Tác giả Dorothy Li
Các bệnh nhân nằm trên cáng tại bệnh viện Đồng Nhân ở Thượng Hải hôm 03/01/2023. (Ảnh: Hector Retamal /AFP qua Getty Images) Trung Quốc
Để đáp lại công bố gần đây của chính quyền Trung Quốc về hàng chục ngàn ca tử vong trong đợt bùng phát mới nhất, các chuyên gia cho rằng nhà cầm quyền nước này vẫn đang che giấu số ca tử vong do COVID-19 thực tế ở Hoa lục. Họ cho biết con số thực tế có thể cao hơn theo cấp số nhân.
Theo các nhà phân tích, nếu như dựa vào các nghiên cứu và tuyên bố chính thức tiết lộ số lượng ca nhiễm cao, cũng như từ chính lời tường thuật của người dân và nhân viên nhà xác, thì có thể thấy rằng đất nước này đang che giấu số lượng lớn ca tử vong thực tế.
Hôm 14/01, cơ quan quản lý y tế hàng đầu của Trung Quốc đã ghi nhận gần 60,000 ca tử vong liên quan đến COVID-19 trong năm tuần đầu tiên sau khi chính quyền này đột ngột dỡ bỏ chính sách zero COVID vào tháng 12/2022.
Trước đây chính quyền Trung Quốc đã báo cáo số liệu thống kê chính thức chỉ có 37 trường hợp tử vong, một con số thấp đến mức phi lý và vấp phải sự hoài nghi rộng rãi. Tuy là con số 60,000 ca cũng cho thấy một sự gia tăng đáng kể, nhưng các chuyên gia vẫn cảm thấy tuyên bố này không đủ sức thuyết phục.
Ông Tống Quốc Thành (Song Guo-cheng), một nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế thuộc Đại học Quốc lập Chính trị Đài Loan, cho biết: “Số liệu tử vong mới được báo cáo vẫn còn đáng ngờ.”
Theo ông Tống, tỷ lệ nhiễm COVID-19 cho thấy số người tử vong đáng lẽ phải cao hơn nhiều.
Bùng phát quy mô lớn
Một nghiên cứu của Đại học Bắc Kinh ước tính rằng tính đến giữa tháng Một, có tới 64% dân số nước này, tương đương 900 triệu người, đã nhiễm COVID-19. Mô hình của các nhà nghiên cứu dựa trên dữ liệu tìm kiếm trực tuyến về các triệu chứng của COVID-19, chẳng hạn như sốt và ho.
Khi các đợt bùng phát lan rộng khắp đất nước, các chuyên gia y tế cả trong lẫn ngoài nước đã chuyển sang sử dụng dữ liệu đại diện, chẳng hạn như các cuộc khảo sát trực tuyến và những câu chuyện thực tế, để đánh giá quy mô của đợt bùng phát khi không có số liệu thống kê đáng tin cậy về COVID.
Cơ quan y tế hàng đầu của Trung Quốc, Ủy ban Y tế Quốc gia (NHC), đã ngừng công bố các ca nhiễm hàng ngày và chỉ ghi nhận vài chục trường hợp tử vong trước khi đưa ra công bố mới nhất này. Nhưng cảnh tượng quá tải ở nhiều bệnh viện và lò hỏa táng chỉ khiến người dân Trung Quốc và các nhà quan sát bên ngoài thêm mất lòng tin vào các số liệu thống kê chính thức.
Ngay cả dữ liệu khu vực cũng cho thấy đợt bùng phát dịch lần này nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì cơ quan y tế hàng đầu của quốc gia công bố.
Một quan chức ở tỉnh Hà Nam, miền trung Trung Quốc, nơi có 99.4 triệu dân, cho biết trong một cuộc họp báo rằng tỷ lệ lây nhiễm COVID-19 có thể đã lên tới 89% tính đến hôm 06/01. Hôm 14/01, các nhà chức trách cho biết, thành phố 3 triệu dân Hô Hòa Hạo Đặc (Hohhot) ở phía Bắc có khoảng 74% đến 81% dân số đã nhiễm chủng virus này.
Theo biên bản cuộc họp bị rò rỉ hồi tháng trước, NHC ước tính rằng 250 triệu người đã nhiễm COVID từ ngày 01/12 đến ngày 20/12/2022.
Theo ông Tống, với tỷ lệ lây nhiễm khoảng 70% và đa phần là bộ phận dân số già, thì số người tử vong, nếu tính trên tỷ lệ tử vong là 1%, đáng lẽ phải cao hơn nhiều so với con số chính thức là 60,000 ca tử vong liên quan đến COVID-19.
Ông Tống cho hay, “Thông tin thu được từ nhiều nguồn khác nhau và các bản tin trực tuyến trái ngược hoàn toàn với các số liệu [COVID] mà Đảng Cộng sản Trung Quốc [ĐCSTQ] đã công bố. Điều này nhấn mạnh rằng ĐCSTQ vẫn đang đùa giỡn với dữ liệu, che đậy [quy mô thực sự của đợt bùng phát].”
