5-10-2023
Chủ trương thành lập ban đại diện cha mẹ học sinh ban đầu là với mục đích tích cực và tốt đẹp, gắn với những trách nhiệm giáo dục quan trọng đối với học sinh. Tuy nhiên, sau nhiều năm áp dụng, đến nay nó đã biến tướng gần như hoàn toàn, đến mức không còn nhận ra được nữa về mặt tổ chức, nhiệm vụ và hoạt động.
1. Ban đại diện cha mẹ học sinh là một tổ chức độc lập và tự chủ trong nhà trường, do chính phụ huynh cử ra. Quy trình của nó là, đầu năm cha mẹ học sinh mỗi lớp sẽ họp, bầu ra ban đại diện lớp; sau đó các ban này tiếp tục họp với nhau để bầu ra ban đại diện trường. Tuy nhiên, nay hầu hết các nhà trường đều làm ngược lại: đầu năm, nhà trường sẽ nhóm họp ban đại diện các lớp, phổ biến những nội dung mà trong đó trọng tâm là thu chi; sau đó cái ban này sẽ về lớp của mình, triển khai lại cho toàn thể phụ huynh.
Đây là một quy trình ngược, trái hẳn với nguyên tắc đã được quy định. Chúng ta biết rằng ban đại diện cha mẹ học sinh chỉ có “nhiệm kỳ” từng năm, hết năm học thì tự giải tán, sang năm lại bầu ban mới. Tuy nhiên, nhà trường vì những mục đích riêng của họ, mỗi đầu năm học không những tổ chức họp một cái ban đại diện đã bị giải tán mà còn phân công cho ban này làm những việc không có trong nhiệm vụ của họ.
Lưu ý, ban đại diện cha mẹ học sinh không phải là tổ chức do nhà trường lập ra mà là do chính phụ huynh thành lập để hoạt động và phối hợp ăn khớp với kế hoạch giáo dục của nhà trường. Nhiều người không hiểu điều này nên đã tự nguyện trở thành cánh tay nối dài cho nhà trường trong các việc không đúng chức năng quyền hạn, mà rõ ràng và nặng nề nhất là việc thu tiền thay.
2. Nhiệm vụ của ban đại diện cha mẹ không phải là “thu hộ”, họ được lập ra để phối hợp với giáo viên và nhà trường trong việc giáo dục học sinh. Chính vì điều này mà thông tư 55 mới quy định những khoản tiền mà ban đại diện không được thu. Vậy họ được thu những gì? Chỉ được thu một khoản duy nhất, là tiền quỹ của chính cái ban này, do phụ huynh mỗi lớp tự thỏa thuận mức đóng và phân bổ sử dụng cho hoạt động của riêng mình. Họ cũng không có nhiệm vụ phải phổ biến, thông báo, thuyết phục phụ huynh lớp, phụ huynh trường về các khoản thu của nhà trường.
Tóm lại, ban đại diện cha mẹ học sinh hoàn toàn không dính dáng gì đến tiền bạc, tài chính trong nhà trường cả. Tuy nhiên, trên thực tế, cho đến nay, cái ban này dường như không làm gì nhiều nhặn liên quan đến công tác giáo dục, mà chủ yếu là đi thu tiền hoặc làm “thuyết khách” cho nhà trường trong việc thu tiền, thậm chí là làm “chim mồi”.
Sự biến tướng này đã khiến ban đại diện cha mẹ học sinh trở thành đối tượng bị chán ghét, thậm chí tẩy chay ngầm bởi đã tiếp tay cho các hành vi thu tiền trái quy định của các nhà trường.
Cũng bởi sự biến tướng này nên mới có câu chuyện kinh khủng xảy ra ở trường THPT Lạc Long Quân (Hà Nội) khi một Trưởng ban đại diện của lớp vì phát biểu ý kiến trong nhóm zalo lớp mình mà dẫn đến việc con gái đã bị nhà trường đuổi học. Vị phụ huynh này đã phát biểu điều gì?
– “Nhưng mấy hôm nay, để chuẩn bị cho năm học mới nhà trường lại tiếp tục gây sức ép cho GVCN (giáo viên chủ nhiệm] ép tôi không được làm CHT PH [chi hội trưởng phụ huynh] lớp 12A3 để thay người khác mặc dù không chính thức bầu theo ý kiến của các bác” (phụ huynh lớp).
