Nguồn: Jason Horowitz, “Vladimir Putin, Family Man,” New York Times, 13/05/2022
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Cô con gái ‘có kỷ luật’
Ngay từ đầu, câu chuyện cá nhân của Putin dường như luôn tràn ngập những điều tưởng tượng. Ông có một cuốn tiểu sử chính thức – được xuất bản vào năm 2001, khi ông lần đầu tiên nắm quyền với tư cách là nhà dân chủ thế hệ tiếp theo – để làm nổi bật hình ảnh người đàn ông gia đình cứng rắn nhưng anh hùng của mình. Trong đó, ông kể câu chuyện về việc đích thân cứu cả nhà, giữa lúc đang khỏa thân, khi một phòng tắm hơi bị hư hỏng đã thiêu rụi căn biệt thự bằng gỗ của họ.
Putin nói về hai cô con gái của mình, “Bọn trẻ là những người bị thiệt hại nhiều nhất trong vụ việc. Chúng đã mang tất cả kho báu của mình từ nhà đến biệt thự – tất cả đồ chơi và búp bê Barbie, những thứ mà chúng đã sưu tập cả đời. Masha nói với tôi rằng con bé không thể ngủ được suốt vài tháng sau đó. Chúng đã mất tất cả những gì quen thuộc với mình.”
Giờ đây, cuộc chiến của Putin ở Ukraine đã đe dọa tước bỏ mọi thứ của hai cô gái, một lần nữa.
Điều đó cũng đúng đối với cô con gái thứ hai của ông, Katya, người mà theo Putin “hóa ra là người có kỷ luật nhất”.
“Khi tôi hét lên, ‘Mọi người ra khỏi nhà!’” – ông kể lại – “con bé bỏ thìa xuống bàn và chạy ngay ra khỏi nhà mà không hỏi bất kỳ câu nào.”
Thật vậy, Katya, người sống bằng cái tên giả Katerina Vladimirovna Tikhonova, dường như là người thân cận hơn so với vòng ảnh hưởng của Putin. Tháng 02/2013, cô được cho là đã kết hôn với Kirill Shamalov, con trai của Nikolai Shamalov, một cộng sự thân cận của Putin, đồng thời là cổ đông lớn của Ngân hàng Rossiya. Một trong những khu nghỉ mát trượt tuyết ưa thích của Putin, Igora, đã trở thành nơi tổ chức đám cưới với khung cảnh mùa đông bình dị, với tên Kirill và Katerina được viết trên tuyết.
Năm 2020, Meduza và một hãng tin độc lập khác của Nga, Important Stories, đã thu thập được lời mời đám cưới qua email mà Shamalov gửi cho Maria, Jorrit và con trai của họ ở Hà Lan. Đám cưới được cho là có trò trượt băng trong nhà, màn hình chiếu sáng bằng tia laze, và phối cảnh giả theo một ngôi làng Nga với đủ loại màn trình diễn.
Bản thân Katerina là một nghệ sĩ dày dạn kinh nghiệm, người cực kỳ đam mê nhảy nhào lộn với điệu rock ’n’ roll. Năm 2013, cô và bạn nhảy của mình, Ivan Klimov, người đã tung Katerina với đôi giày màu trắng và bộ đồ thể dục nhịp điệu lên không trung, đã biểu diễn tại Sàn đấu Thế giới Boogie-Woogie về Nhảy Nhịp điệu Rock.
“Mọi người đều biết cô ấy là con gái của Putin,” Edilio Pagano, giám khảo thường xuyên đánh giá các sự kiện mà Katerina thi đấu, cho biết, nhưng ông cũng nói rằng mình chưa bao giờ cảm thấy áp lực khi phải cho cô ấy điểm số cao hơn.
Ông chia sẻ, Katerina “không hẳn là một vận động viên xuất sắc, nhưng cô ấy thực sự tâm huyết, thể hiện ở chỗ cô ấy có mặt ở mọi cuộc thi.” Ông kể rằng cô chưa bao giờ nói về xuất thân của mình, nhưng là một người phụ nữ “rất kín đáo, rất tốt bụng, hay cười, và cư xử lịch sự,” một người giao tiếp chủ yếu bằng tiếng Anh.
