Greg Isaacson
Việc làm sáng tỏ về đại công ty địa ốc Trung Quốc Evergrande, nhà phát triển mắc nợ nhiều nhất thế giới, đã thúc đẩy một sự can thiệp bất thường của một nhà đầu tư [danh mục] của Hoa Kỳ.
Theo báo cáo vào tháng Một của Financial Times, Oaktree Capital Management có trụ sở tại Los Angeles đã giành quyền kiểm soát “Venice”, một khu chung cư lớn gần Thượng Hải, sau khi dự án này vỡ nợ không trả được một khoản vay có bảo đảm mà Oaktree đã cung cấp vào cuối năm 2021.
Evergrande đã đầu tư hàng tỷ USD vào dự án ven biển ở tỉnh Giang Tô, với 66 triệu feet vuông không gian dân cư. Oaktree cũng đã tiếp quản một lô đất rất lớn ở Hồng Kông chưa phát triển từ công ty địa ốc đang mất kiểm soát này.
Các hành động táo bạo của Oaktree, một công ty chuyên về các khoản nợ xấu trị giá 161 tỷ USD, đã gây chú ý và báo hiệu rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) — mà nhiều khả năng đã thông qua thỏa thuận Thượng Hải — vẫn mở cửa cho một số loại hình đầu tư nước ngoài.
Trên thực tế, các khoản đầu tư của Oaktree hầu như không đáng kể so với sự tham gia tài chính ngày càng tăng của Hoa Kỳ vào Trung Quốc. Theo dữ liệu của Bộ Ngân Khố được trích dẫn bởi nhà kinh tế Derek Scissors, tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu và trái phiếu của người Mỹ đối với cổ phiếu và trái phiếu Trung Quốc, còn được gọi là đầu tư theo danh mục đầu tư, đã tăng đáng kinh ngạc thêm 780 tỷ USD trong 4 năm, đạt 1.15 ngàn tỷ USD vào cuối năm 2020.
Theo Rhodium Group, con số này làm cho đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Hoa Kỳ vào Trung Quốc giảm xuống mức thấp nhất trong 16 năm là 8.7 tỷ USD vào năm 2020. Việc phân tích dòng vốn to lớn này là rất khó, vì Bộ Ngân Khố không công bố các bảng phân tích ngành về nguồn tiền đi đến đâu và phần lớn tiền được chuyển đến các trung tâm tài chính nước ngoài như Quần đảo Cayman.
Trong những năm gần đây, ĐCSTQ đã mở cửa một cách chiến lược thị trường tài chính của Trung Quốc cho dòng vốn nước ngoài đổ vào, cho phép các nhà đầu tư toàn cầu tận dụng lợi nhuận tương đối cao của các tài sản tính bằng đồng nhân dân tệ. Các nhà cung cấp chỉ số toàn cầu, chẳng hạn như MSCI và S&P Dow Jones, đã đóng một vai trò quan trọng bằng cách tăng đáng kể tỷ trọng của chứng khoán Trung Quốc trong các chỉ số thị trường mới nổi, tự động thu hút lượng vốn to lớn vào nền kinh tế Trung Quốc từ các nhà đầu tư tổ chức, quỹ hưu trí, và các nguồn khác.
Quy mô đầu tư danh mục của Hoa Kỳ vào Trung Quốc sẽ làm dấy lên lo ngại, ngay cả khi phần lớn tiền chảy đến những điểm đến dường như vô hại như các dự án địa ốc hàng đầu hoặc cổ phiếu thương mại điện tử. Dòng vốn đầu tư của Hoa Kỳ và các nước khác làm tài khoản vốn của Trung Quốc mạnh hơn, chống lại các nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm tác động đến nền kinh tế Trung Quốc thông qua các chính sách như thuế quan.
Đầu tư của Hoa Kỳ cũng đóng một vai trò không nhỏ trong việc thúc đẩy lợi ích của chính phủ chuyên đàn áp của Trung Quốc. Ví dụ, SenseTime, một công ty trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc phát triển phần mềm nhận dạng khuôn mặt và Hikvision, một công ty giám sát video của Trung Quốc, thu lợi từ đầu tư của Mỹ và các nước khác trước khi bị chính phủ Hoa Kỳ trừng phạt vì cáo buộc tạo điều kiện vi phạm nhân quyền ở khu vực Tân Cương của Trung Quốc.
Một mối quan tâm thực dụng hơn đối với người Mỹ là những rủi ro an ninh quốc gia do hội nhập tài chính với Trung Quốc gây ra. Đáng kinh ngạc là, theo Báo cáo thường niên năm 2021 của Quốc hội Mỹ- Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Trung Quốc, một số công ty quân sự Trung Quốc không bị chính phủ Hoa Kỳ trừng phạt và vẫn tiếp tục nhận đầu tư của Hoa Kỳ, chẳng hạn như Công ty Hồng ngoại Hướng dẫn Vũ Hán, nhà phát triển hệ thống quan sát ban đêm và hình ảnh nhiệt hồng ngoại.
