Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine không chỉ ảnh hưởng đến người dân hai nước mà nó còn có tác động đối với nền kinh tế toàn cầu.
Vào ngày 24/2, một cuộc chiến mới đã gây chấn động châu Âu, khi Nga phát động một cuộc chiến chống lại nước láng giềng Ukraine bằng các hoạt động quân sự quy mô lớn. Lực lượng quân đội Nga – ước tính khoảng 190.000 quân trên bộ – có nghĩa là mục đích của cuộc xâm lược là để chiếm toàn bộ Ukraine, nếu không muốn nói là những phần chính của nó.
Mặc dù, những đau khổ của con người do chiến tranh gây ra có thể là rất lớn, nhưng hậu quả kinh tế của nó cũng có thể rất thảm khốc. Tác động bao gồm cả tác động kinh tế trực tiếp và tác động của các biện pháp trừng phạt. Những gì chúng ta đang thấy bây giờ là sự leo thang cả về quân sự và kinh tế đang lan rộng hơn sang các lĩnh vực khác, thậm chí cả mạng xã hội và thể thao.
Hãy cùng xem xét một số lĩnh vực chính và các tác động có thể xảy ra của chúng cho đến nay.
Ukraine và Nga cùng sản xuất khoảng 1/3 tổng lượng lúa mì xuất khẩu của thế giới. Không có gì ngạc nhiên khi giá lúa mì đã tăng đáng kể. Ngoài ra, Nga sản xuất phần lớn các loại phân bón trên thế giới, cùng với khoảng 6% nhôm, 7% niken và hơn 40% khí neon (thành phần chính để sản xuất chip). Nga là nước sản xuất năng lượng lớn, chiếm 12% sản lượng dầu toàn cầu và 17% sản lượng khí đốt toàn cầu. Điều quan trọng là Nga cung cấp 41% lượng khí đốt và 1/3 lượng dầu cho EU.
Các nước phương Tây đã loại một số ngân hàng của Nga khỏi Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT). Nó là một hệ thống liên lạc nhanh chóng và an toàn giữa các ngân hàng. Hệ thống không chuyển tiền, nhưng nó là một phần thiết yếu của cơ sở hạ tầng tài chính toàn cầu vì thông tin giao dịch tài chính quan trọng được gửi qua nó.
Việc bị loại khỏi SWIFT sẽ khiến Nga gặp nhiều khó khăn hơn trong hoạt động ngân hàng hiện đại. Điều này đang hiển thị ngay bây giờ, chẳng hạn như ở Phần Lan, nơi các công ty lớn báo cáo rằng các giao dịch trong và ngoài nước Nga đã bị đình chỉ.
Một số quốc gia châu Âu có quan hệ tài chính chặt chẽ với Nga. Ví dụ, JP Morgan ước tính rằng các khoản bồi thường của các ngân hàng châu Âu đối với Nga tổng cộng 80 tỷ USD. Đặc biệt, Ý, Pháp và Áo có trái quyền (quyền của chủ nợ) lớn đối với Nga. Điều này có thể giải thích tại sao tất cả các ngân hàng Nga chưa (ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại) bị loại khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Loại trừ Nga cũng sẽ khiến các quốc gia khác gần như không thể trả tiền nhập khẩu năng lượng từ Nga, một tình huống mà một số quốc gia như Đức muốn tránh bằng mọi giá.
Tin tức về việc loại trừ Nga khỏi SWIFT đã làm dấy lên các cuộc chạy đua ngân hàng ở Nga. Ngân hàng trung ương Nga đã thực hiện một bước quan trọng, nâng lãi suất cơ bản từ 9,5% lên 20%. Đây là một dấu hiệu của sự tuyệt vọng và nỗi sợ hãi về tiền tệ và cuộc chạy đua của các ngân hàng trên diện rộng. Để hạn chế hơn nữa mối đe dọa này, ngày 28/2, Nga đã cấm mọi hoạt động chuyển ngoại tệ ra nước ngoài. Cùng ngày, Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ đã đồng ý cấm mọi giao dịch với ngân hàng trung ương Nga. Điều này có nghĩa là ngân hàng trung ương sẽ không có quyền truy cập vào phần lớn dự trữ ngoại hối của mình.
Bây giờ chúng ta thấy mình đang ở giữa “cuộc chiến tài chính” toàn cầu chống lại Nga, kết quả kinh tế có thể xảy ra của tất cả những điều này là gì? Trong một tình huống bất ổn và hỗn loạn như vậy, thật khó để hình dung tất cả các kết luận có thể xảy ra, nhưng các kịch bản “tốt” và “xấu” có thể được phác thảo.
Nếu Nga và Ukraine nhanh chóng đạt được một lệnh ngừng bắn lâu dài, chúng ta sẽ trải qua một tình huống “tốt”. Việc rút quân nhanh chóng và hoàn toàn của Nga vẫn sẽ khó xảy ra. Theo những tuyên bố trong quá khứ và gần đây của Tổng thống Vladimir Putin, ông đã hướng tới việc tạo ra một hành lang trên bộ tới bán đảo Crimea đã sáp nhập. Ông ấy không thể từ bỏ điều này. Vì vậy, ngay cả trong một kịch bản “tốt”, chúng ta có thể sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng kéo dài giữa hai nước.