Vào khoảng năm 2014, Pagano đã làm việc với Katerina trong ủy ban điều hành của Liên đoàn Rock ’n’ Roll Thế giới, có trụ sở tại Thụy Sĩ, nơi cô là phó giám đốc phụ trách mở rộng và tiếp thị. Ông tiết lộ, cô hiếm khi tham gia các cuộc họp, nhưng nếu có mặt, cô sẽ luôn có hai vệ sĩ đi cùng.
Tính đến thời điểm đó, Katerina đã bận rộn với những công việc khác quan trọng hơn. Năm 2015, hãng thông tấn Nga RBC đưa tin rằng cô đã đến Thụy Sĩ, nhưng không phải để thi nhảy, mà để tham dự “phiên thảo luận về Nga” tại Diễn đàn Davos cùng với Shamalov.
Putin kể lại một cuộc phỏng vấn trên truyền hình Nga năm 2011 rằng Katerina theo học chuyên ngành Đông phương học tại Đại học St. Petersburg. Nhưng khi cô được chú ý vào năm 2015, người ta lại phát hiện ra cô là tác giả của một cuốn sách giáo khoa toán học và nửa tá bài báo khoa học, gồm một bài báo về du hành vũ trụ và cách cơ thể phản ứng với tình trạng không trọng lực. Đồng tác giả với cô, hiệu trưởng Đại học Tổng hợp Moscow, Viktor Sadovnichy, đã không phản hồi yêu cầu phỏng vấn.
Tuy nhiên, Katerina còn hơn cả một học giả. Cô là người đứng đầu một viện nghiên cứu, Innopraktika, chuyên tài trợ và hỗ trợ các nhà khoa học trẻ, với một phần nguồn vốn tài trợ đến từ công ty dầu khí nhà nước Rosneft. Theo Reuters, hội đồng quản trị của Innopraktika gồm rất nhiều nhân vật thân tín của Putin và các cựu quan chức KGB, trong đó có vài người từng sống trong cùng một khu chung cư ở Dresden, Đức với gia đình Putin khi họ được cử tới đây vào những năm 1980. Đến năm 2014, Katerina đã giúp giám sát quá trình mở rộng trị giá 1,7 tỷ đô la của Đại học Tổng hợp Moscow, chịu trách nhiệm làm việc với đối tác kinh doanh với chức danh phó hiệu trưởng.
Trong lúc Katerina phát triển sự nghiệp, chồng cô cũng ngày một giàu thêm. Kirill Shamalov đã mua lại từ Timchenko – nhà tài phiệt có liên hệ với Putin và rõ ràng là người lo chuyện gia đình giúp Tổng thống – khoảng 3 tỷ USD cổ phần trong công ty hóa dầu hàng đầu của Nga, và trở thành một trong những cổ đông hàng đầu của công ty này. Cặp đôi cũng mua lại từ Timchenko, với mức giá không được tiết lộ, một biệt thự bên bờ biển ở Biarritz, Pháp. (Hồi tháng 3, các nhà hoạt động xã hội Nga đã đột nhập vào biệt thự đó, và cố gắng biến nó thành nơi ở cho người tị nạn Ukraine.)
Năm 2018, Katerina xuất hiện trên một chương trình truyền hình của Nga, trong đó cô được gọi là “Giám đốc Innopraktika kiêm Phó Giám đốc của Viện Toán học Nghiên cứu các Hệ thống Phức tạp tại Đại học Tổng hợp Moscow.” Trong đoạn phim, cô nói trước một hình ảnh máy tính mô tả một cái đầu đang được gắn điện cực. (Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Katerina với lý do cô là “một quản lý công nghệ, người đang làm việc” để hỗ trợ chính phủ Nga “và ngành công nghiệp quốc phòng của họ.”)
