Theo ông Bill Gates, người đồng sáng lập Microsoft, việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) có thể khiến con người chỉ làm việc ba ngày một tuần, tuy vậy, điều đó có thể không hẳn là chuyện xấu.
Trong một cuộc phỏng vấn với ông Trevor Noah, diễn viên hài kiêm nhà văn, trên podcast “What Now” của ông, ông trùm công nghệ 68 tuổi đã chia sẻ suy nghĩ của mình về tương lai của nơi làm việc.
Nhà từ thiện tỷ phú Bill Gates nói rằng, mặc dù ông không tin rằng AI tân tiến sẽ thay thế hoàn toàn con người, nhưng việc mở rộng và áp dụng nhanh chóng AI có thể thay đổi thị trường lao động “mãi mãi,” có thể đưa đến thời gian làm việc ba ngày một tuần cho con người.
“Trong thời gian tới, mức tăng năng suất mà các quý vị nhận được từ AI là rất thú vị,” ông nói. “[Công nghệ này] đang lấy đi một phần công việc nặng nhọc.” Ad
Ông Gates nêu ra một ví dụ, trong đó AI có thể sẽ sớm được sử dụng, chẳng hạn như đối với các chuyên gia y tế, vốn là những người phải thực hiện việc điền giấy tờ.
Trong trường hợp này, thay vào đó, AI có thể được sử dụng để “nghe trộm” và giúp điền giấy tờ, thay thế một cách hiệu quả lượng công việc của họ. Ông Gates không nói rõ nhu liệu AI sẽ “nghe trộm” nội dung gì.
Theo ông, công nghệ này cũng có thể được sử dụng để dạy kèm cho học sinh hoặc cung cấp “lời khuyên” của bác sĩ y khoa cho các cá nhân ở nhiều nơi trên thế giới, như châu Phi, nơi mà việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe còn hạn chế.
Giải thích thêm về ảnh hưởng có thể có của AI đối với lực lượng nhân sự, vị tỷ phú này nói rằng, “Nếu quý vị nhìn rộng hơn, mục đích của cuộc sống không chỉ là làm việc. Vì vậy, nếu cuối cùng quý vị đến một xã hội nơi mà quý vị chỉ phải làm việc ba ngày một tuần hay gì đó, thì điều đó có lẽ cũng tốt thôi. Nếu máy móc có thể tạo ra tất cả thực phẩm và đồ dùng, thì chúng ta sẽ không phải làm việc vất vả nữa.” Ad
Tăng thời gian ‘nhàn rỗi’
Ông Gates thừa nhận rằng có thể sẽ có những “sự thay thế” trong thị trường lao động do AI, nhưng ông nói những điều này sẽ “trở nên phổ biến” nếu “diễn ra đủ chậm.”
“Nếu điều này diễn ra với tốc độ hợp lý và chính phủ giúp đỡ cho những người phải học những điều mới mẻ, thì mọi chuyện đều tốt đẹp thôi,” ông nói.
“Nếu quý vị giảm đi sức lao động của con người, thì quý vị có thể giúp đỡ người cao niên tốt hơn, có quy mô lớp học nhỏ hơn, quý vị biết đấy, nhu cầu lao động để làm những việc tốt vẫn còn đó,” ông nói thêm. “Và sau đó thậm chí nếu quý vị vượt qua điều đó, quý vị sẽ có rất nhiều thời gian nhàn rỗi và quý vị sẽ phải tìm hiểu xem phải làm gì với thời gian nhàn rỗi đó.”
Bình luận của ông Gates được đưa ra sau khi các nhà tạo ra ChatGPT cảnh báo hồi đầu năm nay rằng AI có thể “vượt quá trình độ kỹ năng chuyên gia” trên hầu hết các lĩnh vực trong vòng 10 năm tới, khi “siêu trí tuệ” trở nên mạnh mẽ hơn bất kỳ “công nghệ nào khác mà nhân loại phải đối mặt.”