Điều đó có thể gây một số áp lực lên giá hàng hóa và năng lượng trong những tháng tới. Ngoài ra, chừng nào Nga còn giữ quân trên lãnh thổ Ukraine thì họ vẫn có thể tiếp tục bị loại khỏi SWIFT, và “hàng rào” ngân hàng Nga vẫn sẽ được giữ nguyên. Vì vậy, ngay cả trong một tình huống “tốt”, chúng ta có thể sẽ không trở lại bình thường sớm.
Cũng cần lưu ý rằng việc can thiệp hoặc thậm chí “vũ khí hóa” kiến trúc kinh tế và tài chính toàn cầu, chẳng hạn như hệ thống SWIFT, các giao dịch ngân hàng trung ương và các hạn chế thương mại, sẽ có nhiều hậu quả ngoài ý muốn, không lường trước được và có thể xảy ra lâu dài.
Trong trường hợp “xấu”, chiến tranh có thể diễn ra trong một thời gian dài và cuối cùng biến chất thành một cuộc chiến tranh du kích có tính hủy diệt rất cao. Điều này sẽ có những tác động nghiêm trọng đến giá lương thực và năng lượng toàn cầu, chuỗi cung ứng và hệ thống tài chính.
Xuất khẩu lúa mì và các loại ngũ cốc khác của Ukraine sẽ bị giảm hoặc ngừng hoàn toàn, điều này sẽ khiến giá lương thực toàn cầu tăng vọt. Giá các mặt hàng khác cũng sẽ tăng, và các vấn đề trong chuỗi cung ứng sẽ quay trở lại – với các hành động trả đũa (đã có dấu hiệu cho thấy điều này). Áp lực lạm phát sẽ tăng mạnh, với mức lạm phát lên tới hai con số trong vòng hai đến ba tháng. Điều đó có thể buộc các ngân hàng trung ương phải khẩn cấp tăng lãi suất và tạm dừng tất cả các chương trình mua trái phiếu. Sự không chắc chắn và biến động trên thị trường tài chính có thể gia tăng đáng kể.
Lạm phát ở Nga sẽ đạt đến con số chưa từng thấy kể từ khi Liên Xô sụp đổ (siêu lạm phát). Các ngân hàng Nga sẽ bắt đầu sụp đổ, dẫn đến tổn thất tài sản thế chấp trên diện rộng, đặc biệt là đối với các ngân hàng Ý và Pháp vốn đã yếu. Lãi suất tăng sẽ ảnh hưởng đến các hộ gia đình và doanh nghiệp ở cả hai bờ Đại Tây Dương. Các cuộc khủng hoảng ngân hàng sẽ càn quét châu Âu, và các cuộc khủng hoảng nợ có chủ quyền sẽ bùng phát trở lại trên quy mô lớn.
Ý sẽ rơi vào khủng hoảng chính trị và gần như chắc chắn sẽ vỡ nợ và rời khỏi khu vực đồng euro. Hy Lạp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha sẽ tiếp bước, và sau đó khu vực đồng euro cuối cùng cũng tan rã. Với sự tan rã của đồng euro, thế giới sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng tiền tệ khổng lồ.
Cuộc khủng hoảng ngân hàng sẽ nhanh chóng lan sang Hoa Kỳ. Một đợt bán tháo trên thị trường trái phiếu rác sẽ bắt đầu và lan rộng hơn sang thị trường tín dụng. Sẽ có một cuộc khủng hoảng nợ doanh nghiệp và Hoa Kỳ có thể sẽ bước vào một cuộc suy thoái kinh tế sâu.
Ngoài ra, nếu các ngân hàng Nga bị cấm hoàn toàn khỏi SWIFT, Nga có thể làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu khí đốt và dầu, như một biện pháp trả đũa. Các nước phương Tây cũng khó thanh toán cho hàng nhập khẩu từ Nga, vốn có khả năng gây ra sự gián đoạn chưa từng có đối với hệ thống tài chính và thương mại toàn cầu.
Khả năng xảy ra tình huống “tồi tệ” này như thế nào? Điều này là không thể đánh giá được vì mọi thứ phụ thuộc vào hầu hết các lực lượng và động cơ chính trị chưa được biết đến, chưa kể đến những rủi ro ngẫu nhiên của chiến tranh. Phần lớn rủi ro lớn hơn đối với nền kinh tế thế giới trong những năm gần đây đã được che giấu dưới “tấm chăn an toàn thanh khoản” do các ngân hàng trung ương, đặc biệt là Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cung cấp. Đó là lý do tại sao tài chính thực sự của ngân hàng châu Âu bị che đậy trong bí ẩn.
Mối quan tâm kinh tế chính là nếu chiến tranh khiến lạm phát tăng nhanh hơn nữa, các lựa chọn cho các ngân hàng trung ương sẽ trở nên rất hạn chế và thị trường tài chính có thể trở nên rất biến động. Trong trường hợp này, tình huống xấu nhất đối với nền kinh tế rất dễ trở thành hiện thực, vì các ngân hàng trung ương sẽ không thể ứng phó với sự suy thoái trên thị trường tài chính.
Vì vậy, chúng ta chỉ có thể hy vọng rằng những cái đầu lạnh và sự khôn ngoan sẽ chiếm ưu thế.
Theo The Epoch Times