Hôm thứ Hai (27/9), phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho biết, đích thân Chủ tịch Tập Cận Bình đã ra chỉ thị xử lý vụ giám đốc tài chính (CFO) của Huawei Mạnh Vãn Châu, theo Epoch Times.
Mạnh Vãn Châu, giám đốc tài chính của Huawei đã được trả tự do và trở về Trung Quốc sau khi đạt được thỏa thuận với Bộ Tư pháp Hoa Kỳ để hoãn truy tố. Ngoài ra, sau khi “công chúa Huawei” được trả tự do, đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã ngay lập tức trả tự do cho hai công dân Canada Michael Kovrig và Michael Spavor bị buộc tội gián điệp .
Trong cuộc họp báo hôm thứ Hai, bà Hoa Xuân Oánh cho biết “Tổng Bí thư Tập Cận Bình đã đưa ra những chỉ thị quan trọng.” Tuy nhiên, bà không nói rõ về những gì ông Tập đã làm.
Bà Hoa cũng nói rằng, hai người Canada bị ĐCSTQ giam giữ đã được tại ngoại vì lý do sức khỏe. Bà không trả lời câu hỏi của phóng viên về tình hình sức khỏe cụ thể của hai người Canada.
Theo tập đoàn Truyền hình Canada CBC, phát biểu của bà Hoa là nhằm mục đích hạ thấp mối liên hệ giữa việc hai người Canada được thả và việc bà Mạnh Vãn Châu trở về Trung Quốc.
Mạnh Vãn Châu và công tố viên liên bang Hoa Kỳ đã đạt được thỏa thuận đình chỉ truy tố. Bà Mạnh Vãn Châu đã thừa nhận các cáo buộc gian lận của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ với bà là sự thật. Bà Mạnh thừa nhận “hành vi sai trái” của mình để đổi lấy việc trì hoãn truy tố ở Hoa Kỳ .
Các phương tiện truyền thông chính thức của ĐCSTQ đã đưa tin rất nhiều về việc bà Mạnh trở lại Trung Quốc. Ngược lại, tin tức về việc thả hai người Canada chỉ được đưa tin bởi tờ Hoàn Cầu, chứ không phải các phương tiện truyền thông quốc gia như CCTV hay Tân Hoa xã.
Ngoại trưởng Canada Marc Garneau đã bình luận rằng, các bản tin của ĐCSTQ chủ yếu được sử dụng để tuyên truyền trong nước.
Ngoại giới cho rằng, việc bắt giữ hai công dân Canada là sự trả đũa của Bắc Kinh đối với vụ bà Mạnh Vãn Châu, từ đó gây áp lực lên Ottawa. Canada và các nước phương Tây khác cũng cáo buộc Bắc Kinh thực hiện “ngoại giao con tin”, nhưng ĐCSTQ luôn phủ nhận mọi liên hệ giữa hai vụ bắt giữ. Hôm thứ Hai, bà Hoa vẫn tuyên bố hai vụ án không liên quan đến nhau.
Chia sẻ với CTV News, cựu quan chức ngoại giao Canada Colin Robertson cho biết, việc thả hai công dân Canada ngay sau khi Canada thông báo thả “Công chúa Huawei” cho thấy, việc Bắc Kinh giam giữ công dân Canada thực sự là để trả đũa.
Trong khi đó, Sophie Richardson, Giám đốc Cục Giám sát Nhân quyền Trung Quốc, nói rằng, điều này cho thấy “giới lãnh đạo Trung Quốc luôn sẵn sàng sử dụng những người vô tội như một con bài mặc cả, để đạt được những gì họ muốn ở các nước khác. Đây là một [xu hướng] phát triển đáng lo ngại”.
Mặc dù ông Tập Cận Bình đã đích thân ra lệnh xử lý vụ Mạnh Vãn Châu, liệu bà Mạnh có được tự do khi trở về Trung Quốc hay không lại là một câu chuyện khác.
Chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc Hoành Hà bình luận rằng, ĐCSTQ muốn bà Mạnh Vãn Châu quay về nước, không hẳn là để bà ấy trở thành một anh hùng. Bà mạnh có thể sẽ có những khoảnh khắc vinh quang trong vài ngày đầu tiên. Về lâu dài thì đó là câu chuyện khác, vì bà đã thừa nhận những cáo buộc của phía Mỹ là sự thực và để lại chứng cứ. Đối với ĐCSTQ, CFO Huawei là người đã có vết nhơ nên sẽ không bỏ qua cho bà ấy.
Đối với ĐCSTQ, những người đã gây ra vết nhơ sẽ không dễ được bỏ qua.Trong quá khứ, ĐCSTQ đã tốn nhiều nỗ lực để đưa những người từ nước ngoài trở về, không ai là anh hùng hay nhân vật quan trọng trong một nhóm đặc quyền đặc lợi nào đó. Những người được đưa trở về đều là những người cần bị trừng phạt và chấn chỉnh.
Cuối tuần trước, Thời báo Hoàn cầu dẫn lời một chuyên gia nói rằng, việc Trung Quốc thả người Canada “đã gỡ bỏ nút thắt trong quan hệ Trung Quốc-Canada.” Nhưng Lynette Ong, phó giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Toronto, nói rằng quan hệ song phương khó có thể tan băng ngay lập tức.
Bà nói “Triển vọng trong tương lai, tôi không nghĩ quan hệ Canada-Trung Quốc sẽ giống như trước 1.000 ngày [trước khi hai người Canada bị giam cầm ở Trung Quốc]. [Quan hệ Trung Quốc-Canada] về cơ bản là khác rồi… Tôi nghĩ Trung Quốc đã đánh giá thấp cái giá phải trả của trò chơi ngoại giao con tin này. Danh tiếng của họ [ĐCSTQ] đã bị tổn hại rất nhiều”.
Một cuộc thăm dò do Trung tâm Nghiên cứu Pew thực hiện năm nay cho thấy, hơn 70% người Canada có cái nhìn “không thiện cảm” về Trung Quốc. Đây là mức kỷ lục, cao hơn nhiều so với mức 45% vào năm 2018.