Mối quan hệ chớm nở của Trung Quốc với Ả Rập Xê Út đe dọa Mỹ
Vương quốc Ả Rập Xê-út (KSA) đang xem xét một cuộc đào tẩu lớn khỏi liên minh kinh tế lâu đời với Hoa Kỳ. Người chiến thắng có thể sẽ là Trung Quốc.
Định giá tất cả dầu của mình bằng USD kể từ năm 1974, giúp đồng bạc xanh có giá trị to lớn trên toàn cầu, Ả Rập Xê Út đang mềm lòng trước sự thuyết phục từ Bắc Kinh, bắt đầu định giá một số dầu của họ bằng đồng nhân dân tệ.
Hành động này phù hợp với mục tiêu của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) là trở thành bá chủ toàn cầu, vì giá dầu bằng đồng nhân dân tệ sẽ làm tăng giá trị đồng nhân dân tệ và giảm giá trị đồng USD, khiến Hoa Kỳ khó phát hành nợ và xuất cảng hàng hóa. Các quốc gia trên thế giới sẽ bắt đầu bán phá giá đồng USD như một loại tiền tệ dự trữ.
Áp lực lạm phát sẽ dẫn đến sự sụt giảm giá trị của đồng USD. Đây sẽ là một quá trình lâu dài, nhưng Bắc Kinh hiện đang tiến rất nhanh ở Riyadh, thủ đô của Ả Rập Xê Út. Tổ chức Các nước Xuất cảng Dầu mỏ (OPEC), cùng với Nga, có thể sẽ đi theo sự dẫn đầu của vương quốc này và bắt đầu thường xuyên định giá dầu bằng các đơn vị tiền tệ khác với đồng USD.
Tuy nhiên, KSA nên chống lại động thái này, vì tiền tệ của KSA, đồng riyal, được cố định với đồng USD, nợ của KSA được định giá bằng USD và KSA đầu tư nhiều vào Hoa Kỳ.
Theo Reuters, “Ngân hàng trung ương Ả Rập Xê Út có tài sản trị giá 492.8 tỷ USD vào cuối tháng Một, bao gồm 119 tỷ USD Trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ. Chính phủ KSA có khoản nợ bằng ngoại tệ – chủ yếu là USD – 101.1 tỷ USD vào cuối năm 2021, trong khi quỹ tài sản chính phủ của Ả Rập Xê Út nắm giữ 56 tỷ USD là cổ phiếu của Hoa Kỳ.”
Trong khi các nhà phân tích cho rằng việc Ả Rập Xê út chuyển sang định giá bằng đồng nhân dân tệ là khó xảy ra vì những lý do trên, nhưng một số người thừa nhận khả năng một số giá dầu của Ả Rập Xê út được tính bằng đồng nhân dân tệ, sẽ là nước tràn qua đập, cho phép thêm cách định giá như vậy, và định giá bằng các đồng tiền khác không phải tiền tệ USD. Mọi quốc gia mua dầu có khả năng muốn dầu được định giá bằng đồng tiền của mình nếu thấy Bắc Kinh phá vỡ cửa lũ.
Nếu Riyadh chuyển khỏi đồng USD, có thể cũng là sang rổ tiền tệ thế giới, như đã được đề nghị từ nhiều thập kỷ trước, thì đó sẽ là một sự thay đổi lớn trên toàn cầu về giá dầu. Nguyên nhân không chỉ là sự trỗi dậy của Trung Quốc mà còn do quan hệ xấu đi của chính phủ của ông Biden với KSA, vốn trong suốt Chiến tranh Lạnh đã giúp Hoa Kỳ và các đồng minh thông qua các chính sách dầu mỏ nhằm ổn định giá và duy trì dòng chảy.
Sau cuộc cách mạng năm 1979 ở Iran, quốc gia này trở nên chống lại phương Tây, người Ả Rập Xê Út và hầu hết các nước Ả Rập khác vẫn trung thành đồng minh với Hoa Kỳ. Riyadh đã hỗ trợ Hoa Thịnh Đốn trong suốt Chiến tranh Lạnh, Chiến tranh Iraq, và trong Chiến tranh Afghanistan. Hoa Kỳ cũng hỗ trợ Ả Rập Xê Út trong thời kỳ này, bảo vệ Ả Rập Xê Út, cùng với đồng minh Kuwait, khỏi mối đe dọa từ Iraq.
Chính phủ của ông Trump đã cố gắng duy trì mối quan hệ tích cực với Ả Rập Xê-út, đến thăm để chụp ảnh với nhà vua cao niên này, bán máy bay phản lực, và tránh tất cả các câu hỏi về lạm dụng nhân quyền của quốc gia này, bao gồm cả trong Chiến tranh Yemen, do Houthis được Iran hậu thuẫn thực hiện. Hầu như không đề cập đến vụ giết nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018 tại Lãnh sự quán Ả Rập Xê Út ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Đảng Dân Chủ đã thực hiện phần lớn cách tiếp cận không đối đầu này với Ả Rập Xê Út. Nhưng việc chính phủ của ông Biden chuyển sang lập trường đối đầu hơn đang gây ra những tác động tiêu cực cấp thứ hai và thứ ba đối với cuộc xung đột nặng nề hơn và ít có thể tránh được của Hoa Kỳ với Bắc Kinh.
