GDP của Trung Quốc có thể sẽ giảm trong quý 2, trái ngược với các báo cáo chính thức, vì nước này được cho là đang nỗ lực trên nhiều mặt để thúc đẩy nền kinh tế đang bị tàn phá của mình một cách tuyệt vọng.
Bắc Kinh đã công bố GDP Trung Quốc tăng 0.4% trong quý 2. Đây là mức tăng trưởng hàng quý yếu thứ hai từng được ghi nhận chính thức.
Nhưng dữ liệu tư nhân vẽ ra một bức tranh thậm chí còn tồi tệ hơn. Các tác động từ các đợt phong tỏa liên quan đến COVID tại hơn một chục thành phố trên khắp Trung Quốc, chi tiêu tiêu dùng giảm và nhu cầu hàng hóa từ ngoại quốc thấp hơn đều cho thấy sự suy giảm. Đây sẽ là đợt giảm hàng quý đầu tiên kể từ năm 2020 khi bắt đầu đại dịch virus.
Bloomberg trích dẫn nhiều nguồn dữ liệu tư nhân khác về hoạt động kinh tế cho thấy tăng trưởng quý 2 kém mạnh mẽ hơn nhiều so với những gì Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang báo cáo.
Các số liệu về đi lại cho thấy đường xá của Trung Quốc nhìn chung ít bận rộn hơn trong nửa đầu năm 2022 so với năm trước. Hoạt động bay nội địa của Trung Quốc cũng giảm hơn 60%. Cũng có ít sự luân chuyển hàng hóa giữa các thành phố hơn so với năm trước, xét về hoạt động vận tải đường bộ.
China Beige Book, chuyên cung cấp các chỉ số kinh tế thay thế cho Trung Quốc, cho biết các doanh nghiệp Trung Quốc mà họ khảo sát chỉ ra hoạt động và nhu cầu yếu hơn từ khách hàng do tình trạng phong tỏa liên tục trong quý 2.
Chi tiêu của người tiêu dùng cũng yếu hơn năm ngoái. Nhiều công ty bán lẻ và hàng tiêu dùng nước ngoài, bao gồm cả Nike Inc., đã báo cáo doanh số bán hàng yếu hơn. Bloomberg tính toán — sử dụng dữ liệu từ Hiệp hội Nhà sản xuất Xe hơi Trung Quốc — rằng doanh số bán xe hơi giảm hơn 10% trong quý 2/2022.
Vì vậy, tất cả các dấu hiệu đều chỉ ra một nền kinh tế rất yếu.
Tất nhiên, Bắc Kinh sẽ không bao giờ báo cáo sự sụt giảm GDP hàng quý. Điều đó sẽ rất tệ cho hình ảnh và tinh thần. Trung Quốc đã khẳng định rằng họ sẽ đáp ứng mức tăng trưởng GDP hàng năm 5.5% vào năm 2022, một con số gần như không thể đạt được nếu xét theo GDP quý 2. Tuy nhiên, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã có chuyến công du quốc gia trong vài tháng qua, kêu gọi các chính quyền địa phương và khu vực làm việc để mở rộng tăng trưởng kinh tế.
Đây là một năm quan trọng đối với Bắc Kinh và ĐCSTQ. Tổng bí thư ĐCSTQ kiêm nhà lãnh đạo thực tế của Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có thêm một nhiệm kỳ nữa nắm quyền lãnh đạo Đảng tại Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc lần thứ 20 vào mùa thu năm nay. Đã có rất nhiều lời khen ngợi dành cho ông Tập và các chính sách của ông trong những tuần gần đây trên các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc. Chính sách “zero COVID linh hoạt” của đất nước, mà ông Tập là người ủng hộ, yêu cầu những hạn chế cứng rắn ở bất cứ nơi nào xuất hiện các trường hợp nhiễm virus mới. Và Bắc Kinh vẫn khẳng định rằng họ sẽ tiếp tục chính sách này trong khi vẫn xoay xở được tăng trưởng kinh tế cho quốc gia.
Một số cách để quản lý tăng trưởng bất chấp những thách thức về phong tỏa và giảm phát chi tiêu của người tiêu dùng là gì?
Sách lược đã được thử nghiệm và chứng minh là bán nhiều nợ hơn, tất nhiên rồi.
