Cù Tuấn, dịch
9-3-2023
Tóm tắt: Người Ukraine cho rằng nhóm lính đánh thuê Wagner của Nga đã dùng gần hết các chiến binh được tuyển mộ từ các nhà tù để tấn công vào Bakhmut, nơi quân Ukraine cũng chịu tổn thất nặng nề.
KYIV, Ukraine – Nhóm lính đánh thuê Wagner của Nga đã buộc phải sử dụng nhiều tân binh chuyên nghiệp hơn ở Bakhmut để thay thế nguồn cung cấp tù binh giờ đã cạn kiệt. Đã có hàng nghìn người lính Wagner cựu tù ngã xuống trong trận chiến dài nhất của cuộc chiến, một quan chức Ukraine cho biết hôm thứ Ba.
Tuyên bố này cho thấy bất chấp thương vong nặng nề mà Ukraine phải gánh chịu ở thành phố phía đông, họ đang có khả năng hạn chế các cuộc tấn công tù nhân gần như tự sát của Wagner, chiến thuật mà các chỉ huy của Ukraine coi là một trong những chiến thuật hiệu quả nhất của Nga.
“Đây là đòn cuối cùng của họ”, Đại tá Serhiy Cherevaty, phát ngôn viên của nhóm lực lượng phía đông Ukraine, nói với Radio Liberty trong một cuộc phỏng vấn, đề cập đến lực lượng của Wagner ở Bakhmut, nơi cuộc giao tranh ác liệt kéo dài hàng tháng của Nga và Ukraine đã khiến hàng nghìn binh sĩ thiệt mạng và thành phố bị chôn trong đống đổ nát.
Các quan chức Ukraine đã tuyên bố rằng gần 30.000 trong số 50.000 quân của Wagner đã đào ngũ hoặc bị giết hoặc bị thương, đa số ở xung quanh Bakhmut. Các con số trên không thể được xác minh độc lập và Ukraine đã không tiết lộ tổn thất của chính mình trong khu vực này. Bộ trưởng Quốc phòng Nga, Sergei Shoigu, hôm thứ Ba tuyên bố rằng Ukraine đã mất hơn 11.000 quân trong tháng Hai.
Khi cuộc chiến giành Bakhmut dường như đang bước vào giai đoạn quyết định, cả hai bên đang cố gắng biện minh cho những tổn thất kinh hoàng của họ tại một thành phố nhỏ không có giá trị chiến lược bao nhiêu, bằng cách nói rằng việc này là có lợi cho chính nghĩa của họ. Về cơ bản, Ukraine và Nga đưa ra cùng một tuyên bố, rằng cuộc giao tranh ở đó xứng đáng với cái giá khủng khiếp phải trả, vì nó làm suy yếu kẻ thù.
Người sáng lập Wagner, Yegveny V. Prigozhin, đã nhiều lần nói rằng tỷ lệ thương vong hàng ngày ở mức ba con số của nhóm của ông đang thu hút các đơn vị Ukraine dày dặn kinh nghiệm vào cái mà ông gọi là “máy xay thịt Bakhmut”, làm đảo lộn các kế hoạch tấn công của Ukraine ở những nơi khác.
Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết hôm thứ Hai 6/3 rằng thay vì rút khỏi thành phố, như đã được đồn đại, Ukraine sẽ gửi quân tiếp viện vào Bakhmut, nơi các chỉ huy Ukraine nói rằng cuộc giao tranh đã hạn chế lực lượng khổng lồ của Nga.
Ý nghĩa chiến lược thực sự của trận chiến rất có thể sẽ được những người chiến thắng viết lại.
Những người lính đánh thuê của Wagner đã giúp Nga tiến bộ đáng kể trong việc bao vây Bakhmut, chủ yếu bằng cách tung hết lần này đến lần khác các cựu tù nhân về các vị trí phòng thủ của Ukraine, khiến lực lượng của Kyiv phải trả giá đắt. “Hầu như tất cả các cựu tù này đã bị giết” ở Bakhmut, Đại tá Cherevaty nói về các đơn vị tù binh.
Một số nhà phân tích cho rằng nếu Ukraine có thể tiêu diệt hết lực lượng lính cựu tù của Nga ở Bakhmut, họ sẽ không phải đối mặt với làn sóng tấn công của họ ở những nơi khác. Viện Nghiên cứu Chiến tranh, một nhóm nghiên cứu ở Washington, cho biết trong một thông cáo tuần này rằng số lượng “tù binh Nga phù hợp với chiến đấu không phải là vô hạn”. Nhóm này lặp lại đánh giá của Ukraine, rằng các đơn vị Wagner đang chuyển hướng sang các lực lượng đặc biệt chất lượng cao hơn do các tân binh cựu tù đã phải chịu tổn thất cao.
