Minh Anh
Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết cuộc chiến Nga-Ukraine đã tạo ra một cuộc khủng hoảng an ninh lương thực toàn cầu với giá năng lượng tăng cao, nhưng ít người biết rằng các chính sách của Trung Quốc trong ba lĩnh vực cũng đã làm trầm trọng thêm lạm phát toàn cầu.
Các nhà phân tích gồm ông Chad Bown và ông Vương Nghị Lâm (Yilin Wang) của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE) đã viết trong một báo cáo được công bố vào tuần trước rằng: “Cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã gây thiệt hại đáng báo động cho khu vực”.
Báo cáo cho biết: “Nó cũng đã góp phần vào cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu, vì Nga đang ngăn chặn việc xuất khẩu các loại phân bón quan trọng mà nông dân cần ở những nơi khác, và vai trò của Ukraine với tư cách như một bệ đỡ cho châu Phi và Trung Đông đã bị suy giảm”.
“Nhưng có một nguy cơ khác chưa được công nhận đối với an ninh lương thực toàn cầu”, hai người viết.
Các nhà phân tích đã trích dẫn cụ thể các hạn chế và thuế quan mà ĐCSTQ áp đặt đối với hai mặt hàng chính là phân bón và thịt lợn.
Các hạn chế của ĐCSTQ đã vượt ra ngoài thực phẩm. Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết Trung Quốc cũng đã hạn chế xuất khẩu thép.
Tất cả những động thái này, mặc dù mang lại lợi ích cho Trung Quốc, nhưng đã dẫn đến giá cao hơn ở những nơi khác trên thế giới, báo cáo cho biết.
“Vấn đề với Trung Quốc (ĐCSTQ) là nước này tiếp tục hành xử như một nước nhỏ. Các chính sách của Trung Quốc thường mang lại hiệu quả mong muốn trong nước — ví dụ, giảm chi phí đầu vào cho ngành công nghiệp hoặc một bộ phận nông dân để tăng lợi nhuận cho một bộ phận khác”, các nhà phân tích đã viết.
Họ nói thêm: “Nhưng họ (ĐCSTQ) cũng có thể mang tai họa cho người khác vì lợi ích của mình, và Trung Quốc chọn chính sách giải quyết các vấn đề trong nước bằng cách chuyển chi phí cho người dân ở các nước khác”.
Phân bón
Giá phân bón ở Trung Quốc và trên thế giới bắt đầu tăng vào năm ngoái do nhu cầu tăng mạnh và giá năng lượng tăng, nhưng chúng đã tăng thêm sau cuộc chiến Nga-Ukraine.
Viện Kinh tế Quốc tế Peterson lưu ý rằng vào tháng 7 năm ngoái, chính quyền ĐCSTQ đã ra lệnh cho các công ty lớn của Trung Quốc tạm ngừng xuất khẩu phân bón. Đến tháng 10 năm ngoái, khi giá tiếp tục tăng, các nhà chức trách bắt đầu yêu cầu giám sát thêm hàng xuất khẩu.
Reuters đưa tin rằng các hạn chế đã tiếp tục kéo dài trong năm nay và sẽ tiếp tục cho đến ít nhất là cuối mùa hè.
Các nhà phân tích viết: “Sự kết hợp của các hàng rào phi thuế quan đã khiến xuất khẩu phân bón của Trung Quốc giảm mạnh. Khi sản xuất trong nước tăng lên, giá phân bón của Trung Quốc chững lại và thậm chí bắt đầu giảm”.
Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết điều này hoàn toàn trái ngược với tình hình toàn cầu, khi giá phân bón tiếp tục tăng hơn gấp đôi so với mức một năm trước.
Trước khi có các hạn chế, tỷ trọng xuất khẩu phân bón toàn cầu của Trung Quốc là 24% đối với phân lân, 13% đối với nitơ và 2% đối với kali, theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson.
Các nhà phân tích của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết quyết định rút nguồn cung phân bón của Trung Quốc khỏi các thị trường thế giới sẽ chỉ “đẩy vấn đề sang các nước khác”.
Họ nói thêm rằng khi có ít phân bón hơn, lương thực được trồng ít hơn và cuộc chiến Nga-Ukraine đã đe dọa nguồn cung cấp lương thực toàn cầu, điều này (hạn chế xuất khẩu phân bón) “đến vào thời điểm tồi tệ nhất”. Nga và Ukraine là những nước xuất khẩu lớn các loại cây trồng như lúa mì, lúa mạch, ngô và dầu hướng dương.
Báo cáo cho biết: “Vào thời điểm quan trọng như vậy, Trung Quốc cần phải làm nhiều hơn – chứ không phải ít hơn – để giúp vượt qua những thách thức nhân đạo tiềm ẩn ở nhiều quốc gia nghèo đói, [đó là] nhập khẩu phân bón và thực phẩm”.
Báo cáo cho biết các lệnh cấm xuất khẩu như vậy có tác động lớn hơn cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc.
Thép
Chính quyền Trung Quốc năm ngoái đã dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu phế liệu trong một nỗ lực nhằm kiềm chế giá trong nước tăng vọt. Họ cũng áp đặt một số đợt hạn chế xuất khẩu và tăng thuế xuất khẩu đối với năm sản phẩm thép, đồng thời hạn chế xuất khẩu hơn nữa bằng cách loại bỏ khoản hoàn thuế VAT 13% đối với 146 sản phẩm thép khác.
Đến tháng 3 năm nay, giá thép tại Trung Quốc đã thấp hơn 5% so với trước khi bị hạn chế.
Các nhà phân tích của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết: “Nhưng đối với phân bón, những sự sụt giảm này phải trả giá bằng phần còn lại của thế giới và giá thép (thép) bên ngoài Trung Quốc vẫn ở mức cao”. “Điều đáng lo ngại là khoảng cách giữa giá thép thế giới và Trung Quốc xuất hiện từ tháng 1 năm 2021 đang ngày càng nới rộng”.
Thịt lợn
Giá thịt lợn toàn cầu tăng bắt đầu vào năm 2018, khi Trung Quốc – nước cung cấp một nửa lượng thịt lợn thế giới vào thời điểm đó – bị ảnh hưởng bởi đợt bùng phát dịch tả lợn châu Phi.
Điều này buộc Trung Quốc phải tiêu hủy 40% đàn lợn, khiến giá thịt lợn tăng hơn gấp đôi vào cuối năm 2019. Giá thịt lợn thế giới cũng đã tăng 25% do Trung Quốc nhập khẩu nhiều thịt lợn hơn và kéo nguồn cung ra khỏi thị trường, theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson.
Các nhà phân tích của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết: “Bắt đầu từ năm 2019, Trung Quốc đã tận dụng lợi thế nhập khẩu (thịt lợn) để giảm áp lực giá nội địa trước khi ngừng nhập khẩu gần đây. Những chính sách này đã ảnh hưởng đến phần còn lại của thế giới”.
Bắc Kinh cũng đã giảm thuế nhập khẩu thịt lợn vào năm 2020, điều này có thể khiến người tiêu dùng ở các nước khác đối mặt với giá thịt lợn cao hơn do nguồn cung giảm, Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết.
Theo Hạ Vũ