Từ ngày 1/7, chính quyền Trung Quốc đã bắt đầu áp dụng các quy định mới về an ninh quốc gia, chỉ cần có “3 điều rõ ràng” bao gồm: điều kiện cần có để thực hiện việc kiểm tra, đối tượng và quy trình… thì có thể kiểm tra điện thoại thông minh, máy tính của cá nhân. Quy định mới này đã khiến cho nhiều người muốn nhập cảnh vào Trung Quốc phải lo lắng. Có chuyên gia cho rằng điều này cho thấy cảm giác khủng hoảng của chính quyền Trung Quốc đang ngày càng gia tăng.
Vào tháng 4, Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc đã công bố “Quy định về Thủ tục Chấp hành Pháp luật Hành chính của Cơ quan An ninh Quốc gia” và “Quy định về Thủ tục Xử lý các Vụ án Hình sự của Cơ quan An ninh Quốc gia”, cả hai quy định này đều có hiệu lực từ ngày 1/7.
Quy định này cho phép, trong cái gọi là “tình huống khẩn cấp”, “nhân viên thực thi pháp luật” chỉ cần được sự phê duyệt của người phụ trách về an ninh quốc gia ở cấp thành phố trở lên và xuất trình thẻ cảnh sát hoặc thẻ điều tra viên là có thể kiểm tra ngay lập tức các thiết bị điện tử của các cá nhân và tổ chức có liên quan cũng như các ứng dụng, công cụ, nội dung… trong những thiết bị đó.
Quy định cũng đề cập rằng, nhân viên thực thi pháp luật tại hiện trường có thể trích xuất dữ liệu điện tử và áp dụng các biện pháp liên quan để bảo vệ thiết bị điện tử, bao gồm việc tách nghi phạm hoặc người liên quan ra khỏi thiết bị điện tử.
Quy định này không đặc biệt chỉ rõ là chỉ áp dụng đối với công dân Trung Quốc. Các nhà phân tích cho rằng, trong tương lai không chỉ người nước ngoài có khả năng bị kiểm tra điện thoại, máy tính mà cả người Trung Quốc trở về từ nước ngoài cũng có thể trở thành đối tượng bị kiểm tra.
Điều này đã thu hút sự quan tâm từ phía ngoại giới, và trên mạng xã hội, một bầu không khí lo ngại về việc bị kiểm tra khi nhập cảnh vào Trung Quốc đang lan truyền.
Trước đây, Hội đồng về các Vấn đề Đại lục (Mainland Affairs Council) của Đài Loan đã từng cảnh báo người dân [nước này] rằng, trong những năm gần đây, chính quyền Trung Quốc đã sửa đổi và bổ sung nhiều quy định về an ninh quốc gia. Những nội dung bên trong thường mơ hồ, làm tăng khả năng vô tình vi phạm pháp luật của người dân. Cơ quan này kêu gọi người dân Đài Loan phải cân nhắc thật kỹ lưỡng về sự cần thiết khi phải đi đến Trung Quốc và chú ý đến những rủi ro mà quy định mới này mang lại.
Theo Thông tấn xã Yonhap của Hàn Quốc, vào thứ Năm tuần trước (ngày 27/6), cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc cũng cho biết, do chính quyền Trung Quốc gia tăng quyền hạn của cơ quan an ninh quốc gia để tiến hành kiểm tra tạm thời đối với thiết bị điện tử, các công dân Hàn Quốc ở Trung Quốc cần chú ý đến những rủi ro có thể gặp phải khi sử dụng các ứng dụng trò chuyện bị cấm ở Trung Quốc thông qua mạng riêng ảo (VPN, phần mềm vượt tường lửa).
Kể từ khi Luật Chống Gián điệp có hiệu lực vào năm 2014, Trung Quốc đã giam giữ ít nhất 17 người Nhật Bản, trong đó có 5 người vẫn chưa được thả.
Luật Chống Gián điệp này lại càng nghiêm ngặt hơn, đòi hỏi công dân Trung Quốc phải báo cáo bất kỳ hoạt động gián điệp nào mà họ phát hiện. Luật này cũng quy định sẽ thưởng cho công dân có đóng góp đáng kể trong các hoạt động chống gián điệp, với mức thưởng ít nhất là 100.000 nhân dân tệ (khoảng 13.760 USD) cho những đóng góp đặc biệt quan trọng.
Có học giả nói rằng, trong những năm gần đây, hải quan Trung Quốc đã bắt đầu kiểm tra ngẫu nhiên các thiết bị điện tử của người nhập cảnh, và sau khi “Phong trào Giấy trắng” (Biểu tình chống phong tỏa COVID-19 ở Trung Quốc) bùng nổ vào năm 2022, cảnh sát Trung Quốc cũng kiểm tra hàng loạt điện thoại của người đi đường và thậm chí đến cả nhà dân để kiểm tra.
Ông Trần Đạo Ngân, một học giả chính trị độc lập hiện đang sống ở Chile, cho rằng Trung Quốc hiện đang dùng pháp luật để thực hiện cái gọi là “tiêu chuẩn hóa” các thủ tục hành chính và thực thi pháp luật.
Ông Trần nói với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ – VOA rằng, “Một chính quyền mà càng có cảm giác khủng hoảng mạnh mẽ thì mong muốn kiểm soát của nó lại càng lớn”.
Thuận Nhiên biên dịch