Hôm thứ Hai, chính ông Prigozhin đã gióng lên hồi chuông cảnh báo, kêu gọi thêm quân tiếp viện khẩn cấp và đạn dược để chống lại một cuộc phản công tiềm tàng của Ukraine, mà ông cho rằng không chỉ có thể giải vây cho quân phòng thủ bị bao vây của Bakhmut mà thậm chí còn cắt đứt những đơn vị quân đang tấn công lính Wagner. “Nếu không, tất cả chúng ta đều gặp rắc rối”, Prigozhin nói, sử dụng một lời tục tĩu trong một tin nhắn âm thanh được đăng trên mạng xã hội.
Ông Prigozhin đã gợi ý rằng mối thù công khai ngày càng tăng của ông với Bộ Quốc phòng Nga vào tháng trước đã khiến ông không được vào các nhà tù của Nga để tuyển quân nữa. Trước đó kể từ tháng 7, ông đã có thể chiêu mộ hàng chục nghìn tù nhân với lời hứa về mức lương cao, khả năng hòa nhập xã hội và tự do – nếu họ sống sót sau khi được đưa đến tiền tuyến. Prigozhin đã gọi việc không cho Wagner tuyển dụng tù nhân là một nỗ lực nhằm “làm suy kiệt” Wagner, giảm “tiềm năng tấn công” của nhóm.
Các quan chức tình báo Hoa Kỳ vào tháng 12 ước tính rằng Wagner bao gồm khoảng 10.000 quân nhân chuyên nghiệp, hầu hết được tuyển mộ từ các cựu chiến binh của lực lượng an ninh Nga và 40.000 cựu tù nhân. Những người đào ngũ khỏi Wagner và các nhà hoạt động cho quyền của tù nhân Nga nói rằng các tù nhân bị ném vào trận chiến chỉ sau hai tuần huấn luyện. Họ chủ yếu được sử dụng để tấn công các vị trí của Ukraine trong các nhóm nhỏ, không được bảo vệ, nhằm phát hiện vị trí hỏa lực của kẻ thù và đào các hố cá nhân cho đợt tấn công tiếp theo .
Các nhà lãnh đạo của Wagner coi các đơn vị quân cựu tù là những dạng quân tiêu hao, với hầu hết các thành viên bị giết vài ngày hoặc thậm chí vài giờ sau khi đến mặt trận, theo những người đào ngũ khỏi Wagner, các nhà hoạt động vì quyền của tù nhân Nga cũng như các quan chức và chỉ huy quân sự Ukraine.
Tuy nhiên, một tù nhân được Wagner tuyển dụng đã trở về nhà trong tháng này sau khi thực hiện hợp đồng sáu tháng với Wagner, bao gồm cả xung quanh Bakhmut, đã mô tả cơ hội sống sót của mình giống như tung đồng xu, gợi ý rằng các chỉ huy khác nhau của Wagner đã sử dụng các chiến thuật tấn công khác nhau. Người lính này cho biết trong số khoảng 170 tù nhân nhập ngũ từ trại tù hình sự ở vùng Ivanov của Nga vào mùa thu năm ngoái, khoảng 80 người đã trở về nhà mà không bị thương nặng.
Người lính, không được xác định danh tính vì sợ bị trả thù, nói với bạn bè rằng anh ta dự định quay trở lại mặt trận để làm việc cho Wagner, với lý do có được mức lương tương đối cao mà Wagner trả và triển vọng làm việc hạn chế cho các cựu tù nhân khi trở về quê.
Mặc dù Wagner mất khả năng tuyển mộ trong các nhà tù, các đơn vị bao gồm các cựu tù gần như chắc chắn sẽ tiếp tục xuất hiện trong cuộc chiến. Ông Prigozhin và các nhà hoạt động nhân quyền Nga cho biết quân đội Nga gần đây đã bắt đầu tuyển mộ tù nhân.
Các nhà tù Nga vẫn có hơn 400.000 tù nhân vào đầu năm, theo trang web của cơ quan này, cho thấy một lượng lớn tân binh tiềm năng.
Đối với Wagner, ông Prigozhin đã cố gắng thay thế việc mất quyền tiếp cận nhà tù bằng việc nỗ lực gấp đôi để thu hút các chiến binh chuyên nghiệp. Những lời kêu gọi tuyển dụng của Wagner trong những tuần gần đây đã xuất hiện trên các bảng quảng cáo, phương tiện truyền thông xã hội và thậm chí trên các chương trình truyền hình nhà nước vào khung giờ vàng.
