Thu Hà
1-10-2022
Tuần qua, việc phát lộ sai phạm tại Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (gọi tắt là Viện Hàn lâm), cũng như việc bắt khẩn cấp Nguyễn Quang Linh, trợ lý của Phó thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh, đã gây xôn xao dư luận và ngay trong hàng ngũ các đảng viên cộng sản.
Chuyện bê bối ở Viện Hàn lâm đã xảy ra từ lâu. Hàng loạt vi phạm, khuyết điểm trong “lò ấp” thạc sĩ, tiến sĩ của Viện Hàn lâm đã có từ giai đoạn 2011-2016, dưới thời quản lý của Nguyễn Xuân Thắng, hiện là Uỷ viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương đảng Cộng sản Việt Nam.
Đó là sai phạm về quản lý tổ chức bộ máy, chi tiêu vô tội vạ, ăn xén tài sản công và vô trách nhiệm trong đào tạo chuyên môn. Từ đó, mỗi năm viện này “ấp nở” 200 tiến sĩ, trên 1.000 thạc sĩ… với những đề tài “trời ơi đất hỡi” xoay quanh chủ đề công tác đảng và chủ nghĩa Mác – Lê.
Lãnh đạo ở viện này mua bán văn bằng kiếm tiền, bất chấp đạo đức và luật pháp. Mỗi ngày, một hội đồng nghiệm thu có khi chấm vài chục đề tài thạc sĩ, tiến sĩ là chuyện thường, nhiều hơn cả số học sinh được cô giáo cấp một dò bài, cả hai buổi học cộng lại.
Các nghiên cứu sinh hầu hết là quan nhưng lắm tiền, nhiều quyền, đã có Cao cấp Chính trị, chỉ thiếu mỗi cái văn bằng tiến sĩ hoặc học hàm phó giáo sư, để leo cao, chui sâu vào trong hệ thống, đục khoét của dân thêm nhiều hơn nữa.
Năm 2016, sau khi lọt vào Bộ Chính trị khoá 12, Nguyễn Xuân Thắng rời Viện Hàn lâm. Người lên nắm chủ tịch Viện, thế chỗ Thắng là Nguyễn Quang Thuấn. Năm 2018, khi là bệnh nhân Covid 19 thứ 21, ông Thuấn lộ đời tư bê bối, khi chu du từ Anh quốc về Việt Nam, xuống phi trường và “chạy” ngay đến nhà bồ nhí ở khu phố R4 Royal City. Công an và nhân viên y tế đã phải đến nơi đây để hốt cô này, cùng đứa con riêng với ông Thuấn đi cách ly.
Nguyễn Quang Thuấn hiện là Phó chủ tịch chuyên trách Hội đồng lý luận Trung ương. Kế nhiệm Nguyễn Quang Thuấn để ngồi vào vị trí chủ tịch Viện Hàn lâm là nhân vật trẻ tuổi Bùi Nhật Quang.
Bùi Nhật Quang sinh năm 1975, là con trai cố giáo sư Bùi Huy Khoát, từng là Viện trưởng Viện nghiên cứu châu Âu, thuộc Viện Hàn lâm. Ông Khoát là bạn thân với ông Nguyễn Phú Trọng và là thầy của Nguyễn Xuân Thắng, nhờ vậy hoạn lộ Bùi Nhật Quang như rải hoa hồng.
Tháng 3-2014, từ Viện trưởng Viện nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông, Bùi Nhật Quang được Ban Bí thư cho luân chuyển về tỉnh Ninh Thuận để tham gia Ban chấp hành đảng bộ tỉnh và được bầu giữ chức Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận, nhiệm kỳ 2011 – 2016.
Tháng 1-2016, tại Đại hội 12 của Đảng Cộng sản, Bùi Nhật Quang được bầu làm Ủy viên dự khuyết Trung ương. Sau đó được điều động, bổ nhiệm trở lại làm Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm và ba năm sau, năm 2019, Quang thay Nguyễn Quang Thuấn giữ chức Viện trưởng Viện Hàn lâm cho đến nay. Bùi Nhật Quang cũng kiêm nhiệm chức Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương. Tại đại hội 13, Bùi Nhật Quang lọt vào Uỷ viên Trung ương.
Một người song hành, cùng lãnh đạo Viện Hàn lâm với Bùi Nhật Quang, phải kể đến là Đặng Xuân Thanh.
Đặng Xuân Thanh sinh năm 1965, là con trai cố giáo sư Đặng Xuân Kỳ (1931-2010). Ông kỳ từng là Ủy viên Trung ương Đảng khóa 6 và 7, từng giữ chức Viện trưởng Viện Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm), Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương khoá 9 và 10.
Đặng Xuân Kỳ là trưởng nam của ông Trường Chinh, tức Đặng Xuân Khu (1907-1988), lãnh tụ của đảng cộng sản và là ông trùm lý luận Mác xít. Đặng Xuân Thanh chính là cháu nội đích tôn của lãnh tụ cộng sản Trường Chinh.
Đặng Xuân Thanh từng là Viện trưởng Viện nghiên cứu Trung Quốc; Ủy viên Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương Hội Hữu nghị Việt – Trung. Tháng 3-2014, Thanh được Ban Bí thư luân chuyển, điều động về Lào Cai, giữ chức Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, nhiệm kỳ 2011–2016, sau đó tái cử tiếp nhiệm kỳ 2016-2021. Năm 2018, Thanh được bổ nhiệm chức Phó Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam.
