Phạm Duy
Theo các nhà phân tích, quyết định của Hoa Kỳ cho phép Ukraine tiến hành các cuộc không kích tầm xa có thể giúp Kiev bảo vệ được chỗ đứng ở khu vực Kursk của Nga mà họ đã chiếm giữ, để có lợi thế trong bất kỳ cuộc đàm phán chiến tranh nào, nhưng có thể sẽ quá muộn để thay đổi tiến trình của cuộc chiến.
Hai tháng trước khi rời nhiệm sở, trong một thay đổi chính sách lớn, Tổng thống Joe Biden đã dỡ bỏ một số hạn chế ngăn cản Kiev sử dụng vũ khí do Hoa Kỳ cung cấp, để tấn công sâu hơn vào lãnh thổ Nga, Reuters đưa tin hôm Chủ Nhật (17/11).
Các nhà phân tích quân sự cho rằng tác động trên chiến trường, nơi Ukraine đã ở thế yếu trong nhiều tháng, sẽ phụ thuộc vào những hạn chế còn lại. Nhưng trong khi sự thay đổi có thể củng cố hoạt động của Kiev ở Kursk, thì nó không có khả năng là một yếu tố thay đổi toàn bộ cục diện chiến trường.
Ông Michael Kofman, thành viên cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế ở Washington, nhận xét: “Quyết định này được đưa ra khá muộn, và giống như những quyết định khác cùng loại, có thể đã quá muộn để thay đổi đáng kể tiến trình của cuộc chiến. Các cuộc tấn công tầm xa luôn là một phần của câu đố và đã được đặt quá nhiều kỳ vọng trong cuộc chiến này”.
Cũng không có cách nào để biết chính sách mới sẽ kéo dài bao lâu. Chính sách này đã bị chỉ trích bởi ông Richard Grenell, một trong những cố vấn chính sách đối ngoại thân cận nhất của Tổng thống đắc cử Donald Trump, người sẽ thay thế ông Biden tiếp quản Nhà Trắng vào ngày 20 tháng 1. Ông Trump từ lâu đã chỉ trích quy mô viện trợ của Hoa Kỳ cho Kiev và đã tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh một cách nhanh chóng, nhưng không nói rõ bằng cách nào.
Ukraine đã vận động hành lang cho sự thay đổi này trong nhiều tháng, với lý do rằng việc không thể tấn công các khu vực bên trong nước Nga, đặc biệt là các căn cứ không quân có máy bay chiến đấu tham gia không kích vào Ukraine, là một trở ngại lớn.
Lực lượng Nga, vốn đã đang ở thế tấn công trong hơn một năm, đã tiến quân với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2022 ở miền Đông Ukraine và gây sức ép ở phía đông bắc và đông nam.
Nga tuyên bố Ukraine không thể bắn tên lửa vào các mục tiêu bên trong nước Nga nếu không có sự hỗ trợ trực tiếp từ các đồng minh NATO, và gọi đây là sự leo thang lớn. Hôm thứ Hai (18/11), Điện Kremlin cho biết bất kỳ quyết định nào như vậy có nghĩa là Hoa Kỳ đã trực tiếp tham gia vào cuộc chiến.
Reuters đưa tin, các cuộc tấn công đầu tiên của Ukraine có thể diễn ra trong những ngày tới, và có khả năng sẽ sử dụng tên lửa ATACMS có tầm bắn lên tới 306 km.
Một quan chức quốc phòng Trung Âu nói với Reuters rằng các cuộc tấn công đó sẽ giúp Kiev có cơ hội lớn hơn để tự vệ trước các cuộc không kích, nhưng sẽ không thay đổi hoàn toàn cục diện cuộc chiến theo hướng có lợi cho Ukraine.
Vị quan chức này cho rằng Nga đã di chuyển nhiều phương tiện không quân của mình ra khỏi tầm với của vũ khí phương Tây tại Ukraine, bất chấp tầm bắn sẽ vượt ra ngoài khu vực Kursk do Ukraine chiếm đóng.