Tiến sĩ Scott Atlas, một thành viên cao cấp tại Viện Hoover ở Stanford và là cố vấn về COVID-19 dưới thời chính phủ cựu Tổng thống Trump, cũng bày tỏ quan điểm tương tự.
“Chúng ta không thể tin vào những con số đến từ Trung Quốc. Ngay từ đầu những số liệu này đã chẳng có ý nghĩa gì,” ông Atlas bày tỏ cảm nghĩ về dữ liệu COVID của Trung Quốc trong một cuộc phỏng vấn gần đây với NTD, một hãng thông tấn cùng hệ thống với The Epoch Times.
Mặc dù chính quyền Trung Quốc có thể đã sửa đổi số ca tử vong, nhưng ông Atlas cho rằng tình hình thực tế vẫn đang bị che giấu.
Ông Atlas, người cũng là một cộng tác viên cho The Epoch Times, cho biết: “Rất khó để biết chuyện gì đang xảy ra khi không có sự minh bạch.”
Ông còn nói thêm rằng chính quyền Trung Quốc “dường như muốn giữ thể diện hơn là nói sự thật và hợp tác toàn diện với cộng đồng quốc tế.”
Che giấu số ca tử vong
Kể từ khi đại dịch COVID-19 bắt đầu, chính quyền này đã vấp phải nhiều lời chỉ trích vì che đậy thông tin liên quan đến COVID nhằm hạ thấp những tin tức mà họ xem là gây phương hại cho hình ảnh của mình. Khi chủng virus này lần đầu tiên xuất hiện ở Vũ Hán vào cuối năm 2019, chế độ này đã che giấu quy mô của đợt bùng phát và bịt miệng những người tố giác, đồng thời để cho các cụm lây nhiễm trong khu vực phát triển thành một đại dịch.
Giờ đây, khi nhìn vào tình hình dịch bệnh lan nhanh như cháy rừng trong quần thể dân cư đông đúc và rộng lớn của quốc gia này, những người đang có hệ thống miễn dịch suy giảm (hay khả năng phòng vệ của cơ thể trước sự tấn công của các tác nhân gây hại bị suy giảm) sau ba năm sống dưới các đợt phong tỏa hà khắc, thì khoảng cách giữa số liệu chính thức và số liệu theo lời kể thực tế từ các nhân viên lò hỏa táng, nhân viên tuyến đầu, và người dân đang ngày càng tăng lên.
Hồi tháng 12/2022, một công nhân tại nhà tang lễ Bảo Hưng ở Thượng Hải nói với The Epoch Times rằng họ hỏa táng 400 đến 500 thi thể mỗi ngày, tăng từ mức tối đa là 90 thi thể trước khi các biện pháp kiểm soát dịch được dỡ bỏ.
Một cư dân khác ở thành phố Tô Châu gần đó đã ví tình trạng đông đúc tại Nhà tang lễ Tô Châu với con phố mua sắm nổi tiếng nhất của thành phố, một tuyến phố mà lúc nào cũng sầm uất và chật cứng người.
“Thật là một cảnh tượng thương tâm,” cô cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây với The Epoch Times. Người phụ nữ yêu cầu ẩn danh vì sợ bị trả thù này đã hòa vào một hàng dài người đứng xếp hàng bên ngoài cơ sở tang lễ này hôm 06/01 để chờ hỏa táng hiền mẫu quá cố của cô, người đã qua đời vì COVID hai ngày trước đó. Người phụ nữ này cho biết thêm, cùng ngày hôm đó, cô đã mất đi hai người thân khác cũng tử vong vì COVID.
Ông Lâm Hiểu Húc (Sean Lin), nhà virus học và cựu giám đốc phòng thí nghiệm của khoa bệnh truyền nhiễm tại Viện Nghiên cứu Quân đội Walter Reed, đã đưa ra một ước lượng dè dặt rằng khoảng 6 triệu thi thể có thể đã được hỏa thiêu trong tháng qua, với giả định rằng các lò hỏa táng của Trung Quốc đang hoạt động 24 giờ mỗi ngày. Nhưng con số đó có thể chỉ bằng một nửa tổng số ca tử vong, vì người dân ở vùng nông thôn có thể không được tiếp cận với các dịch vụ như vậy và được địa táng thay vì hỏa táng. Ông Lâm cho hay, sau khi trừ đi những trường hợp tử vong không liên quan đến COVID-19, thì số người tử vong có thể lên tới 10 triệu người.
Ông nói với The Epoch Times: “Chắc chắn là chính quyền đang nói dối về điều này.”
Ông Lâm cho biết thêm rằng ước tính sơ bộ của ông “có thể vẫn còn thấp hơn nhiều so với tình hình thực tế, nhưng ước tính này đã cao hơn nhiều so với lời nói dối của chính quyền.”
Các cộng đồng vùng nông thôn gặp khó khăn
Cuộc khủng hoảng COVID-19 dường như nghiêm trọng hơn ở các cộng đồng nông thôn, nơi các nguồn lực y tế được trang bị ít ỏi hơn so với các thành phố lớn.