Em trai của Đặng Xuân Thanh chính là tiến sĩ Đặng Xuân Phương, sinh 1974, hiện là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục của quốc hội khoá 15, đại biểu quốc hội khoá 14 và 15.
***
Nhằm né tránh liên luỵ cho Uỷ viên Bộ Chính trị Nguyễn Xuân Thắng, nên Uỷ ban Kiểm tra Trung ương chỉ “khoanh” sai phạm ở Viện Hàn lâm từ năm 2016 trở về sau. Dễ thấy, “đầu têu” của mọi vi phạm pháp luật trong đào tạo và cấp phát văn bằng, cũng như việc tham nhũng, suy thoái đạo đức và lũng đoạn chính trị… chính là ngài đương kim Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương đảng CSVN, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia, Nguyễn Xuân Thắng.
Cũng cần nói thêm rằng, ở Hội đồng lý luận Trung ương, nơi có chức năng “tham mưu cho Đảng về các vấn đề lý luận chính trị, chủ nghĩa Mac-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ nghĩa xã hội, định hướng và hoạch định các chính sách…”, thì chủ tịch Hội đồng Nguyễn Xuân Thắng cũng dính không ít bê bối.
Tháng 8-2017, ông Nguyễn Xuân Thắng, giám đốc Học viện Chính trị quốc gia HCM đã “bật đèn xanh” giúp sức cho Nguyễn Thị Thanh Nhàn (chủ tịch AIC hiện đang bị truy nã) ôm gói thầu cung cấp lắp đặt thiết bị phần mềm điện tử cho Học viện Trung tâm và năm Học viện trực thuộc Học viện Chính trị Quốc gia HCM, với số tiền hơn 38 tỷ đồng.
Trong số bốn phó chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương thì đã có ba ông được “phong thần”.
Nguyễn Quang Thuấn có vợ bé, con rơi. Bùi Trường Giang tòm tem vợ đồng chí, vi phạm “đạo đức và lối sống” đã bị kỷ luật khiển trách và nay là Bùi Nhật Quang. Thế nhưng, đến thời điểm này, cả Nguyễn Xuân Thắng và người kế nhiệm là Nguyễn Quang Thuấn đều bình an vô sự.
Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đã kỷ luật “cảnh cáo” cá nhân Đặng Xuân Thắng và cả Ban Thường vụ đảng uỷ Viện Hàn lâm. Xem ra “cái nôi” đào tạo ra những trùm lý luận Mác Lê, cũng như “nền tảng tư tưởng của đảng” tại đây đã tả tơi, rách nát như chính đạo đức suy đồi của các đời lãnh đạo ở Viện Hàn lâm này.
Quyết định mức “cảnh cáo” dành cho Bùi Nhật Quang, mà không đưa ra Ban chấp hành Trung ương xem xét kỷ luật, xem như ông Nguyễn Phú Trọng đã cứu học trò và dành cho Bùi Nhật Quang một ân huệ.
Nhận kỷ luật “cảnh cáo” từ Bộ Chính trị, tức Bùi Nhật Quang vẫn giữ được thân phận Uỷ viên Trung ương và có thể vẫn không mất ghế Chủ tịch Viện Hàn lâm.
Theo quy định 80 của Bộ Chính trị ban hành gần đây, “cán bộ bị kỷ luật cảnh cáo thì trong 30 tháng không được quy hoạch, bổ nhiệm vào các chức vụ cao hơn”. Như vậy về lý thuyết, đến năm 2026, Bùi Nhật Quang “hết án” và vẫn còn cơ hội. Tuy nhiên theo diễn biến chính trường, Quang sẽ khó trụ nổi ở đại hội 14.
Bùi Nhật Quang là nhân tố được quy hoạch “nhân sự cấp chiến lược”. Nếu không bị các cán bộ ở Viện Hàn lâm và quần chúng tố cáo, buộc cơ quan chức năng phải vào cuộc phanh phui sai phạm, thì Bùi Nhật Quang sẽ vào Bộ Chính trị khoá 14 và nhảy lên ghế Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương nhiệm kỳ 2026-2031.
***
Nhìn lại, thượng tầng đảng cộng sản VN đang bế tắc về lý luận và loay hoay trong thực tiễn. Những “nền tảng tư tưởng” mà đảng cố hô hào trong gượng ép, đã bị chính những đảng viên cấp cao phá vỡ và ngồi xổm lên. Nạn tham nhũng, bè phái, chà đạp lên học thuật và vi phạm nguyên tắc dân chủ trong đảng đã trở thành dịch bệnh lây lan trong hàng ngũ những nhà lý luận, có học hàm học vị và chỗ đứng cao ngất trong cơ quan đầu não.
Đến như cháu đích tôn của ông Trường Chinh còn suy thoái, thì lý luận chính trị của đảng cộng sản đã rách bươm không còn chỗ vá. Thêm nữa, bệnh “thoái hoá và suy đồi” giờ đây đang hiện diện rõ ở các “cậu ấm”, “cô chiêu”, con cưng và là những “hạt giống đỏ” của đảng một cách không chối cãi.