Vị phụ huynh này bất bình với hành vi ấy của nhà trường nên đã đưa ra những nhận xét và suy nghĩ của mình trong nhóm zalo của lớp, và sau đó tai họa ập xuống con gái của vị ấy như chúng ta đã biết. Rõ ràng sự can thiệp thô bạo vào việc bầu ban đại diện (chi hội trưởng) của mỗi lớp là sai quy định, vì đây là việc nội bộ của phụ huynh, họ ưng bầu ai thì bầu, nhà trường không có liên quan gì cả. Nhưng tại sao trường Lạc Long Quân lại làm thế? Câu trả lời có lẽ mỗi chúng ta đều đã có.
Hành động của trường Lạc Long Quân là một điển hình cho động cơ thiết lập một “ban đại diện tay sai”. Những ai mà họ không vừa lòng hay không sai bảo được thì họ quyết gạt ra để thay người khác vào. Và ai ý kiến thì gặp rắc rối, như cha con vị phụ huynh đã nhắc ở trên. Một cái ban diện được chọn ra theo cách thức như thế, thì thử hỏi làm sao nó không biến tướng cho được?
Sự biến dạng hoàn toàn này về tổ chức, nhiệm vụ và hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh là phổ biến trên cả nước chứ không riêng gì trường Lạc Long Quân. Chính nó đã tiếp tay và tham gia gây ra rất nhiều tiêu cực nhức nhối trong giáo dục và xã hội suốt nhiều năm qua. Câu hỏi đặt ra là, có nên tồn tại nữa không cái ban đại diện cha mẹ học sinh như thế?
3. Giáo dục là trách nhiệm không phải chỉ giao phó cho nhà trường, mà đó còn là sứ mệnh chung của cả gia đình, xã hội, cho nên một cái ban đại diện là cần và hữu ích. Tôi không chủ trương dẹp bỏ ban đại diện cha mẹ học sinh, nhưng tôi thấy rằng nếu muốn giữ nó thì cần phải có những thay đổi mạnh mẽ để ban đại diện làm đúng phận sự, chức năng và nhiện vụ của mình.
Để xảy ra tình trạng đại loạn như bây giờ, trách nhiệm thuộc về các cấp quản lý, vì đã thả nổi và dung túng cho các nhà trường làm bậy. Người chịu trách nhiệm cao nhất trong việc này là Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và cấp dưới của họ, vì đây thuộc về trách nhiệm quản lý đã được quy định. Đến hôm nay, khi mọi thứ đã bung bét thì chính các cá nhân lãnh đạo và cơ quan nói trên phải chịu trách nhiệm đầu tiên.
Để ngăn chặn tình trạng xây dựng những “ban đại diện cha mẹ tay sai” thì các cấp nói trên phải thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước của mình, giám sát, kiểm tra và xử lý thẳng tay các cơ sở giáo dục vi phạm trong tất cả các vấn đề có liên quan; chứ không phải suốt ngày ở phòng lạnh ngồi chơi xơi nước rồi mỗi khi có việc xảy ra thì chạy theo chữa cháy và đòi kỷ luật người này người nọ, mà tuồng như mình không liên quan gì!
Các cơ quan quản lý nói trên phải phổ biến cho toàn thể phụ huynh hiểu rõ về bản chất của tổ chức này trong nhà trường. Loa phường loa thôn thì phát điếc tai mỗi ngày về đủ thứ trên trời dưới đất, làm khổ bao nhiêu người vì ô nhiễm tiếng ồn, nhưng những tuyên tuyền thiết thực liên quan đến cuộc sống và học tập của người dân thì không thấy nói tới. Các đài truyền hình, cơ quan báo chí cần được sử dụng đắc lực vào những nội dung gắn chặt với các nhu cầu và đời sống của người dân, bớt ca ngợi lại.
Riêng phụ huynh thì xin bớt chút thời gian lướt mạng để đọc Thông tư 55, nắm và hiểu những quy định của nhà nước về ban đại diện cha mẹ học sinh. Có biết mới làm đúng được, còn không thì lúng túng và rồi kiểu gì cũng lại trở thành “cánh tay nối dài” hoặc một tổ chức vô dụng trong trường học. Đọc Thông tư 55 ở đây.
Sau cùng, nếu các cấp quản lý xét thấy mình không làm được như đã nêu, để lại tiếp tục duy trì tình trạng bát nháo như bây giờ thì nên kiên quyết dẹp bỏ ban đại diện cha mẹ học sinh. Vì một sự tồn tại như thế không những không có ích lợi gì cho việc giáo dục học sinh, mà còn gây ra biết bao hệ lụy, biến nhà trường thành nơi chứa chấp cho các sai trái và phản giáo dục, gây nên tình trạng bất ổn ngày càng lớn trong xã hội.