Một dân làng ở Xích Sa, nơi quần tụ của 14,000 người ở phía tây nam Trung Quốc, cho biết một số lượng lớn những người trên 70 tuổi, đặc biệt là những người có bệnh lý nền, đang lần lượt qua đời. Hôm 16/01, bà nói với The Epoch Times, “Có rất nhiều người nhiễm virus [trong làng này]. Khoảng một chục [người già] đã mất.”
Người phụ nữ này, chỉ cho biết họ của mình là Dương vì sợ bị trả thù, cho biết thêm rằng đợt siêu bùng phát bắt đầu từ tháng 12/2022 này đã rút cạn các nguồn lực y tế của ngôi làng thuộc tỉnh Thiểm Tây này.
Bà nói, “Các bác sĩ làng đã đến tận nhà để chích thuốc cho những người lần đầu tiên có kết quả dương tính. Chẳng bao lâu sau, họ đã dùng hết thuốc. Nhiều người già không vượt qua được đã qua đời.”
Nhưng những người dân làng mất tại nhà có thể không được đưa vào bản cập nhật mới đây về các trường hợp tử vong liên quan đến COVID-19. NHC cho biết 59,938 trường hợp tử vong liên quan đến COVID-19 trong khoảng thời gian từ ngày 08/12/2022 đến ngày 12/01/2023, vốn chỉ đề cập đến những ca tử vong trong bệnh viện, ngụ ý rằng con số mới nhất này có thể vẫn còn thiếu sót rất lớn.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hoan nghênh công bố của chính quyền Trung quốc nhưng kêu gọi chính quyền này tiếp tục theo dõi “tỷ lệ tử vong quá mức.” Định nghĩa hạn hẹp của Trung Quốc về tỷ lệ tử vong do COVID-19, vốn chỉ giới hạn ở những bệnh nhân tử vong do suy hô hấp sau khi nhiễm COVID-19, đã nhận được những lời chỉ trích trên khắp thế giới, trong đó WHO cho rằng các tiêu chí này “sẽ đánh giá thấp hơn rất nhiều số người tử vong thực sự liên quan đến COVID.” Không có quốc gia nào khác ngoài Trung Quốc sử dụng định nghĩa hạn hẹp này cho trường hợp tử vong do COVID-19.
Đã có những dấu hiệu cho thấy ĐCSTQ đang gây sức ép buộc các bác sĩ và nhân viên nhà tang lễ phải che đậy những trường hợp tử vong [vì COVID-19] này. Hồi tháng 12/2022, một giám đốc nhà tang lễ ở tỉnh An Huy cho biết họ được chỉ thị là tránh ghi nguyên nhân tử vong trên giấy chứng tử là ‘viêm phổi do COVID-19’ mà thay vào đó hãy sử dụng những lý do khác như nhiễm trùng phổi.
Các nhà quan sát bên ngoài lo ngại rằng việc chế độ này che đậy các đợt bùng phát hiện tại của đất nước sẽ gây ra một rủi ro mới đối với sức khỏe toàn cầu.
Theo ông Tống, nếu không có dữ liệu đáng tin cậy, các chuyên gia y tế quốc tế không thể xây dựng mô hình toán học, đánh giá mức độ lây truyền và tỷ lệ tử vong, cũng như xác định xem liệu có biến thể mới hay không, chưa kể đến việc phát triển các loại vaccine để chống lại bệnh dịch này.
Ông cho hay: “Những hành vi như vậy của ĐCSTQ về căn bản sẽ tạo ra sự hỗn loạn về sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu.”
Mối lo ngại toàn cầu
Việc thiếu dữ liệu sức khỏe cộng đồng đáng tin cậy đã làm dấy lên mối lo ngại trên toàn thế giới, đặc biệt là về một biến thể mới, nguy hiểm hơn đang xuất hiện ở quốc gia này. Hoa Kỳ và hơn chục quốc gia hiện yêu cầu du khách đến từ Trung Quốc cho xem kết quả xét nghiệm âm tính với COVID-19, một biện pháp hạn chế nhập cảnh mà chính Trung Quốc cũng đang áp dụng.
Ông Gordon Chang, một tác giả kiêm thành viên cao cấp tại Viện Gatestone, một tổ chức tư vấn theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống, đề nghị rằng tất cả các quốc gia nên đóng cửa biên giới vì ĐCSTQ đang một lần nữa che giấu quy mô thực sự của cuộc khủng hoảng COVID-19.
“Trung Quốc quá nguy hiểm để ứng phó, cho dù chúng ta đang nói về COVID hay nói về điều gì khác. Chúng ta không thể giao thiệp với Trung Quốc, chừng nào nước này còn do Đảng Cộng sản cai trị, bởi vì Đảng Cộng sản, xét theo bản chất cố hữu mà nói thì chính là tà ác,” ông Chang nói trong một cuộc phỏng vấn trước đây.
“Chúng ta phải tự bảo vệ mình.”
Cô Dorothy Li là một phóng viên của The Epoch Times tại Âu Châu. Bản tin có sự đóng góp của Eva Fu, Hồng Ninh, và Lạc Á
Nhã Đan biên dịch