Thuỷ Tiên
Trong khi Trung Quốc đang đối diện với cuộc khủng hoảng năng lượng điện tồi tệ, giá than cao kỷ lục và quốc gia này lần đầu tiên phải sử dụng dầu dự trữ chiến lược quốc gia thì giá dầu thế giới đang leo thang trở lại bất chấp tổng cầu còn yếu. Đây là dấu hiệu xấu của chu kỳ lạm phát – đình trệ mới với kinh tế toàn cầu. Điều này có nghĩa việc làm và thu nhập bị thu hẹp trong khi lạm phát cao khiến tiền trong túi của tất cả chúng ta bốc hơi ngày càng nhanh …
Dầu thô Brent đã tăng khoảng 55% trong năm nay, tăng 0,9% lên 80,22 USD / thùng vào đầu ngày thứ Ba (28/9), chạm mức cao nhất trong ba năm kể từ tháng 10/2018 trong ngày thứ hai liên tiếp trước khi giảm 0,6% ở mức 79,09 USD. West Texas Intermediate (WTI) cũng tăng lên khoảng 75 USD / thùng.
Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs cho biết dầu Brent có thể đạt 90 USD/thùng vào cuối năm nay, đồng thời cảnh báo rằng chi phí đầu vào tăng, giá khí đốt cao hơn và tăng trưởng yếu hơn có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp Châu Âu năm 2021.
Giá dầu từng lao dốc khi bắt đầu đại dịch. Vào tháng 4 năm ngoái, lần đầu tiên trong lịch sử, giá dầu giảm xuống dưới 0 USD/thùng do việc ngừng hoạt động đã xóa sạch nhu cầu trong khi các nhà sản xuất tiếp tục bơm dầu thô từ các giếng của họ.
Tuy nhiên, nhu cầu đã tăng lên trong những tháng gần đây khi các nền kinh tế trên thế giới bắt đầu mở cửa trở lại.
Giá khí đốt tự nhiên tăng mạnh cũng khiến dầu mỏ trở thành một lựa chọn thay thế tương đối rẻ hơn để sản xuất điện, do đó làm tăng nhu cầu. Giá than, carbon và khí đốt của châu Âu đều đạt mức cao kỷ lục khi dầu thô tăng lên trên 80 USD / thùng là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy thế giới đang bước vào cuộc khủng hoảng năng lượng có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.
Giá khí chuẩn châu Âu giao vào tháng tới tăng thêm 10%, có nghĩa là chi phí đã tăng gấp đôi kể từ giữa tháng 8, trong khi giá bù đắp lượng khí thải carbon – thông qua các hợp đồng được gọi là bù đắp – tiếp tục tăng, đẩy thêm 65 € / tấn trong giao dịch trong ngày vào thứ Ba (28/9).
Thị trường khí đốt thắt chặt cũng đang làm tăng giá than ở cả châu Á và châu Âu, vốn đã ở mức cao, một phần là do các ngân hàng và nhà đầu tư ngần ngại cấp vốn cho các dự án mới. Giá than nhiệt cao cấp của Úc, điểm đánh dấu cho thị trường châu Á rộng lớn, đã đạt mức cao kỷ lục vào thứ Ba sau khi một lô hàng để giao vào tháng 12 được mua ở mức 204 USD / tấn trên GlobalCoal, một sàn giao dịch trực tuyến. Điều đó đã làm lu mờ kỷ lục trước đó đối với than khai thác ở New South Wales là $ 201 vào tháng 7 năm 2008.
Than giao vào châu Âu cũng đang giao dịch ở mức 200 USD / tấn khi các công ty tiện ích tranh giành để đảm bảo hàng hóa trước mùa đông.
Giá khí đốt tự nhiên và than tăng cao ở châu Âu và châu Á đang buộc phải chuyển đổi từ khí sang dầu nhiều hơn tại các đơn vị phát điện trên toàn cầu, càng thúc đẩy nhu cầu về dầu.
Nguồn cung dầu toàn cầu cũng đã bị ảnh hưởng bởi các cơn bão Ida và Nicholas đi qua Vịnh Mexico và gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng dầu của Mỹ.
