Rủi ro đối với đồng USD đang tăng lên, khiến một số nhà phân tích thị trường phải suy nghĩ liệu quyền bá chủ của đồng bạc xanh sắp kết thúc hay chỉ đơn thuần là đối mặt với những rào cản mà đồng tiền này cuối cùng sẽ vượt qua.
Hiện tại, thì đồng thuận là đồng USD vẫn là vua, mặc dù nhiều mối đe dọa đang hình thành có thể làm suy yếu sự thống trị của đồng USD trên thị trường tài chính toàn cầu và nền kinh tế toàn cầu trong những năm tới.
Dữ liệu về Cấu trúc tiền tệ của Dự trữ Ngoại tệ Chính thức (COFER) của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy USD vẫn là đồng tiền được ưa thích đối với các quốc gia trên toàn thế giới, nhưng các loại đồng tiền khác đang tăng sự hiện diện trong dự trữ quốc tế.
Trong quý 4/2021, đồng USD đại diện cho 82.5% tổng số tiền dự trữ quốc tế. Tuy nhiên, so với quý trước, tỷ trọng dự trữ của USD giảm gần 0.01% xuống còn 7.087 ngàn tỷ USD.
Các chuyên gia tiền tệ tin rằng bản cập nhật COFER tiếp theo của IMF sẽ làm nổi bật sự gia tăng của đồng USD do nhu cầu trú ẩn an toàn mới.
Chỉ số US Dollar Index (DXY), đo lường đồng bạc xanh so với rổ tiền tệ, đã tăng 4.5% từ đầu năm đến nay. Chỉ số này cũng đã tăng đột biến khoảng 10% trong 12 tháng qua.
Một loạt các vấn đề đã trở thành phổ biến trong nền kinh tế toàn cầu, buộc các nhà đầu tư phải chuyển sang các tài sản trú ẩn an toàn thông thường, bao gồm cả USD. Từ tranh chấp địa chính trị ở Đông Âu đến khủng hoảng chuỗi cung ứng, các thị trường đang theo dõi vô số diễn biến có khả năng ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc tế.
Sự trỗi dậy của đồng nhân dân tệ
Nhưng trong khi đồng bảng Anh và đồng dollar Canada đã tăng tỷ trọng trong dự trữ ngoại hối, thì đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã thu hút được nhiều sự chú ý.
Trong giai đoạn từ tháng 10 đến tháng 12 (2021), tỷ trọng của đồng nhân dân tệ trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã tăng lên 336.1 tỷ USD, hơn 23% so với cùng thời kỳ năm trước, từ mức 271.6 tỷ USD.
Ngân hàng Trung ương Israel đã khiến thị trường tài chính kinh ngạc khi thực hiện phân bổ dự trữ lớn nhất trong một thập niên và thực hiện một sự thay đổi “triết lý”. Hành động này liên quan đến việc bổ sung đồng nhân dân tệ của Trung Quốc trị giá 206 tỷ USD vào dự trữ của Ngân hàng Trung ương Israel, làm giảm tỷ trọng của USD từ 66.5% xuống 61% và giảm tỷ trọng của đồng euro từ 30% xuống 20%.
Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã cố gắng mở rộng việc sử dụng và tiếp cận đồng nhân dân tệ trong các giao dịch tại khu vực, đặc biệt là khi Bắc Kinh mở rộng thương mại với các nước Á Châu khác.
Hồi tháng Một, theo số liệu của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT), các khoản thanh toán bằng đồng nhân dân tệ đã lên tăng mức cao kỷ lục là 3.2% thị phần. Để so sánh, USD và đồng euro lần lượt chiếm 40% và 36.5%.
Tháng trước, The Wall Street Journal đưa tin rằng Ả Rập Xê Út và Trung Quốc đang trao đổi về một thỏa thuận sẽ giải quyết các giao dịch dầu bằng đồng nhân dân tệ thay vì USD.
Tác giả và nhà tư vấn công nghệ tài chính Richard Turrin cảnh báo Bắc Kinh cũng đang thúc đẩy việc sử dụng đồng nhân dân tệ điện toán rộng rãi hơn và điều này có thể đe dọa đồng USD trong thương mại quốc tế.
Ông cho biết với việc nhiều quốc gia đang tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào USD, sẽ có động lực lớn hơn để sử dụng đồng nhân dân tệ.
Ông Turrin nói với hãng thông tấn CNBC hồi tháng trước: “Hãy nhớ rằng, Trung Quốc là quốc gia thương mại lớn nhất và quý vị sẽ thấy đồng nhân dân tệ kỹ thuật số dần thay thế USD khi mua hàng từ Trung Quốc. Nếu chúng ta đi khoảng 5 đến 10 năm nữa, đúng vậy, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm mức sử dụng USD trong thương mại quốc tế.”
