Tác giả: Andrew E. Kramer
Cù Tuấn, biên dịch
10-6-2023
Tóm tắt: Ukraine đang sử dụng kho vũ khí mới gồm xe tăng và xe bọc thép của phương Tây trong cuộc phản công được đánh giá là một trong những hoạt động quân sự lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II.
Ở phía nam, các binh sĩ Ukraine đang chiến đấu trên một địa hình khắc nghiệt, một vùng đất nông nghiệp bằng phẳng với rất ít chỗ trú ẩn cho phe tấn công đang cố gắng tiến lên.
Cách đó 60 dặm, họ đang tấn công, tiến về phía một giao lộ đường sắt chiến lược, trên toàn bộ vùng đồng bằng trong một khu vực chuyên khai thác than, với địa hình rải rác những đống xỉ.
Xa hơn về phía đông, họ đang nhắm mục tiêu vào các vị trí của Nga trên những ngọn đồi bên ngoài Bakhmut, một thành phố đổ nát đã rơi vào tay quân Nga vào tháng trước, sau trận chiến dài nhất và đẫm máu nhất của cuộc chiến.
Trong các trận chiến khốc liệt dọc theo chiến tuyến trong tuần qua, cuộc phản công của Ukraine đang hình thành, thể hiện một trục tấn công chính. Với mỗi cuộc đụng độ, Ukraine đang cố gắng chứng tỏ rằng họ có thể tấn công ở bất cứ đâu, đồng thời cố gắng khiến Nga phải phòng thủ ở mọi nơi.
Cuộc tấn công đa hướng, tập trung dọc theo mặt trận ở phía nam và phía đông, là cuộc thử nghiệm kho vũ khí mới của Ukraine gồm xe tăng và xe bọc thép phương Tây cũng như hàng chục nghìn binh sĩ mới được huy động đã được huấn luyện ở châu Âu trong nhiều tháng để chuẩn bị cho cuộc phản công. Kyiv, như dự kiến trong giai đoạn đầu, sẽ chịu nhiều thương vong, và sẽ cần phải thể hiện tiến bộ đáng kể trong cuộc phản công của mình để tiếp tục có được tiền và vũ khí từ phương Tây.
Một loạt các cuộc tấn công ban đầu, được Quân đội Ukraine dàn dựng một cách bí mật, nhằm thăm dò các điểm yếu và dụ Nga bộc lộ các chiến lược phòng thủ của mình quá sớm, trước khi phần lớn lực lượng mới của Ukraine được đưa vào cuộc chiến. Ngoài vùng đất nông nghiệp rộng lớn, hai đội quân đang điều động và cất giấu hàng trăm xe tăng, xe bọc thép và pháo trong những ngôi làng nhỏ và những bụi cây, giấu không cho bên kia đoán được nơi tập trung vũ khí của mình.
Một khi bắt đầu hành động, cuộc phản công của Ukraine dự kiến sẽ là một trong những hoạt động quân sự lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến II.
Hiện tại, Kiev đã triển khai các binh sĩ từ Lữ đoàn cơ giới 47, một trong chín đơn vị được thành lập vào tháng 10 đặc biệt để tái chiếm vùng đất bị chiếm đóng và được trang bị súng trường M16 thay vì Kalashnikov mà hầu hết binh lính Ukraine sử dụng. Trên những con đường nông trại đầy bụi, những chiếc xe Humvee của Mỹ băng qua ổ gà, với những lá cờ Ukraine phấp phới trên ăng-ten của chúng.
Quân đội Ukraine đã triển khai xe tăng Leopard 2 của Đức và xe chiến đấu bộ binh Bradley của Mỹ, thay thế đội xe bọc thép già cỗi của Liên Xô. Tổng cộng, Ukraine đã nhận được hàng trăm xe tăng, xe bọc thép và máy móc của phương Tây để phá các bãi mìn.
Quân đội Ukraine đã phải đối mặt với một tuyến phòng thủ đáng gờm do quân Nga xây dựng trong nhiều tháng với các lớp mìn, hào và hàng rào xe tăng dày đặc. Trong cuộc giao tranh căng thẳng, một số vũ khí mới của phương Tây đã bị bỏ lại hoặc bị phá hủy, xác của chúng bị bỏ lại giữa những cánh đồng đầy bụi bẩn do đạn pháo, và được đăng tải trong các video tuyên truyền của Nga.
