Huyền Anh
Các nhà lãnh đạo của Liên minh châu Âu (EU) và các nước láng giềng từ Anh đến Thổ Nhĩ Kỳ đã gặp nhau hôm thứ Năm (6/10) để thảo luận về các trường hợp khẩn cấp về an ninh và năng lượng đang xảy ra kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, một hội nghị thượng đỉnh mang tính biểu tượng nhấn mạnh sự cô lập của Moscow.
Cuộc họp tại Prague là cuộc họp khai mạc của Cộng đồng Chính trị châu Âu (EPC), đứa con tinh thần của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, quy tụ 27 quốc gia thành viên EU và 17 quốc gia châu Âu khác trên cơ sở bình đẳng.
Một số quốc gia đang chờ gia nhập EU trong khi Anh là quốc gia duy nhất rời khối này.
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen đã phải đối mặt với một cuộc tranh luận quan trọng tại quốc hội quê nhà, giảm số lượng nhà lãnh đạo xuống 43 người so với dự kiến ban đầu là 44 người.
Cuộc gặp tại khu lâu đài cổ kính của lâu đài Praha thể hiện tinh thần đoàn kết cho một lục địa sa lầy trong nhiều cuộc khủng hoảng – từ hậu quả an ninh của cuộc chiến ở Ukraine đến cuộc khủng hoảng năng lượng và cuộc suy thoái đang rình rập, tất cả làm tiêu tan hy vọng phục hồi mạnh mẽ từ COVID -19 đại dịch suy thoái.
“Chúng tôi đã thể hiện rất rõ ràng sự thống nhất của 44 nhà lãnh đạo châu Âu trong việc lên án sự xâm lược của Nga và bày tỏ sự ủng hộ đối với Ukraine”, Tổng thống Pháp Macron nói trong một cuộc họp báo sau hội nghị thượng đỉnh.
Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki cho biết: “Hội nghị thượng đỉnh này xác nhận rằng Nga hoàn toàn bị cô lập”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, phát biểu tại cuộc họp thông qua liên kết video, kêu gọi các nhà lãnh đạo biến cộng đồng chính trị mới thành một “cộng đồng hòa bình của châu Âu”.
“Hãy để ngày hôm nay là điểm khởi đầu. Điểm mà từ đó châu Âu và toàn bộ thế giới tự do sẽ tiến tới nền hòa bình được đảm bảo cho tất cả chúng ta. Điều đó có thể xảy ra”, ông nói, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo “chỉ đạo tất cả các cường quốc có thể của châu Âu chấm dứt chiến tranh”.
Điểm đặc biệt ở Praha là Thủ tướng Anh Liz Truss, người – chịu áp lực ở quê nhà chỉ sau vài tuần nhậm chức – cũng tham gia sân khấu cùng các nhà lãnh đạo EU.
Quyết định tham dự của bà khiến một số người hy vọng về việc thiết lập lại quan hệ giữa Brussels và London, xây dựng lên một giai điệu ấm áp hơn trong những tuần gần đây, trong bối cảnh hai bên gặp bế tắc về các thỏa thuận thương mại hậu Brexit cho Bắc Ireland.
Bà Truss nói với các phóng viên ở Praha rằng Tổng thống Pháp thực sự là một người bạn của nước Anh.
Hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau để hội đàm tại Prague, và ông Macron đã củng cố không khí hòa giải sau đó, tuyên bố: “Tôi thực sự hy vọng đây là điểm khởi đầu”.
Cuộc chiến của Nga ở Ukraine chắc chắn vẫn là trọng tâm của câu lạc bộ mới khi các nhà lãnh đạo của EPC lần đầu gặp nhau tại Moldova, nước láng giềng nhỏ bé và đầy khó khăn của Ukraine.
Quy mô tuyệt đối của diễn đàn này là một trở ngại lớn trong việc đưa ra chính sách cụ thể, cũng như sự đa dạng về chính trị và văn hóa và sự cạnh tranh truyền thống giữa các thành viên, từ Armenia và Azerbaijan đến Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong một blog trước hội nghị thượng đỉnh, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell cho biết, EPC vẫn cần sự rõ ràng về cơ sở lý luận cốt lõi cũng như mối quan hệ của nó với EU, cách thức đưa ra quyết định và thậm chí liệu EPC có nên có ngân sách riêng hay không.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho biết hội nghị thượng đỉnh là “một sáng kiến rất kịp thời” để thảo luận về các vấn đề của lục địa châu Âu và tìm ra các giải pháp chung. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng EPC không nên trở thành một giải pháp thay thế cho các nước hy vọng gia nhập EU.
Ankara đã mở các cuộc đàm phán thành viên với EU vào năm 2005.
Vào thứ Sáu (7/10), các nhà lãnh đạo của 27 quốc gia EU sẽ có cuộc gặp riêng tại Praha. Căng thẳng sẽ bùng phát qua gói hỗ trợ năng lượng 200 tỷ euro (197,50 tỷ USD) của Đức, mà nhiều nước coi là gây tổn hại đến sự cạnh tranh trong thị trường duy nhất của khối.
Các nước EU cũng sẽ cố gắng giải quyết những khác biệt về cách giới hạn giá khí đốt để kiềm chế chi phí năng lượng tăng vọt đang làm gia tăng lạm phát trong toàn khối.
Trong bối cảnh đó, các quốc gia thành viên EU đã thông qua đợt trừng phạt thứ tám chống đối với Moscow vì cuộc xâm lược Ukraine. Tuy nhiên, các quốc gia cho biết việc thực hiện giới hạn giá trần đối với dầu vận chuyển bằng đường biển của Nga nằm trong gói này đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn nữa.
Huyền Anh