Ngoại trưởng Litva Gabrielius Landsbergis cho hay, ông “chưa mở sâm panh ngay” vì chưa biết Ukraine có bao nhiêu tên lửa và liệu chúng có đủ để tác động đến chiến trường hay không.
Quyết định cho phép tấn công chỉ sau nhiều tháng vận động hành lang của Ukraine tuân theo một chủ đề đã lặp lại nhiều lần trong suốt cuộc chiến khi chính quyền ông Biden cố gắng cân bằng giữa việc ủng hộ Ukraine với lo ngại về sự leo thang.
Trước đó, Washington đã do dự rất lâu trước khi chấp thuận cung cấp tên lửa tầm xa, xe tăng và máy bay cho Ukraine.
Một số nhà phân tích quân sự cho rằng sự chậm trễ như vậy đã tạo cho Moskva thời gian để phục hồi sau những thất bại ban đầu và củng cố khả năng phòng thủ ở vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, góp phần vào thất bại của cuộc phản công lớn của Ukraine vào năm ngoái.
Ukraine muốn cố thủ ở Kursk
Khả năng tấn công lãnh thổ Nga bằng tên lửa có thể có tác động trực tiếp nhất ở Kursk, nơi Ukraine muốn giữ một vị trí quan trọng mà họ đã chiếm được sau cuộc tấn công xuyên biên giới lớn đầu tiên vào tháng Tám. Lãnh thổ Nga này có thể là một con bài mặc cả trong bất kỳ cuộc đàm phán nào sau khi ông Trump vào Nhà Trắng.
Kiev cho biết Nga đã tập trung 50.000 quân để cố gắng chiếm lại lãnh thổ ở Kursk, và đã triển khai 11.000 binh lính Triều Tiên, trong đó một số được cho là đã tham gia cuộc chiến. Nga không xác nhận cũng không phủ nhận việc triển khai này.
“Tên lửa ATACMS có thể đe dọa các mục tiêu có giá trị cao của Nga và Triều Tiên. Điều này sẽ giúp lực lượng Ukraine bảo vệ Kursk, nơi đang chịu nhiều áp lực“, ông Kofman nhận định.
Ông Rob Lee, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại có trụ sở tại Philadelphia, tiểu bang Pennsylvania cho rằng Ukraine sẽ khó có thể giữ vững chiến trường của mình tại Kursk trong thời gian dài, nhưng cơ hội của Kiev ở đó sẽ phụ thuộc vào các nguồn lực.
“Ukraine đã điều động một số đơn vị tốt nhất của mình đến đó, vì vậy họ có thể cầm cự được một thời gian nếu tiếp tục nhận đủ đạn dược và quân tiếp viện chiến đấu“, ông Lee nhận xét.
Nhà phân tích quân sự Serhii Kuzan tại Kiev cho biết có một loạt mục tiêu ở Nga, cách Ukraine tới 500km, mà lực lượng Kiev coi là ưu tiên, nhưng nhiều mục tiêu trong số đó vẫn nằm ngoài tầm bắn của ATACMS.
Pháp và Anh vẫn chưa nói rõ liệu họ có làm theo người Mỹ khi cho phép Ukraine sử dụng tên lửa hành trình Storm Shadow/SCALP có tầm bắn 250km hay không.
“Nga có thể bắn hạ Storm Shadow và ATACMS, do đó quy mô loạt tên lửa có thể phóng ra cũng là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc“, ông Lee lưu ý.
Người dân trên đường phố Kiev có cảm giác chung hôm thứ Hai (18/11) rằng quyết định này sẽ có ích, nhưng đã quá muộn.
“Điều này đáng lẽ phải được sử dụng như một biện pháp phòng ngừa hoặc như một phản ứng mạnh vào tháng 2 hoặc tháng 3 năm 2022. Bây giờ nó không còn đóng vai trò lớn nữa“, cô Olga Korovyachuk, 21 tuổi, nhận xét.
Phạm Duy, theo Reuters