Trong một bài nhật ký trực tuyến được đăng hồi tháng Năm, các giám đốc điều hành của OpenAI, trong đó có Giám đốc điều hành Sam Altman, người vừa được phục hồi chức vụ, đồng sáng lập Greg Brockman, và người đồng sáng lập kiêm nhà khoa học trưởng Ilya Sutskever, cho biết rất “có thể tưởng tượng được” rằng trong thời gian 10 năm tới, những hệ thống AI có thể mang lại năng suất cao như một trong những tập đoàn lớn nhất hiện nay.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) cũng cảnh báo rằng việc sử dụng rộng rãi AI có thể gây tác động đến việc làm ở Hoa Kỳ trong 5 năm tới, ảnh hưởng đến khoảng 23% công ăn việc làm cho đến năm 2027.
Theo “Báo cáo về Tương lai Việc làm 2023” của WEF được công bố hồi tháng Năm, bằng cách sử dụng ngày càng nhiều AI, 69 triệu việc làm mới có thể được tạo ra, trong khi 83 triệu việc làm có thể bị loại bỏ, tức là giảm đi 14 triệu việc làm, tương đương với 2% tổng số việc làm hiện có. Ad
WEF nhận thấy rằng các công việc văn thư hoặc thư ký, như giao dịch viên ngân hàng, nhân viên thu ngân và nhân viên bán vé, nhân viên nhập dữ liệu, nhân viên bưu điện, và thư ký hành chính và điều hành, có thể sẽ chứng kiến sự suy giảm vai trò nhanh nhất trong 5 năm tới, so với quy mô của họ hiện nay.
Hãng Amazon đào tạo hàng triệu người về AI
Trong khi đó, một số công việc công nghệ nhất định, kể cả những công việc tập trung vào AI và machine learning (học máy), có thể sẽ có số lượng việc làm tăng lên.
Các chuyên gia khác, kể cả các nhà kinh tế của Goldman Sachs, đã dự báo rằng 2/3 nghề nghiệp trên khắp Hoa Kỳ, có thể được tự động hóa một phần bằng AI. Ad
Mới đây hơn, ông Jamie Dimon, Giám đốc điều hành JPMorgan, nói với hãng thông tấn Bloomberg rằng nhờ có AI mà thế hệ nhân viên tiếp theo có thể sẽ chỉ cần đến văn phòng 3.5 ngày một tuần.
“Con em của quý vị sẽ sống đến 100 tuổi và không bị ung thư nhờ công nghệ,” ông Dimon nói với hãng thông tấn này. “Và thật vậy, họ có thể sẽ làm việc ba ngày rưỡi một tuần thôi.”
Trong những năm gần đây, nhiều công ty ở Hoa Kỳ và ở hải ngoại đã tham gia vào các chương trình thí điểm nhằm thử nghiệm mỗi tuần làm việc bốn ngày, và nhân viên vẫn nhận được 100% tiền lương của mình trong thời gian này.
Những người ủng hộ cho rằng việc giảm giờ làm việc như vậy sẽ cải thiện hiệu suất kinh doanh, sức khỏe, và phúc lợi của nhân viên, tăng cường tuyển dụng, giữ chân nhân viên, và giảm lượng phát thải khí carbon của các công ty bằng cách giảm cả việc đi lại và việc sử dụng năng lượng.
Những bình luận của ông Gates được đưa ra ngay sau khi Amazon tiết lộ các kế hoạch đào tạo và giáo dục hàng triệu người trên toàn thế giới về AI trong bối cảnh ngày càng gia tăng nhu cầu về lực lượng nhân sự hiểu biết về AI.
Amazon cho biết mục đích của họ là nhằm cung cấp việc đào tạo và giáo dục về các kỹ năng AI — như cách sử dụng công nghệ AI sáng tạo đằng sau các mô hình dựa trên ngôn ngữ như ChatGPT — miễn phí cho 2 triệu người trên toàn thế giới vào năm 2025.
Yến Nhi biên dịch