Cùng năm đó, Bloomberg đưa tin, cặp đôi đã ly hôn và chia nhau khối tài sản gần 2 tỷ USD. Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Shamalov, với danh tính là “chồng cũ” của Katerina. Tình yêu đích thực của cô gái có vẻ vẫn là chuyện nhảy múa. Năm 2019, cô trở thành thành viên hội đồng Liên đoàn Khiêu vũ Thể thao Thế giới của Nga.
Nhưng Miriam Kerpan IIzak, Chủ tịch Liên đoàn Rock ’N’ Roll Thế giới, cho biết Katerina không còn gắn bó với tổ chức này nữa. “Tôi không có bất kỳ liên hệ nào với cô ấy,” bà nói và thêm rằng, “Cô ấy không còn hoạt động nữa.”
Những người phụ nữ khác trong cuộc đời Putin
Cuộc chiến của Putin cũng đã buộc những đứa trẻ khác có liên hệ với ông phải từ bỏ các hoạt động công cộng ưa thích của chúng.
Elizaveta Vladimirovna Krivonogikh – tên họ của cô có nghĩa ‘con gái của một người tên Vladimir’ – là một thiếu nữ 19 tuổi, người đã tận dụng điều được cho là mối liên hệ của cô với Putin để kiếm được hàng chục nghìn người theo dõi trên tài khoản Instagram, nơi chứa đầy những bức ảnh giấu mặt đầy lém lỉnh của cô. Trong các cuộc phỏng vấn, Luiza, như biệt danh thường gọi, thừa nhận rằng mình trông rất giống Putin và nói rằng nếu Tổng thống đứng trước cô, cô sẽ hỏi ông rằng, “Tại sao [chúng ta lại giống nhau đến thế]?” Nhưng cuộc chiến đã khiến người ta tức giận với cô và tài khoản của cô đột nhiên biến mất.
Luiza là con gái của Svetlana Krivonogikh, 47 tuổi, người từng là nhân viên quét dọn ở St. Petersburg, được cho là nhờ có quan hệ với Putin nên đã trở thành bà chủ của nhiều bất động sản, thành viên hội đồng ngân hàng cá nhân của Putin – Ngân hàng Rossia, và một cổ đông lớn tại khu nghỉ mát trượt tuyết Igora, nơi con gái thứ hai của Putin, Katerina, đã kết hôn.
Năm 2021, với việc tiết lộ Hồ sơ Pandora – hàng triệu tài liệu bị rò rỉ từ các công ty tài chính nước ngoài – và một cuộc điều tra trước đó của Proekt, mà sau đó đã bị cấm ở Nga, người ta ước tính khối tài sản của Svetlana vào khoảng 100 triệu euro, tương đương khoảng 105 triệu đô la, bao gồm một căn hộ trị giá 3,75 triệu đô la ở Monaco.
Maria Pevchikh, người đứng đầu cuộc điều tra tại Quỹ Chống Tham nhũng, một tổ chức phi lợi nhuận của Nga do chính trị gia đối lập người Nga Aleksei A. Navalny thành lập, đinh ninh rằng Putin đã có con với các tình nhân và họ đã sống xa hoa ở nước ngoài.
Bà đưa ra nhiều bằng chứng giấy tờ cho thấy sự giàu có xa hoa của những người phụ nữ và gia đình họ, cũng như hồ sơ tài sản cho thấy một công ty con của Gazprom đã tặng những căn hộ sang trọng trong cùng một tòa nhà ở Moscow cho mẹ của Kabaeva và Krivonogikh.
Một buổi chiều gần đây, trong lúc nhiều người Nga leo lên những chiếc siêu xe thể thao trước sòng bạc nổi tiếng của Monte Carlo, cư dân của tòa nhà chung cư ở đó cho biết họ chưa bao giờ nhìn thấy Krivonogikh hoặc con gái bà. Người gác cửa nói rằng bà không sống ở đó.
Ngày 22/04, người phụ nữ được cho là tình nhân hiện tại của Putin – và theo một số lời kể, thì là vợ mới của ông, Kabaeva – đã xuất hiện ở Moscow trong Lễ hội Alina do bà tổ chức hàng năm, một sự kiện thể dục nhằm thể hiện lòng yêu nước. Là một thành viên cố vấn của Tập đoàn Truyền thông Quốc gia, do nhà tài phiệt quyền lực Yuri Kovalchuk kiểm soát, Kabaeva đã kêu gọi ủng hộ cuộc xâm lược Ukraine trong lúc đứng trước các ký hiệu “Z” vốn là biểu tượng cho cuộc chiến của Putin.