“Những gì quý vị sẽ thấy trong tương lai là một đợt quay vòng, một bài tập quản lý rủi ro nhằm tìm cách từ từ và có thể chỉ giảm nhẹ sự phụ thuộc vào USD, từ 100% xuống 80%, 85%.”
Ông nói rằng Bắc Kinh đang đi trước Hoa Kỳ và phần còn lại của thế giới về tất cả các loại hình công nghệ tài chính.
Ông Kyle Bass, người sáng lập và giám đốc đầu tư của Hayman Capital Management, cảnh báo, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số cũng là “mối đe dọa lớn nhất đối với phương Tây trong 50 năm qua.”
Ông nói với EpochTV hồi đầu tháng này rằng, “Hãy hình dung nếu chính phủ Trung Quốc có quyền truy cập vào mọi ông Tom, Dick, và Harry ở Mỹ… và họ có khả năng biết tài khoản ngân hàng của quý vị ở đâu, tình trạng như thế nào, thu nhập của quý vị là bao nhiêu, và liệu quý vị có gặp khó khăn về tài chính không. Hãy tưởng tượng nếu họ có thể chạy chéo một thuật toán nói rằng, hãy tìm kiếm các nhân viên chính phủ Hoa Kỳ có tài khoản Tinder đang thiếu tiền mặt — và có thể họ đã kết hôn — và chúng ta có thể tha hóa họ ngay lập tức.”
Ông đã giữ quan điểm này trong một thời gian, khi nói với CNBC hồi năm ngoái rằng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số không khác gì một con ngựa thành Troy có thể làm suy yếu các nền kinh tế phương Tây.
Đồng thời, Chủ tịch Quỹ Bitcoin, ông Brock Pierce cho biết, có “ít lực kéo” đối với đồng nhân dân tệ và các loại tiền điện toán của ngân hàng trung ương (CBDC) khi chúng vẫn đang trong “giai đoạn thử nghiệm.”
Ông nói với The Epoch Times: “Chúng tôi không cho rằng chúng được sử dụng trong thương mại xuyên biên giới trong tương lai gần.”
Đồng nhân dân tệ của Trung Quốc đã có một khởi đầu chậm chạp cho đến năm 2022, được thúc đẩy bởi các hạn chế được tái lập liên quan đến sức khỏe cộng đồng vì COVID và áp lực lên nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này.
Tính đến thời điểm hiện tại, đồng nhân dân tệ đã giảm 1% so với USD. Trong 12 tháng qua, đồng nhân dân tệ đã tăng giá hơn 1% so với USD.
Các chiến dịch phi USD hóa rộng hơn
Không có gì bí mật khi các quốc gia khác đang giảm sự phụ thuộc của họ vào USD, có khả năng cho phép các loại tiền tệ khác có được chỗ đứng vững chắc trên thị trường quốc tế.
Nga đã bắt đầu nỗ lực phi USD hóa ngay sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014 và đồng rúp đã chống đỡ được các lệnh trừng phạt kinh tế và hạn chế tài chính của phương Tây, trở lại mức trước khi có cuộc chiến. Ngoài ra, Moscow đã có thể tăng cường sản xuất và xuất cảng năng lượng trong khi thúc giục Âu Châu mua dầu thô và xăng của họ bằng đồng rúp.
Ông Pierce nói: “Nga, bất chấp các lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ và hầu hết các quốc gia phương Tây, vẫn cố gắng giữ mối quan hệ tài chính với nhiều quốc gia lớn trên thế giới, trong đó có Trung Quốc và Ấn Độ. Họ đã cố gắng thúc đẩy các đối tác thương mại của họ hướng tới thương mại phi USD trong một thời gian, và các lệnh trừng phạt này đã là chất xúc tác để họ tăng tốc những nỗ lực đó.”
Hồi tháng Ba, Ấn Độ đã gây chú ý khi xác nhận rằng họ đang tìm hiểu các giao dịch song phương giữa đồng rupee và đồng rúp liên quan đến năng lượng và hàng hóa nông nghiệp. Hai bên đã thiết lập một thỏa thuận để giải quyết việc mua bán vũ khí của Nga và ngăn chặn các lệnh trừng phạt được áp dụng theo Đạo luật Chống các Đối thủ của Mỹ Thông qua Trừng phạt (CAATSA).
Nhưng, ông Zongyuan Zoe Liu, thuộc Hội đồng Quan hệ Ngoại giao (CFR), cho biết trong một báo cáo rằng cả Trung Quốc và Ấn Độ đều bị tê liệt trong “tình thế tiến thoái lưỡng nan của Nga.”