Chính phủ Ukraine hầu như im lặng về các động thái tấn công của mình, với lý do cần phải duy trì yếu tố bất ngờ. Chính phủ Nga đã chiến thắng trong các tuyên bố đã bẻ gãy các cuộc tấn công của Ukraine, trong khi đưa ra rất ít bằng chứng.
Các quan chức Mỹ, những người đã nói trong những ngày gần đây rằng cuộc phản công dường như đang được tiến hành, đã nói rằng còn quá sớm để đưa ra những đánh giá rộng rãi, mặc dù nhìn chung họ lạc quan về triển vọng cuộc phản công của Ukraine.
Mỗi địa điểm tấn công đều có một cảng nhập khẩu chiến lược đối với Kiev.
Trong những ngày gần đây, các cuộc giao tranh đã diễn ra ác liệt ở cả vùng Zaporizhzhia gần thị trấn nông nghiệp Orikhiv và ở phía đông vùng Donetsk, gần Velyka Novosilka, từng là một thị trấn nông thôn buồn tẻ với những con đường nông thôn được các mỏ than và cánh đồng hoa hướng dương bao quanh.
Tiến công từ một trong hai địa điểm này ở phía nam, từ lâu đã được coi là tâm điểm của bất kỳ cuộc phản công nào của Ukraine. Việc này cho phép quân Ukraine tạo một mũi nhọn vào lãnh thổ do Nga chiếm đóng, cắt đứt các tuyến đường sắt và đường bộ và chia đôi nó thành hai khu vực. Những bước tiến như vậy sẽ giúp họ có cơ hội cắt đứt cái gọi là cây cầu trên đất liền của Nga nối lãnh thổ của nước này với Bán đảo Crimea – bị Matxcơva sáp nhập vào năm 2014 – và điều này sẽ gây nguy hiểm cho các tuyến đường tiếp tế của Nga.
Các quan chức Ukraine cũng cho biết họ đang đẩy mạnh tấn công vào vùng ngoại ô phía đông thành phố Bakhmut, hiện là vùng đất hoang với những tòa nhà bị đốt cháy và sụp đổ, và gần như hoàn toàn không có dân cư sinh sống. Giao tranh đã diễn ra ác liệt trên những ngọn đồi thoai thoải ở phía tây thành phố, gần kênh tưới tiêu và nước uống Donets-Donbas.
Bởi vì Nga đã coi việc chiếm được các thành phố này là một phần thưởng trong cuộc chiến, giờ đây họ phải bảo vệ chúng hoặc phải chấp nhận một thất bại đáng xấu hổ. Bằng cách tấn công vào đây, Ukraine có thể buộc Nga phải chuyển hướng các nguồn lực khỏi việc phòng thủ ở phía nam.
Trong giai đoạn mở đầu này, quân Ukraine về cơ bản đang thăm dò các phòng tuyến của Nga để xác định những điểm yếu nhất. Sau đó, họ sẽ cố gắng xoay trục và tập trung quân tấn công các vị trí có khả năng thành công cao nhất.
Bất kỳ cuộc giao tranh nào cũng được cho là sẽ đẫm máu và đầy bạo lực, với thương vong cao cho phía Ukraine trong các cuộc tấn công.
Cuộc tấn công ở vùng đất nông nghiệp bằng phẳng ở vùng Zaporizhzhia đang cày nát tuyến phòng thủ dày đặc của Nga. Trong một lần lái xe gần đây qua khu vực, các ngôi làng dường như bị bỏ hoang phần lớn. Tại một thời điểm, những người duy nhất thoát ra ngoài là hai cậu bé đang dẫm phải một vũng bùn, sau đó chạy vội ra đường khi một chiếc xe tải quân sự lao qua.
Khu vực này là một trong những con đường ngắn nhất để chia cắt lãnh thổ do Nga nắm giữ thành hai khu vực nhưng cũng là một trong những khu vực được phòng thủ nghiêm ngặt nhất.
Hình ảnh vệ tinh thương mại đã cho thấy nhiều tuyến phòng thủ của Nga. Nga đã dành nhiều tháng để gài các bãi mìn, đào hầm trú ẩn và dựng hàng rào bê tông cản xe tăng.