“Khi tăng trưởng chậm lại, các công ty sẽ khó vượt qua chi phí đầu vào cao hơn, đây là rủi ro chính đối với biên thu nhập ròng”, người cho vay ở Phố Wall cho biết.
Thị trường chứng khoán cũng đi xuống, với các chỉ số châu Âu chìm trong sắc đỏ, và chứng khoán trên Phố Wall cũng giảm theo.
Greg Hill, Chủ tịch nước sản xuất dầu Mỹ Hess Corp, cho biết nhu cầu dầu trên toàn thế giới sẽ đạt 100 triệu thùng / ngày vào cuối năm nay hoặc đầu năm 2022, đồng thời cho biết thêm rằng nhu cầu trong năm tới dự kiến sẽ tăng lên 102 triệu thùng / ngày – vượt quá mức trước đại dịch.
Theo OPEC, sự gia tăng của biến thể Delta đã trì hoãn một phần nhu cầu dầu phục hồi trong năm tới. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và mức tiêu thụ nhiên liệu phục hồi mạnh hơn sẽ khiến nhu cầu dầu toàn cầu đạt trung bình 100,8 triệu thùng / ngày và vượt mức trước đại dịch, nâng dự báo nhu cầu năm 2022 lên 900.000 thùng / ngày .
Mỹ không được hưởng lợi nhiều từ giá dầu tăng cao
Triển vọng về sự gia tăng sản lượng dầu của Mỹ không xảy ra dưới thời Tổng thống Joe Biden.
Sự thờ ơ của các nhà đầu tư, thị trường vốn do dự và nợ nần chồng chất đã thách thức ngành công nghiệp này trước cả khi đại dịch virus corona Vũ Hán và đập tan nhu cầu và sản lượng dầu thô.
Hơn nữa, chính sách đối với lĩnh vực đá phiến của ông Biden có thể sẽ gây thêm những trở ngại và khiến tâm lý nhà đầu tư ngày càng xa rời nhiên liệu hóa thạch do các quy định mới về khí hậu và các hạn chế về nhiên liệu hóa thạch chắc chắn sẽ làm tăng chi phí của các nhà sản xuất.
Trong thị trường dầu toàn cầu cạnh tranh cao ngày nay, mỗi xu đều có giá trị. Một nhiệm kỳ tổng thống của Biden có thể sẽ giới hạn sản lượng của Mỹ trong khoảng 11 triệu thùng/ngày lên 11,5 triệu thùng/ngày.
Việc tổng thống nhấn mạnh vào việc cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính sẽ làm trầm trọng thêm sự tức giận của các nhà đầu tư đối với đá phiến vì ông Biden sẽ đưa Mỹ trở lại Hiệp định Khí hậu Paris. Biden cũng đã vào hùa các chiến binh khí hậu bằng cách hủy bỏ đường ống Keystone.
Đề xuất cấm khoan mới của Biden trên các vùng đất liên bang và tạm dừng việc cho thuê đất của liên bang để phát triển dầu khí cũng sẽ gây ảnh hưởng đến một số nhà sản xuất có vùng đất tốt nhất ở lưu vực Permian như EOG Resources. Các vùng đất liên bang chiếm khoảng 22 phần trăm sản lượng dầu của Hoa Kỳ.
Theo dữ liệu của Bộ Nội vụ, Mỹ đã sản xuất gần 3 triệu thùng dầu thô mỗi ngày từ các vùng đất và vùng biển của liên bang vào năm 2019, cùng với 13,2 tỷ feet khối khí tự nhiên mỗi ngày. Con số này chiếm khoảng 1/4 tổng sản lượng dầu trong nước và hơn 1/8 tổng sản lượng khí đốt. Lệnh cấm của liên bang đối với các giấy phép mới sẽ đẩy những con số này về 0 trong vòng vài năm.
Việc đưa các vấn đề khí hậu vào chương trình nghị sự của mọi cơ quan chắc chắn sẽ khiến đầu tư và sản xuất dầu khí của Mỹ giảm theo thời gian. Do vậy, việc giá dầu tăng không làm Mỹ được hưởng lợi nhiều.