Các chính phủ địa phương Trung Quốc đã phát hành lượng trái phiếu kỷ lục 1.94 ngàn tỷ nhân dân tệ (tương đương 290 tỷ USD) vào tháng Sáu, tăng hơn 140% so với cùng thời kỳ năm trước, theo dữ liệu từ Great Wall Securities. Trung Quốc đã phát hành nợ cao hơn tốc độ kế hoạch. Hơn 93% trong số 3.65 ngàn tỷ hạn ngạch trái phiếu đặc biệt của chính phủ địa phương trong cả năm đã được phát hành chỉ trong sáu tháng đầu năm, Great Wall cho biết.
Phần lớn các khoản nợ như vậy sẽ được chuyển cho cơ sở hạ tầng, có mục đích kép là cung cấp việc làm tạm thời và tạo ra doanh thu liên tục cho chính phủ. Sẽ là một chặng đường dài để bù đắp doanh thu bị mất từ các đợt phong tỏa đại dịch, các khoản giảm thuế liên quan đến COVID, và việc bán đất bất động sản bị giảm sút.
Với hạn ngạch năm 2022 gần đầy, Bắc Kinh đang xem xét cho phép các chính quyền địa phương cấp thêm nợ bằng cách khai thác vào hạn ngạch dự kiến của năm tới. Bloomberg đưa tin, Bộ Tài chính đang đánh giá việc cho phép bán tới 1.5 ngàn tỷ nhân dân tệ (220 tỷ USD) trái phiếu đặc biệt trong nửa cuối năm 2022.
Đây sẽ là lần đầu tiên các đợt phát hành trái phiếu được thực hiện sớm như vậy. Điều này cho thấy nền kinh tế Trung Quốc thậm chí còn tồi tệ hơn suy nghĩ ban đầu và Bắc Kinh đang tuyệt vọng để lấp đầy khoảng cách tăng trưởng.
Nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung của Trung Quốc cho phép phát hành một lượng nợ nhất định hàng năm để hỗ trợ thu ngân sách của năm đó. Trước đây, chính quyền địa phương không bắt đầu bán trái phiếu mới cho đến tháng Ba hàng năm tại Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc. Sau đó, đến năm 2019, Bắc Kinh bắt đầu cho phép phát hành trái phiếu bắt đầu từ hôm 01/01. Bất kỳ sự điều chỉnh nào đối với mốc thời gian này đều cần phải có sự chấp thuận của Quốc Vụ Viện, nội các của Trung Quốc.
Nhưng cùng một cách làm cũ có thể không còn hiệu quả. Trung Quốc có thể ngày càng trở nên tuyệt vọng hơn khi tình trạng bất ổn xã hội — nỗi lo của ĐCSTQ — phá vỡ sự kiểm soát của ĐCSTQ đối với nền kinh tế.
Đến tháng Bảy, có báo cáo về việc người mua nhà từ chối thanh toán các khoản thế chấp của họ đối với những ngôi nhà mới phát triển mà các nhà phát triển bất động sản nợ nần chồng chất không thể hoàn công. Hiện tượng này đã lan rộng ra khoảng 100 thành phố trên khắp Trung Quốc. Và những người tiêu dùng thất vọng đã biểu tình phản đối ở một số thành phố. Một video đã lan truyền vào tháng Bảy ghi lại cảnh những người biểu tình bị đánh đập bởi những kẻ được chính quyền trả tiền.
Phát triển bất động sản là một lĩnh vực mà Bắc Kinh đã phải vật lộn để quản lý, với nhiều nhà phát triển hàng đầu đang gặp khó khăn về tài chính.
Để quản lý tinh thần của người tiêu dùng, Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ bắt đầu cung cấp cho người tiêu dùng “phiếu tiêu dùng” khi đi ăn ngoài. Thông qua các chính quyền thành phố, ĐCSTQ sẽ phát một số chi phiếu có thể chi tiêu tại các nhà hàng và các cơ sở khác.
Các biện pháp tuyệt vọng cho một tình hình kinh tế tuyệt vọng.
Fan Yu là một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính và kinh tế và đã đóng góp các phân tích về nền kinh tế Trung Quốc từ năm 2015.
Vân Du biên dịch