Tổng thống Joe Biden đã công khai chỉ trích nhà lãnh đạo trên thực tế của Saudi Arabia, Hoàng tử Mohammed bin Salman Al Saud (còn được gọi là MBS). Có lẽ do các cáo buộc vi phạm nhân quyền, ông Biden từ chối giao dịch trực tiếp với hoàng tử, thay vào đó yêu cầu làm việc với người cha 86 tuổi của ông ta, Quốc vương Salman bin Abdulaziz Al-Saud, người đã qua đời.
Việc đối xử này là sự xúc phạm đối với Hoàng tử và những người Saudi quyền lực khác, những người đang tránh ông Biden. Bản thân Hoàng tử MBS đang quay lưng lại với Hoa Thịnh Đốn và từ chối nhận điện thoại của ông Biden, người rất muốn Hoàng tử MBS tăng dòng chảy dầu để hạ giá dầu xuống từ mức 110 USD/thùng cao ngất.
Riyadh rõ ràng ưu tiên các hoạt động ngoại giao khác, bao gồm cả với Bắc Kinh, Moscow, London, và Tokyo. Hoa Kỳ đã cố gắng cử một cố vấn an ninh tới Riyadh vào hôm 15/03, bao gồm cả việc thảo luận về Yemen, và Thủ tướng Anh Boris Johnson đã bay vào ngày hôm sau. Để kiểm soát thiệt hại, ông Johnson đã miêu tả Ả Rập Xê-út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, vốn cũng ngày càng thân thiết với Bắc Kinh, là “các đối tác quốc tế quan trọng” trong việc giảm việc phụ thuộc của thế giới khỏi dầu khí của Nga. Hôm 17/03, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cũng đã cầu xin giá dầu giảm thông qua việc tăng nguồn cung của Ả Rập Xê Út.
Hoàng tử MBS hẳn nhận ra rằng ông ta có nền dân chủ giàu có nhất thế giới. Ông đã đến thăm Bắc Kinh vào năm 2019 và 2022, đồng thời mời nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình thăm Ả Rập Xê Út trong năm nay. Ông đã ngầm ủng hộ việc Bắc Kinh đối xử với người Duy Ngô Nhĩ và xây dựng quan hệ đối tác “chiến lược” với cường quốc độc tài này.
Việc ông Biden không phân biệt một cách hiệu quả giữa các đồng minh độc tài và đối thủ trong cuộc xung đột toàn diện với Bắc Kinh có thể làm tổn hại đến mối quan hệ của ông với Ả Rập Xê Út.
Hội nghị thượng đỉnh vào tháng 12 của ông Biden về các nền dân chủ và xác định chủ nghĩa độc tài như sự “thách thức đang định hình” của thời đại là đúng, nhưng việc nói rất công khai như vậy có thể thúc đẩy một liên minh chống lại những nhà chuyên quyền, bao gồm cả đồng minh truyền thống của chúng ta, Ả Rập Xê Út. Bắc Kinh hiện đang nỗ lực để biến liên minh phản dân chủ này thành hiện thực bằng cách đưa Riyadh vào quỹ đạo của ĐCSTQ.
Bằng cách xô đẩy một cách hiệu quả các đồng minh của Hoa Kỳ — những quốc gia thừa nhận có vấn đề về nhân quyền nhưng lại rất mang tính khu vực —về với những đối thủ nguy hiểm nhất của Mỹ, dẫn đầu là một Bắc Kinh diệt chủng và khao khát bá chủ toàn cầu, chính phủ của ông Biden một cách không cần thiết đã đẩy các đồng minh về phía kẻ thù.
Ông Anders Corr có bằng cử nhân/thạc sĩ khoa học chính trị tại Đại học Yale (2001) và tiến sĩ về chính phủ tại Đại học Harvard (2008). Ông là người đứng đầu Corr Analytics Inc., nhà xuất bản của Tạp chí Rủi ro Chính trị, và đã thực hiện các nghiên cứu sâu rộng ở Bắc Mỹ, Âu Châu và Á Châu. Các cuốn sách mới nhất của ông là “The Concentration of Power: Institutionalization, Hierarchy, and Hegemony” (“Tập Trung Quyền Lực: Thể Chế Hóa, Hệ Thống Phân Cấp, và Quyền Bá Chủ”) xuất bản năm 2021 và “Great Powers, Grand Strategies: the New Game in the South China Sea” (“Các Cường Quốc Lớn, Các Chiến Lược Lớn: Trò Chơi Mới ở Biển Đông”) xuất bản năm 2018.
Chánh Tín biên dịch