Hơn nữa, Mỹ có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu khí đốt tự nhiên của mình trong mùa đông này. Đó là một phần do thiếu đầu tư trong thời kỳ đại dịch và tình trạng thiếu lao động đang diễn ra ở Mỹ khiến việc thuê nhân công trong lĩnh vực dầu mỏ trở nên khó khăn hơn.
Trong một báo cáo do Ngân hàng Dự trữ Liên bang Dallas công bố hôm thứ Tư (29/9), 51% giám đốc điều hành từ các công ty dịch vụ hỗ trợ dầu khí mà cơ quan này khảo sát cho biết họ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân công. 70% cho biết nguyên nhân là do thiếu các ứng viên đủ tiêu chuẩn, trong khi 39% cho biết người lao động đang tìm kiếm mức lương cao hơn mức họ có thể đưa ra.
Trung Quốc khốn đốn vì năng lượng điện, than và dầu
Điện và than
Trung Quốc đang rơi vào tình trạng thiếu hụt trầm trọng cả than và điện khi nền kinh tế đã phục hồi tăng trưởng mạnh mẽ sau cuộc suy thoái virus corona Vũ Hán nhưng sản lượng khai thác than không theo kịp khiến máy phát điện thiếu nhiên liệu.
Phản ánh một nền kinh tế đang bùng nổ, sản lượng điện của Trung Quốc đã tăng 616 Terawatt giờ (13%) trong 8 tháng đầu năm 2021 so với cùng kỳ năm ngoái.
Tăng trưởng tiêu dùng được dẫn đầu bởi khu vực dịch vụ (+ 22%) và công nghiệp sơ cấp (+ 20%), với mức tăng chậm hơn nhưng vẫn nhanh từ lĩnh vực sản xuất (+ 13%) và người dùng dân dụng (+ 8%).
Theo Cục Thống kê Quốc gia (NBS), hầu hết sự gia tăng được cung cấp bởi các nhà máy phát nhiệt điện, chủ yếu là các nhà máy nhiệt điện than.
Các tổ máy phát nhiệt đã chạy trung bình 2.589 giờ trong bảy tháng đầu năm, tăng so với 2.321 giờ của năm ngoái, tăng 12%, theo Hội đồng Điện lực Trung Quốc, đại diện cho các nhà sản xuất điện.
Xác nhận sự gia tăng sản lượng nhiệt, vận chuyển hàng hóa trên mạng lưới đường sắt quốc gia đã tăng 11% trong 8 tháng đầu năm. Nhưng than là mặt hàng quan trọng nhất được vận chuyển bằng đường sắt, chiếm 50% trọng tải và 42% tấn-km. Do đó, chi phí của nguyên liệu này cũng tăng theo.
Nhưng sản lượng khai thác than chỉ tăng 6% so với năm 2020, theo báo cáo hàng tháng từ NBS. Kết quả là lượng than tồn kho ngày càng cạn kiệt nghiêm trọng, góp phần khiến lượng than tồn kho tại nhiều nhà máy điện ở mức thấp và gây áp lực tăng giá than.
Giá than đã tăng từ mức chỉ 90 USD vào thời điểm này năm ngoái lên hơn gấp đôi, gần 210 USD / tấn, dựa trên hợp đồng được giao dịch tích cực nhất trên Sở giao dịch hàng hóa Trịnh Châu.
Và với việc chính phủ kiểm soát chặt chẽ giá điện, các nhà máy nhiệt điện than không muốn hoạt động thua lỗ, thay vào đó là nhiều nhà máy giảm mạnh sản lượng.
Các quy tắc do Bắc Kinh áp đặt khi nước này cố gắng làm cho đất nước trung hòa carbon vào năm 2060 đã khiến sản lượng than chậm lại, ngay cả khi nước này vẫn phụ thuộc vào than cho hơn một nửa sản lượng của mình.
