy và bà Thái bằng “các biện pháp quyết liệt”.
Bộ Ngoại giao Đài Loan gọi những tuyên bố của bà Mao là “ngày càng vô lý”, đồng thời khẳng định Đài Loan sẽ không lùi bước trước chính quyền độc tài và các chiến thuật đe dọa của Trung Quốc.
Tháng 08/2022, ĐCSTQ đã thực hiện một cuộc biểu dương lực lượng quân sự xung quanh Đài Loan sau khi Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi (Dân chủ – California) đến thăm Đài Bắc.
Vấn đề ngoại giao của Đài Loan
Chuyến dừng chân của bà Thái tại Los Angeles và New York (Mỹ) đã kết thúc chuỗi cuộc gặp của bà với các đồng minh ở Mỹ Latinh trong vài ngày qua. Thông qua các cuộc gặp, bà Thái muốn tăng cường quan hệ đối ngoại của Đài Loan tại khu vực.
Tuần trước, Honduras đã trở thành quốc gia mới nhất khuất phục trước áp lực của ĐCSTQ. Quốc gia này đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Nicaragua, El Salvador, Cộng hòa Dominica, Panama và Costa Rica cũng chuyển công nhận ngoại giao từ Đài Loan sang Trung Quốc trong những năm gần đây. Trung Quốc được cho là đang cung cấp nhiều khoản vay và khoản đầu tư khổng lồ cho các quốc gia đó để đổi lấy lòng trung thành của họ.
Chính quyền Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của mình và đã thề sẽ thống nhất Đài Loan với Trung Quốc đại lục, kể cả phải sử dụng vũ lực.
Dù Hoa Kỳ không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan, nhưng hai nước vẫn duy trì mối quan hệ tốt đẹp theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan (Taiwan Relations Act), theo đó Washington có nghĩa vụ cung cấp cho Đài Bắc các phương tiện để tự vệ trước cuộc tấn công của ĐCSTQ.
Cuộc họp ở California là cuộc gặp đầu tiên trên đất Mỹ giữa một Chủ tịch Hạ viện Mỹ và một nhà lãnh đạo Đài Loan, và là chuyến quá cảnh Hoa Kỳ thứ 7 của bà Thái Anh Văn kể từ khi bà nhậm chức vào năm 2016.
Xuân Hoa biên dịch