Các quan chức Mỹ, phát biểu với điều kiện giấu tên, xác nhận rằng quân Ukraine đã chịu tổn thất lớn trong cuộc giao tranh gần đây. Các quan chức Nga cũng phát biểu tương tự, nhưng không định lượng thương vong. Ít nhất ba xe tăng Leopard 2 do Đức sản xuất và tám xe chiến đấu Bradley do Mỹ sản xuất gần đây đã bị quân đội Ukraine bỏ lại hoặc phá hủy, dựa trên các video và ảnh do các blogger Nga ủng hộ chiến tranh đăng tải và được The New York Times xác minh.
Mykhailo Samus, phó giám đốc tại Trung tâm Nghiên cứu Quân đội, Chuyển đổi và Giải trừ Quân bị, một tổ chức nghiên cứu quân sự ở Kiev, cho biết ở giai đoạn này, vẫn chưa rõ Ukraine sẽ giáng đòn chính vào đâu. Ông nói, các cuộc tấn công hiện nay chủ yếu nhằm buộc Nga phải bộc lộ vị trí và phương hướng chiến lược của mình.
Khi quân đội Ukraine tấn công, quân Nga di chuyển quân tiếp viện và bắn pháo đáp trả, làm lộ vị trí và chiến lược phòng thủ của họ. Quân Nga bật hệ thống gây nhiễu điện tử, bộc lộ cách sử dụng thiết bị này trong chiến đấu.
Ông Samus cho biết, quân đội Ukraine đang sử dụng những gì họ học được trong các cuộc tấn công này để tấn công các vị trí pháo binh của Nga, làm mềm bớt hệ thống phòng thủ cho một trận chiến đột phá thực sự sẽ diễn ra sau đó. Cuộc chiến lớn hơn “vẫn còn ở phía trước chúng ta và chúng ta vẫn chưa biết chính xác nó sẽ ở đâu.”
Các nhà phân tích quân sự cho biết, chiến thuật phòng thủ chính của Nga là triển khai một tuyến phòng thủ ban đầu mỏng manh để phát hiện một cuộc tấn công khi khu vực bị quân Ukraine tấn công tổng lực. Đằng sau tuyến phòng thủ này là các bãi mìn và sau đó là rất nhiều chiến hào. Xa hơn nữa là đội quân tiếp viện, họ sẽ tiến về phía trước để phản công quân tấn công khi quân tấn công cố gắng vượt qua các bãi mìn.
Mặc dù cuộc chiến có thể kéo dài hàng tháng, cả hai bên đang nhanh chóng mô tả câu chuyện thành công của riêng mình bằng những từ ngữ mơ hồ và không có chi tiết kèm theo.
Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei K. Shoigu cho biết lực lượng Lữ đoàn cơ giới số 47 của Ukraine đã thử đột phá qua vị trí gần Velyka Novosilka. Ông nói, cuộc tấn công của quân Ukraine đã bị đẩy lùi.
Các thông báo khác cũng theo mô hình tương tự, với những tuyên bố không được xác thực về các cuộc tấn công của Ukraine đã bị quân Nga bẻ gãy. Tổng thống Vladimir V. Putin thậm chí còn tuyên bố rằng cuộc phản công cho đến nay đã thất bại. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một nhóm phân tích có trụ sở tại Mỹ, thông điệp dường như được phối hợp của Nga về các cuộc tấn công cho thấy rằng truyền thông Nga đã chuẩn bị sẵn cho việc này
Nhóm này nói rằng Ukraine đang tấn công ở ba khu vực nhưng chỉ đạt được “những bước tiến rất nhỏ” và giao tranh đang giằng co, với quân tấn công tiến lên và bị quân phòng thủ đánh trả.
Phía Ukraine thậm chí còn thận trọng hơn, và phần lớn giữ im lặng trước cuộc giao tranh. Trong một tuyên bố hiếm hoi về cuộc tấn công, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chỉ nói đơn giản rằng quân đội Ukraine đã đạt được kết quả “từng bước” trong các trận chiến ác liệt. Và Ukraine đã không cho các phóng viên được vào các khu vực chiến sự của vùng Zaporizhzhia để đưa tin.