Các chính quyền địa phương đang ra lệnh cắt điện vì họ cố gắng tránh bỏ sót các mục tiêu giảm năng lượng và cường độ phát thải. Tháng trước, nhà hoạch định kinh tế hàng đầu của đất nước này đã cảnh báo 9 tỉnh vì đã tăng cường độ năng lượng trong nửa đầu năm trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ từ đại dịch.
Tại Chiết Giang, khoảng 160 công ty sử dụng nhiều năng lượng trong ngành dệt, nhuộm và sợi hóa học đã được lệnh ngừng sản xuất để đáp ứng mục tiêu tiêu thụ năng lượng, Caixin đưa tin. Khoảng 80% các công ty đang ở Ma’an có lệnh ngừng sản xuất từ ngày 21 đến 30/9, một quan chức giấu tên cho biết.
Theo một thông báo trên mạng xã hội của nhà điều hành lưới điện địa phương vào cuối ngày thứ Năm (23/9), việc cắt điện khẩn cấp cũng đã được yêu cầu trên khắp 14 thành phố ở tỉnh Liêu Ninh sau khi lưới điện bị thiếu hụt nguồn cung cấp. “Các nhà cung cấp điện sẽ không nỗ lực để tiếp tục cung cấp điện cho người dân, bệnh viện, trường học, đài phát thanh, TV, viễn thông, các đầu mối giao thông và những người sử dụng quan trọng khác,” thông báo cho biết.
Dầu thô
Trung Quốc sản xuất trung bình 4,93 triệu thùng / ngày dầu vào năm 2020, chiếm 5% sản lượng của thế giới. Trung Quốc lại là nước nhập khẩu ròng dầu mỏ, khi nước này tiêu thụ trung bình 13,89 triệu thùng / ngày trong năm 2018, trở thành nước tiêu thụ dầu lớn thứ hai trên thế giới (14% tổng thị phần thế giới) sau Hoa Kỳ.
Ngày 24/9, Trung Quốc bán lô dầu thô đầu tiên từ kho dự trữ xăng dầu chiến lược (SPR).
Mặc dù chưa từng có tiền lệ, nhưng đây sẽ là một cuộc đấu giá nhỏ: chỉ 7,38 triệu thùng dầu thô, khoảng một nửa so với lượng tiêu thụ của nhà nhập khẩu dầu thô lớn nhất thế giới mỗi ngày. Mặc dù Chính phủ Trung Quốc đã chỉ ra rằng họ nhằm mục đích sử dụng việc bán hàng để bình ổn giá cả, nhưng số lượng hạn chế để đấu thầu không có khả năng ảnh hưởng đến giá cả theo bất kỳ cách nào đáng kể. Tuy nhiên, việc Trung Quốc lần đầu tiên giải phóng nguồn cung từ hàng tồn kho chiến lược của mình là điều đáng chú ý.
Trong một tuyên bố, Cục Dự trữ Thực phẩm và Chiến lược Quốc gia cho biết nước này đã khai thác nguồn dự trữ dầu khổng lồ của mình để “giảm bớt áp lực tăng giá nguyên liệu thô”. Họ không cung cấp thêm chi tiết, nhưng những người quen thuộc với vấn đề này cho biết tuyên bố đề cập đến hàng triệu thùng mà chính phủ đã cung cấp vào giữa tháng Bảy.
Trung Quốc là nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới và trong thập kỷ qua đã xây dựng được một lượng dự trữ hàng hóa khổng lồ. Như vậy, Trung Quốc đang báo hiệu rằng họ sẵn sàng sử dụng dự trữ của mình để cố gắng tác động đến thị trường.
Amrita Sen tại công ty tư vấn Energy Aspects cho biết: “Chính phủ Trung Quốc đã cực kỳ lo lắng về lạm phát [vì vậy] họ đang làm điều này trên diện rộng. Họ đã phát hành các kho dự trữ chiến lược của khá nhiều nguyên liệu thô”.
Kể từ đầu năm, Trung Quốc đã tăng cường nỗ lực để kiểm soát giá hàng hóa tăng cao khiến chi phí của mọi thứ, từ sản xuất, điện đến lương thực đều tăng.