Ngoài ra, các tài khoản mạng xã hội liên kết với Wagner đã tăng cường tuyên truyền miêu tả lực lượng lính đánh thuê là điểm đến ưa thích của những người yêu nước Nga.
Trong một video được đăng trên các kênh truyền thông xã hội vào tuần trước, tám người đàn ông được trang bị vũ khí hạng nặng tự xưng đến từ một đơn vị quân đội Nga đã xuất ngũ kêu gọi ông Prigozhin chấp nhận họ vào hàng ngũ của mình. Đoạn video không thể được xác minh độc lập, nhưng vài giờ sau, ông Prigozhin đã công bố thông điệp bằng âm thanh, nói là đã chấp nhận những người này.
Ông nói: “Khi mọi người muốn chiến đấu chứ không phải ngồi không quanh các trường bắn hoặc căn cứ, thì chúng ta cần phải làm nó thôi”.
Ông Prigozhin và các đồng minh của ông cho rằng nhiệm vụ chính của Wagner ở Bakhmut không phải là giành lãnh thổ, mà là tiêu diệt các đơn vị Ukraine dày dạn kinh nghiệm có thể đã chiến đấu ở các khu vực khác của chiến tuyến dài 600 dặm giữa hai bên.
“Quân Ukraine gửi tất cả các đơn vị sẵn sàng chiến đấu của họ tới Bakhmut”, ông Prigozhin cho biết vào cuối tháng Giêng.
Lấy ví dụ, một số blogger quân sự ủng hộ chiến tranh của Nga – một nhóm có ảnh hưởng đang theo dõi chặt chẽ cuộc chiến – cho biết sự gia tăng cường độ của trận chiến Bakhmut trùng với thời điểm kết thúc các cuộc tiến công của Ukraine ở khu vực Kreminna xa hơn về phía bắc, nơi lực lượng của Điện Kremlin dường như đã có mặt và giành lại thế chủ động trong những tuần gần đây. Một số nhà phân tích phương Tây cũng có quan điểm tương tự, nói rằng cuộc giao tranh ở Bakhmut đang bắt đầu làm hao mòn sức mạnh của Ukraine, trước khi Ukraine tổ chức một cuộc phản công theo dự kiến.
Chiến dịch đó có thể sẽ tập trung vào khu vực phía nam Zaporizhzhia, nơi Ukraine đang xây dựng lực lượng, Đại tá Roman Kostenko, một thành viên của Quốc hội Ukraine đang phục vụ trong quân đội nước này, nói với truyền hình Ukraine hôm thứ Hai 6/3.
Các nhà phân tích quân sự và quan chức Ukraine cho biết, Ukraine có thể cố gắng tiếp cận cảng Melitopol do Nga kiểm soát và chia rẽ quân Nga ở bán đảo Crimea với lực lượng ở miền đông Ukraine. “Hướng Zaporizhzhia cũng nguy hiểm như hướng đông”, Đại tá Kostenko nói, đề cập đến những nỗ lực song song của Nga nhằm kiểm soát khu vực.
Tại một khu vực khác ở miền nam Ukraine, chính quyền Ukraine hôm thứ Ba 7/3 kêu gọi người dân sơ tán vì bị lực lượng Nga pháo kích, trong một sự thừa nhận ngầm rằng những nỗ lực khôi phục cuộc sống bình thường cho khu vực này đã bị cản trở. Ukraine đã tái chiếm thành phố Kherson vào mùa thu năm ngoái, nhưng quân đội Nga vẫn ở bờ đông sông Dnipro, sẵn sàng pháo kích dân thường và quân đội Ukraine.
Các nhà phân tích cho biết thương vong nặng nề ở Bakhmut có thể cản trở việc Ukraine tổ chức một cuộc phản công tại đây hoặc những nơi khác, làm nảy sinh những vấn đề tương tự như những vấn đề mà các chỉ huy Nga cũng đang phải đối mặt.
Michael Kofman, một chuyên gia về quân đội Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân có trụ sở tại Washington, đã viết trên Twitter hôm Chủ nhật sau khi đến thăm khu vực Bakhmut, rằng việc Ukraine đã bảo vệ Bakhmut một cách kiên cường cũng đã làm tiêu tốn nhân lực và đạn dược của Nga.
Ông viết thêm: “Các chiến lược có thể đang đạt đến điểm lợi nhuận giảm dần. Cuộc chiến này không mang lại lợi ích cho Ukraine”.