Nhưng còn nhiều điều hơn thế trong câu chuyện này, bởi vì theo chiến lược hợp nhất quân sự – dân sự của Trung Quốc, các công ty dân sự bề ngoài buộc phải hỗ trợ các hoạt động tình báo và quốc phòng của ĐCSTQ. Điều này có nghĩa là các khoản đầu tư nước ngoài dường như vô hại tại nền kinh tế Trung Quốc có thể được hướng tới các mục đích đe dọa an ninh quốc gia của Hoa Kỳ, chẳng hạn như phát triển công nghệ với các ứng dụng quân sự tiềm năng.
Cựu Tổng thống Donald Trump đã chuyển sang giải quyết mối đe dọa này bằng cách cấm các cá nhân và nhà đầu tư Mỹ sở hữu cổ phần của bất kỳ công ty nào trong số 31 công ty Trung Quốc được cho là đang hỗ trợ Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Tổng thống Joe Biden đã mở rộng lệnh hạn chế này đối với các công ty được cho là làm suy yếu các giá trị dân chủ của Hoa Kỳ và các đồng minh, chẳng hạn như bằng cách cung cấp công nghệ cho phép vi phạm nhân quyền.
Có vẻ như những hạn chế này, hiện bao gồm 59 công ty, không đi đủ xa. Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ-Trung báo cáo: “Sự kết hợp quân sự-dân sự biến tổ hợp công nghiệp-quân sự của Trung Quốc thành một hệ sinh thái thương mại trong đó nỗ lực tổng hợp của các công ty, các quỹ, và viện nghiên cứu có thể gây ra rủi ro không thể hiện rõ ràng ở cấp độ các thực thể hoặc giao dịch riêng lẻ.”
Nhiều nhà đầu tư toàn cầu đang tránh những rủi ro này. Các nhà đầu tư ngoại quốc đã tăng lượng nắm giữ trái phiếu chính phủ Trung Quốc lên 90.9 tỷ USD vào năm 2021, một tốc độ kỷ lục so với các năm trước, theo tính toán của Bloomberg. Công ty nghiên cứu EPFR Global cho biết, các nhà đầu tư quốc tế đã rót 16.6 tỷ USD vào các quỹ chứng khoán Trung Quốc đại lục trong tháng Một, tăng từ 11 tỷ USD vào tháng 12/2021.
CNBC đưa tin rằng các công ty Hoa Kỳ Goldman Sachs và Bernstein Private Wealth Management đang rất lạc quan về thị trường chứng khoán lớn thứ hai thế giới đến mức họ đã phát hành các báo cáo dày dặn khuyến nghị [mua] cổ phiếu của Trung Quốc đại lục, hay còn gọi là cổ phiếu A, trong những tuần gần đây. Các nhà đầu tư khác, chẳng hạn như Bank of America và JP Morgan Asset Management, thì trung lập hơn.
Trừ khi các nhà hoạch định chính sách can thiệp để ngăn chặn việc này, tiềm năng mở rộng hơn nữa đầu tư danh mục của Hoa Kỳ vào Trung Quốc dường như rất lớn. Một báo cáo năm 2021 của Rhodium Group lưu ý rằng toàn cầu hóa tài chính của Trung Quốc, được đo lường bằng các tài sản và nợ phải trả trong danh mục đầu tư xuyên biên giới, vẫn còn tương đối hạn chế.
Báo cáo này đã cho biết thêm: “Nếu Trung Quốc ‘bắt kịp’ với các nền kinh tế tiên tiến khác, đầu tư từ đầu tư danh mục của Hoa Kỳ -Trung Quốc sẽ—giả định các yếu tố khác không thay đổi—có quy mô gấp 3 lần, đạt hơn 9 ngàn tỷ USD so với ước tính khoảng 3 ngàn tỷ USD của chúng ta vào cuối năm 2020.”
Greg Isaacson spent 7 years in China and Thailand researching and reporting on business and real estate in Asia, with a focus on commercial real estate in Chinese-speaking markets as well as outbound investment from China. He has also worked as a real estate research analyst in Chicago and a real estate reporter in New York.
Ông Greg Isaacson đã dành 7 năm ở Trung Quốc và Thái Lan để nghiên cứu và báo cáo về kinh doanh và bất động sản ở Á Châu, tập trung vào bất động sản thương mại ở các thị trường nói tiếng Trung cũng như đầu tư ra ngoại quốc từ Trung Quốc. Ông cũng đã từng là nhà phân tích nghiên cứu bất động sản ở Chicago và phóng viên bất động sản ở New York.
Hoàn Nguyên biên dịch