Các phương tiện truyền thông Thụy Sĩ và quốc tế thường đưa tin rằng Kabaeva, người đang sống ở Thụy Sĩ, đã sinh con cho Putin tại phòng khám Sant’Anna gần Lugano vào năm 2015, khi Tổng thống biến mất suốt 8 ngày. (“Chuyện này là không đúng với thực tế,” phát ngôn viên Điện Kremlin, Peskov, cho biết vào thời điểm đó.)
Phòng khám Lugano, với những hành lang chật kín toàn những phụ nữ mang thai nói tiếng Nga, đã từ chối bình luận. Một báo cáo đăng năm 2019 trên một tờ báo Nga trong đó tiết lộ việc Kabaeva sinh một cặp song sinh đã biến mất khỏi mạng Internet.
Các cư dân quanh Lugano chắc chắn rằng người phụ nữ đã từng sống dưới sự canh gác nghiêm ngặt, trong một tòa nhà sang trọng bằng kính nhìn ra hồ ở khu phố Paradiso của Lugano.
“Tôi biết bà ấy sống ở đây,” Olena Utkina, một phụ nữ Ukraine làm việc trong một tiệm làm đẹp gần khu nhà, cho biết. Nhiều người khác cũng tin chắc chắn Kabaeva sống ở đó, nên họ đã tìm cách đuổi bà đi, trình một bản kiến nghị yêu cầu Thụy Sĩ “hãy hành động, và để Alina ‘Eva Braun’ Kabaeva tái hợp với ‘Quốc trưởng’ của bà ta.”
Nhưng người gác cửa tại tòa nhà cho biết ông đã làm việc ở đó suốt 10 năm và chưa bao giờ gặp người nào có tên gọi như vậy. Không ai trong các quán cà phê của Collina d’Oro, một khu siêu giàu, nổi tiếng với các cư dân người Nga của thành phố, từng nhìn thấy Kabaeva. Và những đứa trẻ được cho là con của cặp đôi chưa bao giờ được công khai thừa nhận.
Bill Eichner, giám đốc một trường học dành riêng cho người Mỹ ở Thụy Sĩ, người đang xem xét đơn đăng ký nhập học của một sinh viên Nga mới, trong bối cảnh danh sách trừng phạt ngày một dài, cho biết: “Họ chưa bao giờ đến đây.”
Không ai trong số các tín hữu tại Nhà thờ Chính thống giáo Nga gần đó nói rằng họ đã từng nhìn thấy Kabaeva, và những người tị nạn Ukraine tại đó nói rằng họ sẽ tránh chạm mặt người phụ nữ này.
“Sẽ thật tuyệt nếu Thụy Sĩ có thể tước đi tài sản của bà ta.” Katerina Chaplynska, 25 tuổi, người đã chạy sang Thụy Sĩ cùng em gái sau khi Nga xâm lược Ukraine, nói. Một số người Nga cũng cho biết họ không muốn gặp Kabaeva, trong đó có Victoria Bussi, 34 tuổi. Cô cho biết mình từng ủng hộ Putin, nhưng giờ đây, cô không còn thấy ông bí ẩn nữa, mà chỉ đơn thuần là một tên tội phạm chiến tranh.
“Ông ta đã phá hủy danh tiếng của Nga,” cô nói.
Claire Moses đã giúp thu thập thông tin từ Hà Lan, và Ivan Nechepurenko từ Istanbul.
Jason Horowitz là Trưởng văn phòng New York Times tại Rome, đưa tin về Ý, Vatican, Hy Lạp, và các khu vực khác của Nam Âu. Trước đây, ông từng viết về chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016, chính quyền Obama và Quốc hội Mỹ, nhấn mạnh vào hồ sơ và đặc điểm chính trị.