Phụng Minh
Mạnh Vãn Châu, Giám đốc tài chính của Huawei và 2 người Canada Michael Kovrig và Michael Spavor, đều trở về nước của họ, nhưng tại lễ bế mạc Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Canada và Trung Quốc vẫn tiếp tục đấu khẩu. Ngoại trưởng Canada chỉ trích Trung Quốc bắt giữ công dân nước ngoài một cách tùy tiện. Các phương tiện truyền thông Canada cũng cho rằng Trung Quốc không phải là một quốc gia đáng được tôn trọng.
Khi Bộ trưởng Ngoại giao Canada Marc Garneau phát biểu tại lễ bế mạc Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, ông cảm ơn các đồng minh quốc tế đã tiếp tục quan tâm và hỗ trợ hai người Canada bị Trung Quốc giam giữ. Ông nói rằng Canada tuân thủ luật pháp Canada và luật pháp quốc tế để đáp ứng yêu cầu của Hoa Kỳ về việc dẫn độ Mạnh Vãn Châu, nhưng cam kết của Canada đối với pháp quyền “đã khiến hai Michaels phải trả giá đắt”.
Ba trụ cột của Liên hợp quốc là: hòa bình, nhân quyền và phát triển. Ông Garneau đã nhân cơ hội này để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ nhân quyền. Ông nói: “Một trong những trụ cột của Liên hợp quốc là nhân quyền. Canada sẽ không bao giờ quên kinh nghiệm và bài học này. Chúng tôi sẽ tiếp tục kiên quyết chấm dứt việc giam giữ tùy tiện công dân nước ngoài mà không có lý do”.
Sau khi ông Garneau phát biểu, đại diện Trung Quốc đã sử dụng quyền trả lời của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc nói rằng trường hợp của bà Mạnh hoàn toàn khác với hai người Canada. Ông cáo buộc việc Hoa Kỳ và Canada bắt giữ Mạnh Vãn Châu một cách tùy tiện là một “sự kiện chính trị hoàn toàn và cuộc đàn áp”.
Sau khi đại diện Trung Quốc phát biểu xong, một đại diện khác của phái đoàn Liên hợp quốc Canada cũng thực hiện quyền trả lời và nói: “Hai ông Michaels không được hưởng sự minh bạch, tôn trọng, đúng thủ tục hoặc độc lập về tư pháp như Mạnh Vãn Châu đã được hưởng”.
Đại diện Trung Quốc cuối cùng đã chống trả yếu đuối và không có lý lẽ gì thêm khi nói rằng ông không thể chấp nhận những gì đại diện Canada nói vì “sự thật là không thể phủ nhận”.
Đối với chính phủ Canada và công dân Canada, cuộc tranh cãi ngoại giao nảy sinh từ quá trình xét xử này đã cho phép họ nhìn thấy bộ mặt thật của chính phủ Trung Quốc.
Cựu đại sứ Canada tại Trung Quốc, Guy Saint-Jacques, cho biết: “Mọi người giờ đây đều nhìn thấy mặt tối của Trung Quốc và chú ý đến các nhà chức trách Trung Quốc, cũng như việc họ quấy rối và đàn áp Tân Cương, Hồng Kông, Đài Loan và các nước khác”.
Bài xã luận “Globe and Mail” của Canada cho biết: “Trung Quốc không phải là kẻ thù thời Chiến tranh Lạnh của Canada, nhưng cũng không phải là một người bạn tốt và hòa bình. Để bảo vệ nền độc lập của Canada, chúng ta không được dựa vào Trung Quốc về thương mại, và phải tăng cường quan hệ với các đồng minh Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ và các quốc gia khác”.
Bài xã luận của “Toronto Star” đề cập rằng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói rằng quan hệ thành công giữa các nước phụ thuộc vào sự tôn trọng lẫn nhau. Trớ trêu thay, Bắc Kinh không tôn trọng Canada, thậm chí còn nói rằng hai ông Michael và Mạnh Vãn Châu được thả cùng một lúc chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên, và cả hai không có mối liên hệ với nhau, điều này đơn giản là đang xúc phạm chỉ số IQ của người khác. Bài xã luận viết: “Nếu bạn có bất kỳ sự tôn trọng nào đối với một ai đó, bạn sẽ không công khai nói dối trước mặt họ.” Bài xã luận viết thêm: “Trung Quốc dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình không đáng để Canada tôn trọng”.
Bài xã luận của tờ “National Post” nhấn mạnh rằng hai ông Michaels có thể về nhà vì có sự trung gian và hỗ trợ của Mỹ. Do đó, khi Mỹ, Anh và Australia cùng hợp tác quân sự, Canada nên nhận ra mối đe dọa do Trung Quốc và quyết tâm hơn, sát cánh cùng các đồng minh.