21-8-2023
Báo chí VN loan tin “Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ ký thoả thuận nâng cấp quan hệ Mỹ – Việt Nam từ đối tác toàn diện thành đối tác chiến lược trong chuyến thăm tới Việt Nam vào tháng Chín tới”. Tin này được ghi lại từ một trang báo bên Mỹ.
Theo tôi, nếu VN và Mỹ nâng cấp quan hệ lên một bậc, thì quan hệ Việt-Mỹ vẫn dưới các quan hệ Việt-Trung và Việt-Nga một bậc. Có thể điều này sẽ không làm hài lòng TT Biden.
Ý kiến của tôi là, nếu đúng là như vậy, TT Biden có thể sẽ không qua thăm VN (như đã ghé thăm Campuchia tháng 12 năm 2022). Bộ trưởng ngoại giao A. Blinken có thể thay thế TT Biden qua VN để ký các kết ước về “quan hệ chiến lược”.
Ta có thể so sánh vị trí địa lý của VN ở Biển Đông như Thổ Nhĩ Kỳ ở Biển Đen. Biển Đen quan trọng với Nga thế nào thì Biển Đông quan trọng với TQ như vậy.
Quan hệ VN với TQ khá giống quan hệ của Thổ với Nga. Thổ nhờ đã dựa vào Mỹ mà trở thành một “cường quốc bậc trung”, không chỉ về kinh tế mà còn về tiềm năng quốc phòng. Vũ khí (drones) của Thổ sáng chế trợ giúp cho Ukraine cho thấy vô cùng hữu hiệu. Nghe đâu lính Ukraine đã có bài hát ca ngợi drone Bayraktar của Thổ. Thổ có ranh giới với LX (nay là ranh giới với Aizerbaidjan và Georgie), vốn là một quốc gia có lãnh thổ trên cả hai lục địa Châu Á -Châu Âu. Nhưng Thổ vẫn gia nhập khối Liên minh Bắc đại tây dương (NATO).
Ta thấy ý kiến của TT Biden là luôn muốn quan hệ đối tác VN-Mỹ phải ngang hàng với quan hệ Việt-Trung hay Việt Nga.
Trao đổi kinh tế hai bên VN-TQ đã lên hơn 175 tỉ đôla nhưng VN nhập siêu hơn 60 tỉ đôla từ TQ. Với Mỹ, VN là nước mà Mỹ thâm thủng 120 tỉ đôla, đứng hàng thứ ba trong quan hệ với các quốc gia khác.
Về an ninh quốc phòng, VN luôn bị TQ đe dọa và lấn lướt, đặc biệt ở Biển Đông. TQ xâm lăng lãnh thổ HS của VN. TQ đánh VN và chiếm một số đảo VN ở TS. TQ yêu sách toàn bộ quần đảo TS của VN cũng như 80% hải phận ở Biển Đông. TQ cấm không cho VN khai thác các mỏ khí đốt ở mỏ Cá voi xanh hay ở các lô thuộc bãi Tư chính. TQ cho mở rộng và quân sự hóa đảo Tri tôn, thuộc HS của VN. Từ đó TQ không chỉ đe dọa an ninh quốc gia VN mà còn bóp nghẹt an ninh năng lượng của VN. Hệ quả khiến VN thiếu năng lượng, không cung cấp đủ cho các nhà máy, xí nghiệp của các đối tác nước ngoài đặt tại VN. TQ còn cho đặt căn cứ hải quân trên lãnh thổ Campuchia, trực tếp đe dọa VN từ sườn Tây-Nam.
Không có Mỹ và các đồng minh của Mỹ tranh đấu với TQ để giữ quyền “tự do hải hành” trên Biển Đông thì rất có thể TQ đã thâu tóm toàn bộ Biển Đông, như Nga thâu tóm toàn bộ biển Azov.
VN có tới ngàn lẻ một lý do để nâng tầm quan hệ với Mỹ lên ngang hàng với TQ và Nga.
Vướng víu duy nhứt khiến VN không đặt Mỹ ngang hàng với TQ và Nga, chỉ có thể là “tình cảm ý thức hệ”.
Vấn đề là trong quan hệ quốc gia với quốc gia không có tình cảm mà chỉ có lợi ích mà thôi.
Dầu sao tôi cũng mong TT Biden thăm viếng VN, đồng thời với Bộ trưởng bộ quốc phòng Lloyd Austin.