Trong hai tháng qua, Cục Dự trữ Thực phẩm và Chiến lược Quốc gia đã tổ chức ít nhất ba cuộc đấu giá tương tự đối với một số kim loại dự trữ nhà nước, bao gồm đồng, kẽm và nhôm.
Nga và các nước Trung Đông – đối thủ chiến lược của Mỹ – hưởng lợi lớn nhất
Theo dữ liệu của Rosstat, Nga sản xuất trung bình 10,36 triệu thùng dầu hàng ngày từ tháng 1 đến tháng 5/2021, trong khi sản lượng trung bình của Mỹ là 11,10 triệu thùng / ngày, khiến nước này trở thành nhà sản xuất dầu lớn nhất trong giai đoạn báo cáo. Ả Rập Xê-út đứng thứ ba, với trung bình 8,27 triệu thùng dầu mỗi ngày.
Các khu vực sản xuất dầu chính của Nga là Tây Siberia, Urals-Volga, Đông Siberia và Viễn Đông, Arkhangelsk và Cộng hòa Komi. Hầu hết sản lượng bắt nguồn từ các cánh đồng Priobskoye và Samotlor ở Tây Siberia.
Ngành công nghiệp dầu mỏ ở Nga được tư nhân hóa sau khi Liên Xô sụp đổ, nhưng sau một vài năm, các công ty này được chuyển giao lại cho sự kiểm soát của nhà nước. Một số công ty sản xuất dầu nổi bật nhất của Nga là Rosneft, Surgutneftegaz và Gazprom Neft.
Nền kinh tế của đất nước phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu năng lượng. Nga là khu vực xuất khẩu dầu lớn thứ tư trên toàn thế giới vào năm 2020.
Dầu chiếm 41,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga trong 5 tháng đầu năm 2021. Tổng cộng, Nga đã sản xuất 212,3 triệu tấn dầu từ đầu năm đến nay, giảm 6,2% so với hàng năm.
Sản lượng dầu của nước này dự kiến sẽ tăng trong những tháng tới sau thỏa thuận thúc đẩy sản xuất dầu đạt được hồi đầu tháng của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh.
Các nước thành viên OPEC đã đồng ý tăng nguồn cung dầu hàng ngày bắt đầu từ tháng 8, vì giá đã đạt mức cao nhất trong ba năm trong bối cảnh nhu cầu tăng và sự phục hồi kinh tế toàn cầu sau đại dịch Covid-19.
Các nước OPEC +, bao gồm Nga, Mexico, Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Bahrain, tăng sản lượng thêm 400.000 thùng / ngày kể từ tháng 8. Sản lượng dự kiến sẽ được tăng dần cho đến khi tất cả sản lượng bị tạm dừng trong thời gian tồi tệ nhất của đại dịch được khôi phục.
Tiền trong túi của tất cả chúng ta, người tiêu dùng cuối cùng, đang bốc hơi vì lạm phát
Giá dầu tăng đột biến đã tập trung sự chú ý vào việc chi phí năng lượng tăng đều đặn đang đe dọa tạo ra lực cản đối với sự phục hồi kinh tế toàn cầu và làm dấy lên lo ngại về lạm phát.
Đối với các nhà kinh tế, nguyên nhân của giá cả cao hơn là điều quan trọng, chứ không phải là bản thân giá cả. Chi phí năng lượng tăng do nhu cầu mạnh thường cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ và có khả năng phục hồi, trong khi sự gia tăng từ nguồn cung hạn hẹp có thể đè nặng lên sự phục hồi.
“Ví dụ, gánh nặng dầu trên toàn cầu tăng cao trung bình năm 2005, nhưng với bối cảnh tăng trưởng toàn cầu mạnh mẽ, các nền kinh tế đã có thể chịu được tác động của giá dầu cao hơn cho đến năm 2007 không như khi đà tăng trưởng toàn cầu đã suy yếu mà giá dầu đã tăng nhanh chóng”, các nhà kinh tế của ngân hàng cho biết.