Ông Zongyuan viết: “Nếu họ chọn giúp Nga thực hiện các biện pháp trừng phạt, thì các tổ chức tài chính của họ sẽ phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng của các biện pháp trừng phạt thứ cấp bên cạnh thiệt hại về danh tiếng nếu bị lộ. Nếu họ quyết định không cung cấp cứu trợ cho Nga, thì việc phá sản của chính phủ ông Putin có thể gây ra trở ngại lớn cho nỗ lực của họ trong việc xây dựng một hệ thống tài chính toàn cầu thay thế.”
Cuối cùng, các nhà kinh tế và phân tích đang cố gắng trả lời liệu cuộc thập tự chinh phi USD hóa có thể chịu đựng được những thử thách căng thẳng mà Hoa Kỳ và các đồng minh đưa ra kể từ khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine hay không.
Trong khi đó, các nước BRICS (Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) đã thành lập Ngân hàng Phát triển Mới (NDB) gần một thập kỷ trước để phi USD hóa tài chính phát triển. Khung thanh toán này cũng có thể được kết nối với các loại tiền kỹ thuật số trong cơ sở hạ tầng tài chính quốc tế.
Ngân hàng trung ương Nga bắt đầu xem xét tới khả năng ra mắt một đồng rúp điện toán, với việc bà Olga Skorobogatova, Phó chủ tịch thứ nhất của Ngân hàng Nga, gần đây đã nhận xét rằng việc số hóa đồng tiền này là “rất cần thiết.”
Lạc quan hay bi quan đối với USD?
Trong khi chính phủ liên bang và Cục Dự trữ Liên bang đã chi tiêu và in ra hàng ngàn tỷ USD, thì đồng USD đã tạo ra động lực ấn tượng trong năm qua.
Ông Jack Bouroudjian, chủ tịch Global Smart Commodity Group, cho biết thế giới cần các nền kinh tế phương Tây hơn là cần một quốc gia như Nga.
Ông nói với The Epoch Times: “Vấn đề là rời khỏi bất kỳ sự phụ thuộc nào được tạo ra đối với năng lượng của Nga hoặc các hàng hóa căn bản khác.”
Tuy nhiên, Giám đốc điều hành của DoubleLine Capital, ông effrey Gundlach, nói, đồng USD có thể sẽ đối diện với một bước ngoặt.
“Quan điểm về USD của tôi đã rõ ràng và không thay đổi trong một năm nay: Tăng giá trong ngắn hạn (sáu tháng đến một năm) và giảm trong dài hạn (cộng thêm hai năm),” ông đăng trong một tweet hôm 18/04. “Xu hướng dài hạn này chiếm ưu thế là không thể tránh khỏi. Đường cong lợi suất hiện đang tăng độ dốc lớn và thâm hụt kép vẫn ở mức cao. Khó khăn với USD đang gia tăng, do đó bước ngoặt đang đến gần.”
Theo ông John Kicklighter, chiến lược gia trưởng tại Daily FX, cuối cùng, đa dạng hóa có thể là yếu tố chính đang tiến lên phía trước.
Ông viết trong một ghi chú nghiên cứu: “Một trong những vấn đề ngoại lệ mà tôi đã thận trọng theo dõi trong những quý và năm qua là nỗ lực đa dạng hóa khỏi đồng tiền có tính thanh khoản cao nhất thế giới,” đồng thời cho biết thêm rằng đồng nhân dân tệ đã được thúc đẩy như một thách thức dài hạn đối với đồng USD.
“Đây sẽ không phải là một mối đe dọa nghiêm trọng trong một thời gian; nhưng trước mắt, nó có thể phá vỡ nghiêm trọng các xu hướng bởi niềm tin sai lầm.”
Ông Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng của nhóm tại Capital Economics, cho biết những gợi ý về sự sụp đổ của USD là “phóng đại quá mức”, và cho rằng có thể là một thách thức đối với các đồng tiền khác khi phản ánh các thuộc tính và thành phần của đồng bạc xanh.
Ông nói trong một ghi chú: “10 năm trôi qua và kết quả có thể xảy ra nhất là một hệ thống tài chính toàn cầu bị phân mảnh hơn — nhưng hệ thống này vẫn có đồng USD làm cốt lõi của nó.”
Ông Bouroudjian đồng ý, khi nói thêm rằng “pháp quyền và sức mạnh kinh tế căn bản là nền tảng của tiền tệ toàn cầu.”
Ông nói: “USD, với tất cả các vấn đề xung quanh nó, vẫn là đồng tiền tốt nhất và mạnh nhất trên toàn cầu. Nó sẽ vẫn là đồng tiền dự trữ cho thương mại toàn cầu trong nhiều thập niên.”
Ông Andrew Moran đưa tin về kinh doanh, kinh tế, và tài chính. Ông từng là một nhà văn và phóng viên trong hơn một thập niên ở Toronto, với các bài viết trên Liberty Nation, Digital Journal, và Career Addict. Ông cũng là tác giả của The War on Cash” (“Cuộc Chiến Tiền Mặt”).
Nhật Thăng biên dịch