Với lợi suất trái phiếu tăng đột biến, các nhà đầu tư tiếp tục thẩm tra các nhà hoạch định chính sách, bao gồm cả Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell, về sự khăng khăng rằng lạm phát không phải là mối đe dọa trong năm nay, ngay cả khi hàng nghìn tỷ USD kích thích được bơm vào nền kinh tế toàn cầu.
Trong phiên điều trần trước Thượng viện Hoa Kỳ ngày 28/9 vừa qua, ông Jerome Powell đã phải thừa nhận rằng lạm phát sẽ tăng cao và kéo dài hơn kỳ vọng. Có nghĩa là tất cả các dự báo trước đó của Fed về lạm phát chỉ tăng tạm thời là sai lầm nghiêm trọng.
Chi phí dầu mỏ và thực phẩm đều đang tăng cao, cho dù là hai loại giá tiêu dùng dễ biến động nhất nên các nhà hoạch định chính sách dễ dàng nhìn lại quá khứ. Và trong khi chi phí cho gia đình và chất bán dẫn cũng đang tăng lên.
Các quốc gia tiêu thụ phải chịu chi phí năng lượng đắt hơn, có khả năng làm tăng lạm phát và ảnh hưởng đến khả năng phục hồi của họ.
Những nền kinh tế mới nổi phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu có thể thấy họ đang chịu áp lực về vị thế tài khoản vãng lai và thâm hụt tài chính.
Điều đó có thể kích hoạt dòng vốn chảy ra ngoài và đồng tiền yếu hơn, tạo cơ sở cho lạm phát và có khả năng buộc các chính phủ và ngân hàng trung ương phải xem xét tăng lãi suất bất chấp tốc độ tăng trưởng chậm lại.
Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine, Ấn Độ và cả Việt Nam cũng nằm trong số đó. Là nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới, Trung Quốc cũng dễ bị tác động bởi giá dầu cao hơn. Bản thân Trung Quốc lại chiếm phần lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu và quốc gia này đang tích cực xuất khẩu lạm phát ra toàn thế giới.
Rất rõ ràng, tất cả chúng ta đang nghèo đi khi phải trả nhiều tiền hơn cho thực phẩm, chi phí sinh hoạt, đi lại và nhà ở. Nhưng tất cả những hàng hoá thiết yếu lại chiếm một phần rất nhỏ trong rổ tính toán lạm phát của các chính phủ. Dù bất kể số liệu lạm phát được ‘nắn chỉnh’ như thế nào, nó đang tăng lên và tiền trong túi của mỗi chúng ta, ở bất kỳ nơi nào trên thế giới, đều đang bốc hơi hàng ngày.
Thuỷ Tiên
NGUỒN TIN THAM KHẢO
- https://www.ft.com/content/14d4980b-8163-4359-bc4a-fb2b7f7d2c27
- https://www.bbc.com/news/business-58727437
- https://www.aljazeera.com/economy/2021/9/27/energy-crunch-how-high-will-oil-prices-climb
- https://oilprice.com/Energy/Crude-Oil/Rapid-Demand-Recovery-Hints-At-Even-Higher-Oil-Prices.html
- https://www.msn.com/en-us/news/politics/as-gas-prices-soar-americans-can-blame-joe-biden/ar-BB1ehNtJ
- https://www.bbc.com/news/business-58733193
- https://www.reuters.com/business/energy/chinas-widening-electricity-crisis-caused-by-coal-shortage-kemp-2021-09-28/
- https://www-aljazeera-com.translate.goog/economy/2021/9/29/china-power-cuts-uk-petrol-woes-why-is-there-an-energy-crunch?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=vi&_x_tr_hl=vi&_x_tr_pto=nui,sc
- https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-09-23/china-s-power-cuts-widen-amid-shortages-and-climate-push
- https://qz.com/2063870/china-is-finally-testing-out-its-state-crude-oil-reserves/
- https://www.ft.com/content/d6d01199-ac9c-4e52-befd-f809dba59694
- https://www.rt.com/business/530435-russia-us-oil-output/
- https://www.thestar.com.my/business/business-news/2021/03/10/insight—effect-of-oil-prices-on-global-economic-recovery